Ανακοινωθέντα

Τα 2 νομοσχέδια που εκκρεμούν σήμερα ενώπιον σας αποτελούν συνέχεια και σημαντικό μέρος της ευρύτερης μεταρρύθμισης των δικαστηρίων που επιδιώκεται από την κυβέρνηση.

Αφορούν την  ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου και θεωρείται ότι  αποτελούν καινοτομία στην αστική δικαιοδοσία, όπου αντιμετωπίζεται και το μεγαλύτερο πρόβλημα των καθυστερήσεων εκδίκασης στην οποία μεταξύ άλλων, αναμένεται να συμβάλει ουσιαστικά.

Σημαντικό επίσης να αναφέρω ότι στοχεύουν στην εξειδίκευση, που θα οδηγήσει στην αναβάθμιση της ποιότητας απονομής της δικαιοσύνης, ενώ παράλληλα θα επιτυγχάνεται η ταχεία εκδίκαση σημαντικών εμπορικών διαφορών και όλων των ναυτικών υποθέσεων

Στόχοι σημαντικοί που όταν επιτευχθούν θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου, ως κέντρου παροχής υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και προσέλκυσης  ξένων επενδύσεων.

Σε μια περίοδο που καταβάλλεται ιδιαίτερη προσπάθεια για  προσέλκυση νέων επενδύσεων και για περαιτέρω ενίσχυση της ναυτιλίας μας, που ήδη συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας μας, η ίδρυση του εν λόγω Δικαστηρίου έχει ιδιαίτερη σημασία.   

Κατά την έννοια αυτή, η ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Αν μου επιτρέπεται δε μια σύντομη ιστορική αναφορά, θα σημειώσω ότι η προσπάθεια για ετοιμασία νομοσχεδίου ξεκίνησε το 2016.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, τότε, με βάση προκαταρκτική έκθεση που ετοιμάστηκε από διμελή ομάδα Δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, προχώρησε σε εις βάθος μελέτη του θέματος, και ειδικά του Ιρλανδικού μοντέλου, το οποίο διαφάνηκε ότι μπορεί να εφαρμοσθεί στην Κύπρο.

Μάλιστα, μεσολάβησε και ενημερωτική επίσκεψη στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας, τον Νοέμβριο του 2016, με πρωτοβουλία της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην αποστολή εκείνη συμμετείχαν εκπρόσωποι του Ανωτάτου Δικαστηρίου και εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.

Να αναφέρω επίσης ότι τα 2 νομοσχέδια που έχετε ενώπιον σας αποτελούν προϊόν ευρείας διαβούλευσης.

Το αρχικό νομοσχέδιο, στάλθηκε για απόψεις σε διάφορους ενδιαφερόμενους/εμπλεκόμενους φορείς και ταυτόχρονα αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως για δημόσια διαβούλευση. Λήφθηκαν σχόλια από διάφορους οργανωμένους, αλλά και μεμονωμένους φορείς, τα οποία αξιοποιήθηκαν για την αναδιαμόρφωση του νομοσχεδίου.

Το πρώτο νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων τον Οκτώβριο του 2018, αλλά αποσύρθηκε μετά από κάποιες επιφυλάξεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου, με αποτέλεσμα να επανακατατεθεί νέο αναθεωρημένο νομοσχέδιο τον Μάιο του 2019, με τη συμπερίληψη και των ναυτικών υποθέσεων.

Στο πλαίσιο των συναντήσεων που είχα πρόσφατα με την Πρόεδρο και τα μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου για τα θέματα της μεταρρύθμισης, συζητήθηκαν και κάποιες πρόνοιες του βασικού Νομοσχεδίου.

Σαν αποτέλεσμα αποδεχθήκαμε κάποιες εισηγήσεις που κατά τη γνώμη μας βελτιώνουν το νομοσχέδιο σε ότι αφορά τη λειτουργικότητα του δικαστηρίου, ενισχύουν την σαφήνεια στα θέματα δικαιοδοσίας, χωρίς να επηρεάζουν την ουσία των νομοσχεδίων. Έτσι, προέκυψαν τα αναθεωρημένα νομοσχέδια που είναι αυτά που έχετε σήμερα ενώπιον σας.

Όταν θα γίνεται η κατ’ άρθρο συζήτηση οι λειτουργοί του Υπουργείου θα είναι στη διάθεση των μελών της επιτροπής για περαιτέρω διευκρινίσεις όπου χρειαστεί.

Θα ξεκινήσω από το βασικό νομοσχέδιο που έχει τίτλο «Ο περί Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου Νόμος του 2021» με αναφορά στις βασικές πρόνοιες του νομοσχεδίου.

Α. Ξεκινώντας από τη δομή του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου

Το δικαστήριο θα αποτελεί  ένα νέο ξεχωριστό ανεξάρτητο Δικαστήριο, υπαγόμενο βέβαια στη Δικαστική Εξουσία, όπως είναι το Διοικητικό Δικαστήριο. Δεν θα αποτελεί δηλαδή μέρος των επαρχιακών δικαστηρίων.

