Ανακοινωθέντα

Ως Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου νιώθω ιδιαίτερη χαρά για την τιμητική συνδιοργάνωση της αποψινής εκδήλωσης και ευχαριστώ θερμά τον εξοχότατο πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, κύριο Νίκο Αναστασιάδη και όλους εσάς, κυρίες και κύριοι, για την τιμητική σας παρουσία.

Ευχαριστίες οφείλω και στον Πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καθηγητή Νικόλαο Παπαϊωάννου, την Επιτροπή του ΑΠΘ για το 1821 που είχε την πρωτοβουλία για την αποψινή εκδήλωση και σε όσους εργάστηκαν στα δύο Πανεπιστήμια, εδώ και αρκετούς μήνες, για την οργάνωση και την επιτυχία της.

Η επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, τιμήθηκε, τιμάται και θα τιμηθεί με πολλούς τρόπους στην Ελλάδα, στην Κύπρο και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου. Είμαι βέβαιος ότι και η αποψινή εκδήλωση, στην οποία μετέχουν με εισηγήσεις τους εκλεκτά μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας των δύο Πανεπιστημίων, που ασχολούνται εδώ και δεκαετίες με την ιστορία της Κύπρου, θα προσθέσει πολύτιμες πληροφορίες και στοιχεία και θα φωτίσει την εν πολλοίς άγνωστη και λησμονημένη κυπριακή συμβολή στο αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας.

Η μεγάλη αυτή επέτειος, όμως, προσφέρεται και για συνολική επισκόπηση κάθε πτυχής και διάστασης του συλλογικού και δημόσιου βίου. Καλούμαστε σε τέτοιες επετείους να αναλογιστούμε πού και τι πέτυχε αλλά και πού απέτυχε ο Ελληνισμός μέσα σε αυτά τα 200 χρόνια. Τόσο εντός του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, που ιδρύθηκε το 1830, αλλά και εκτός των συνόρων του.

Στην Κύπρο, ένας σημαντικός σταθμός της νεότερης ιστορίας της ελληνικής εκπαίδευσης είναι η ίδρυση της Ελληνικής Σχολής Λευκωσίας το 1812, από τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό. Στην Ιδρυτική πράξη της Σχολής ο Κυπριανός, σε ένα βαρυσήμαντο κείμενο του νεοελληνικού διαφωτισμού στις κυπριακές του εκφάνσεις, γράφει για την αναγκαιότητα της ίδρυσης ενός σχολείου όπου «να διδάσκωνται οι παίδες της πολιτείας». Πέρα από τη διδασκαλία της «πατρίου πίστεως» και των «ελληνικών μαθημάτων», στα οποία φυσιολογικά αναφέρεται, προσθέτει όσα κατά τη γνώμη του έπρεπε να μαθαίνουν οι μαθητές της Σχολής στις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης:

«Να εκπαιδεύονται εν ταυτώ, και ήθη χρηστά», ώστε «να γίνωνται άνδρες θεοσεβείς, φρόνιμοι, πολιτικοί, χριστοήθεις, δίκαιοι, φιλοπάτριδες, φιλέμποροι, οπού να ημπορούσι να προσπορίζωνται τα συστατικά της ζωής αυτών με τρόπους δικαιοσύνης».

Ας σκεφτούμε τις προτροπές του Κυπριανού, που λίγα χρόνια αργότερα δέχθηκε στη Λευκωσία τους εκπροσώπους της Φιλικής Εταιρείας και τις επιστολές του Αλέξανδρου Υψηλάντη που ζητούσαν οικονομική ενίσχυση για την Επανάσταση, πριν οδηγηθεί στις 9 Ιουλίου 1821 στην αγχόνη στην Πλατεία Σεραγίου στη Λευκωσία. Και ας τις συγκρίνουμε με τους σκοπούς της εκπαίδευσης στον δικό μας κόσμο, στον 21^ο αιώνα, ώστε να αναλογιστούμε και τον ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν σε αυτόν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι. Ειδικά σε μια εκδήλωση όπως την αποψινή, που την συνδιοργανώνουν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το δεύτερο σε αρχαιότητα σύγχρονο ελληνικό πανεπιστήμιο και μεγαλύτερο σήμερα στην Ελλάδα, και το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το μεγαλύτερο δημόσιο πανεπιστήμιο και ερευνητικό ίδρυμα του νησιού μας. Δύο Πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν και καρποφόρησαν πνευματικά σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους. Το μεν Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης λειτούργησε λίγα χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή αντικαθιστώντας, ουσιαστικά, το Πανεπιστήμιο της Σμύρνης, η δε απόφαση για την ίδρυση του Πανεπιστημίου Κύπρου λήφθηκε το 1989, μόλις 15 χρόνια ύστερα από την κυπριακή τραγωδία του 1974. Και τα δύο πανεπιστήμια τυγχάνουν σήμερα διεθνούς αναγνώρισης και κύρους, αποτελούν κέντρα αριστείας στο πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο ανταγωνιστικό ακαδημαϊκό περιβάλλον, και δείχνουν τον δρόμο της προόδου, της επιστημονικής αξιοπιστίας και της ανάπτυξης μέσα στις δύσκολες οικονομικές συγκυρίες των τελευταίων ετών. Αποτελούν πυρήνες επιστημονικής γνώσης, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, και σημαντικούς λόγους για να ατενίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση.

Στο μέλλον των σύγχρονων ακαδημαϊκών μας ιδρυμάτων εξακολουθούν να έχουν καίρια θέση και ρόλο οι ανθρωπιστικές σπουδές και κατ’ επέκταση και η επιστήμη της ιστορίας. Και απόψε θα ακούσουμε τον επιστημονικό λόγο για τη συμβολή της Κύπρου στην Ελληνική Επανάσταση από ειδικούς συναδέλφους. Είμαι βέβαιος ότι θα μάθουμε όλοι και όλες πολλά.

Κύριε πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας,

Απόψε τιμάμε τη συμβολή της Κύπρου και των ανθρώπων της στην Επανάσταση του 1821, συζητάμε για το παρελθόν της και στοχαζόμαστε το μέλλον της. Σε μια αίθουσα, την Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που το ισόγειό της, για πολλά χρόνια, από το 1977 μέχρι το 1999 αποτέλεσε το φιλόξενο σπίτι του εμβληματικού έργου του μεγάλου Κύπριου ζωγράφου Αδαμάντιου Διαμαντή με τίτλο «Ο κόσμος της Κύπρου», πριν μεταφερθεί στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, λίγες εκατοντάδες μέτρα βορειότερα, και επιστρέψει πριν μερικά χρόνια στη Λευκωσία. Απόψε και για τις επόμενες δυο ώρες ο «Κόσμος της Κύπρου» και η ιστορία του επιστρέφουν στη Θεσσαλονίκη και το Πανεπιστήμιό της. Ας τον ακούσουμε...

Σας ευχαριστώ.

(ΡΜ/ΝΓ)