Ταυτόχρονα, δημιουργούνται δύο Τμήματα, το Τμήμα Εμπορικών Διαφορών, που θα επιλαμβάνεται τις εμπορικές διαφορές, όπως αυτές καθορίζονται στο νομοσχέδιο, και το Τμήμα Ναυτικών Υποθέσεων, που θα επιλαμβάνεται τις ναυτικές υποθέσεις, επίσης όπως αυτές καθορίζονται στο νομοσχέδιο.

Β. Έδρα/Κατά τόπο αρμοδιότητα Εμπορικού Δικαστηρίου

Σε ότι αφορά την έδρα του Δικαστηρίου το νομοσχέδιο δεν καθορίζει συγκεκριμένη έδρα, αλλά αναφέρει ότι η έδρα μπορεί να είναι εντός της κύριας πόλεως της  επαρχίας ή των επαρχιών που θα καθοριστούν ειδικά για το σκοπό αυτό από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, κατόπιν συνεννόησης με το Ανώτατο Δικαστήριο, με Γνωστοποίηση στη Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας. Στη δεύτερη περίπτωση η Δημοκρατία θα διαιρείται τουλάχιστον σε δύο επαρχίες.

Ταυτόχρονα, προνοείται ότι στο μέλλον μπορεί να διαφοροποιηθούν τα όρια των επαρχιών, με την διαίρεση ή ενοποίηση τους ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν με διαδικαστικό Κανονισμό.

Πολύ σημαντικό επίσης να αναφέρω, σε ότι αφορά τις αρμοδιότητες του Δικαστηρίου, ότι από την αρχική διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους, συμφωνήθηκε όπως η αρμοδιότητα του δικαστηρίου καλύπτει και τις περιπτώσεις που τα μέρη επιλέγουν την εκδίκαση της υπόθεσης τους στην Κύπρο.

Όσον αφορά στις ναυτικές υποθέσεις, δεν γίνεται αναφορά σε κατά τόπο αρμοδιότητα, και αυτή παραμένει ανοικτή, όπως ισχύει και σήμερα.

Γ. Σε ότι αφορά την δικαιοδοσία του Εμπορικού Δικαστηρίου (καθορισμός δηλαδή  του είδους και του ύψους των υποθέσεων που θα περιλαμβάνονται στις «εμπορικές διαφορές» και τις «ναυτικές υποθέσεις»)

Αυτή έγινε κατά το πρότυπο της Ιρλανδίας και της Αγγλίας. Ταυτόχρονα, συνάδουν και με τους αναθεωρημένους Κανονισμούς Πολιτικής Δικονομίας.

Συγκεκριμένα σε ότι  αφορά στο ύψος της απαίτησης που θα επιλαμβάνεται το Τμήμα Εμπορικών Διαφορών, αυτό καθορίστηκε, σε συνεννόηση με το Ανώτατο Δικαστήριο, στο ποσό των δύο εκατομμυρίων ευρώ (€2.000,000) και άνω, με τη δυνατότητα του Ανωτάτου Δικαστηρίου να μεταβάλλει το ποσό με Διαδικαστικό Κανονισμό που δεν μπορεί όμως να είναι κατώτερο των δύο εκατομμυρίων ευρώ.

Για τον καθορισμό του κατώτατου αυτού ποσού των δύο εκατομμυρίων ευρώ, θα ήθελα να πληροφορήσω την Επιτροπή σας ότι αυτό υπολογίστηκε με βάση τις υποθέσεις που εκκρεμούν στα Δικαστήρια, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των Δικαστών που θα διοριστούν, σε συνδυασμό με τον χρόνο που είναι επιθυμητό να διεκπεραιώνεται μια υπόθεση.

Όσον αφορά στο είδος των «ναυτικών υποθέσεων», το αναθεωρημένο νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρητή καταγραφή της δικαιοδοσίας του Τμήματος Ναυτικών Υποθέσεων, με ρητή δηλαδή αναφορά των υποθέσεων που εμπίπτουν σε αυτό, και όχι απλή παραπομπή σε νομοθεσία της Αγγλίας, ως ήταν το μέχρι σήμερα κατατεθειμένο ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων νομοσχέδιο.

Εδώ να τονίσω ότι στις ναυτικές υποθέσεις δεν καθορίστηκε οποιοδήποτε ποσό δικαιοδοσίας, περιλαμβάνονται όλες οι ναυτικές υποθέσεις, ανεξαρτήτως ποσού της απαίτησης.

Η δικαιοδοσία του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου θα διέπεται από δικονομία και πρακτική που θα καθορισθεί με Διαδικαστικό Κανονισμό.

Ως εκ τούτου, απαιτείται η ετοιμασία ειδικού Διαδικαστικού Κανονισμού (ταχείας διαδικασίας) από το Ανώτατο Δικαστήριο που να καθορίζει την ακολουθητέα διαδικασία ενώπιον του Εμπορικού Δικαστηρίου. Έχουμε πληροφορηθεί ότι έχουν ήδη ετοιμαστεί τέτοιοι Κανονισμοί.

Θεωρώ σημαντικό  να αναφέρω ότι τα νομοσχέδια περιλαμβάνουν και διαδικασία μεταφοράς και παραπομπής: δηλαδή ο Δικαστής του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου μπορεί να παραπέμπει την υπόθεση εμπορικής διαφοράς για εκδίκαση της στο κατά τόπο αρμόδιο Επαρχιακό Δικαστήριο, στις περιπτώσεις που:

(α) κρίνει ότι δεν έχει δικαιοδοσία να επιληφθεί αυτής βάσει των διατάξεων του νόμου, ή

(β) κρίνει ότι είναι σκόπιμο όπως η υπόθεση εκδικασθεί από το Επαρχιακό Δικαστήριο, μετά από αίτηση οποιουδήποτε από τους διαδίκους.

Οποιοσδήποτε δε από τους διαδίκους μπορεί να αιτηθεί τη μεταφορά της υπόθεσης του από το Επαρχιακό Δικαστήριο, στο οποίο αυτή εκκρεμεί, για να εκδικασθεί από το Εμπορικό Δικαστήριο.

Δ. Έφεση κατά αποφάσεων του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου

Κάθε απόφαση του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου θα υπόκειται σε έφεση ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ή του Εφετείου, στη βάση των μεταρρυθμιστικών νομοσχεδίων που επίσης εκκρεμούν σήμερα ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων, όχι μόνο επί νομικού σημείου, αλλά η εξέταση της θα περιλαμβάνει και τα πραγματικά γεγονότα και γενικά επανεξέταση της όλης υπόθεσης, ως συμβαίνει γενικά με τις αστικές υποθέσεις.

Ε. Αριθμός και προσόντα Δικαστών Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου

Οι Δικαστές που θα απαρτίζουν το Δικαστήριο είναι, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, πέντε και θα διορίζονται από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο.

Δικαστής του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου θα διορίζεται όποιος έχει τα προσόντα που απαιτούνται για τον διορισμό στη θέση Προέδρου Επαρχιακού Δικαστηρίου και διαθέτει ευρεία γνώση σε θέματα εμπορικού δικαίου ή/και αποδεδειγμένη εμπειρία στον χειρισμό δικαστικών υποθέσεων που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου.

Επίσης, ως Δικαστής του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου θα μπορεί να διοριστεί και δικηγόρος που ασκεί το επάγγελμα για οκτώ (8) τουλάχιστον χρόνια και αφού πληροί όλα τα υπόλοιπα προσόντα που απαιτούνται από τον νόμο, με απόφαση των δύο τρίτων των μελών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου.

Πληροφοριακά αναφέρω ότι αντίστοιχη πρόνοια ισχύει για τους Δικαστές του Διοικητικού Δικαστηρίου.     

Τέλος, να αναφέρω ότι δεν προβλέπεται εναλλαξιμότητα των Δικαστών του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου με τους Προέδρους των Επαρχιακών Δικαστηρίων.

Με το δεύτερο νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2021», αφαιρούνται οι υποθέσεις ναυτοδικείου από την καθ‘ ύλην δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ως ισχύει σήμερα, και ανατίθενται στο υπό ίδρυση Εμπορικό Δικαστήριο και Ναυτοδικείο.

Γλώσσα

Τελειώνοντας, θα ήθελα να θίξω ότι τίθεται έντονα τόσο από τον επιχειρηματικό, όσο και τον δικηγορικό κόσμο, η θέση όπως χρησιμοποιείται ενώπιον του υπό ίδρυση Δικαστηρίου η αγγλική γλώσσα.

Την ίδια θέση για χρήση της αγγλικής γλώσσας φαίνεται να διατηρεί και το Ανώτατο Δικαστήριο. Το νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνει κάτι τέτοιο καθότι κρίνεται αντισυνταγματικό, εκτός και αν προηγηθεί ανάλογη τροποποίηση του Συντάγματος, εφόσον το επιθυμεί και η Βουλή.

Θα επιθυμούσα όμως να ακούσω τις απόψεις σας κατά πόσο συμφωνείτε ή όχι με την επιλογή της χρήσης της αγγλικής γλώσσας στο Εμπορικό Δικαστήριο και Ναυτοδικείο, έχοντας υπόψη ότι κάποιες εκ των υποθέσεων που θα εκδικασθούν στο Δικαστήριο αυτό, στη συνέχεια τυχόν να εκδικάζονται σε δεύτερο βαθμό από το Εφετείο και ίσως και σε τρίτο βαθμό από το Ανώτατο Δικαστήριο όπου η γλώσσα θα παραμένει χωρίς αλλαγή όπως ισχύει σήμερα.

Ολοκληρώνοντας, επιθυμώ να σας πληροφορήσω ότι είμαι ανοιχτή σε οποιεσδήποτε εισηγήσεις, είμαι έτοιμη να ακούσω, να συζητήσω και να προβώ σε οποιεσδήποτε αλλαγές.

Σας ευχαριστώ πολύ. Παραμένω στη διάθεσή σας.     

(ΝΓ)