Ανακοινωθέντα

Το έγγραφο «Επισκόπησης της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ 2019 - Έκθεση χώρας – ΚΥΠΡΟΣ» αναφέρει τις κύριες προκλήσεις όσον αφορά στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ στην Κύπρο οι οποίες συνδέονται άμεσα με την κυκλική οικονομία.

Η μετατροπή των αποβλήτων σε αξιοποιήσιμο πόρο προϋποθέτει:

• πλήρη εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας για τα απόβλητα, η οποία περιλαμβάνει την ιεράρχηση των αποβλήτων, την ανάγκη να διασφαλιστεί η χωριστή αποκομιδή των αποβλήτων, τους στόχους εκτροπής από την υγειονομική ταφή κ.λπ.
• μείωση της παραγωγής αποβλήτων και της κατά κεφαλήν παραγωγής αποβλήτων σε απόλυτους αριθμούς
• και περιορισμό της ανάκτησης ενέργειας στα μη ανακυκλώσιμα υλικά και σταδιακή κατάργηση της υγειονομικής ταφής των ανακυκλώσιμων ή αξιοποιήσιμων αποβλήτων.

Η παραγωγή αστικών αποβλήτων στην Κύπρο παραμένει σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) το 2017 (637 έναντι περίπου 487 kg/έτος/κάτοικο). Μετά από μείωση για μερικά έτη, ο όγκος άρχισε και πάλι να αυξάνεται από το 2014 και εντεύθεν.

Στην Κύπρο παρατηρήθηκε μείωση της υγειονομικής ταφής και ελαφριά αύξηση της ανακύκλωσης και της λιπασματοποίησης. Παρόλα αυτά καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής (το 76 % έναντι του 24 % που είναι ο μέσος όρος για την ΕΕ). Το 16 % των αποβλήτων ανακυκλώνεται, ενώ σε αυτό περιλαμβάνεται και ποσοστό λιπασματοποίησης 2%. Ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (46 %).

Παρά τη σταθερή μείωση κατά την περίοδο 2009- 2014, το ποσοστό υγειονομικής ταφής αυξήθηκε και πάλι το 2016. Η Κύπρος θα πρέπει να πραγματοποιήσει σημαντική επένδυση στην ανακύκλωση και τη χωριστή συλλογή κατά τα επόμενα έτη ώστε να επιτύχει τον στόχο του 2020 για αύξηση σε 50 % του ποσοστού ανακύκλωσης .

Η αλήθεια των αριθμών είναι εκεί και περιγράφει το πρόβλημα και την πρόκληση μαζί.

Η ΕΕ εδώ και χρόνια έχει θέσει στόχους, έχει δημιουργήσει χρηματοδοτικά εργαλεία και καθοδηγεί και ταυτόχρονα ελέγχει την υλοποίηση των στόχων  μέσω της εφαρμογής συγκεκριμένων μέτρων.

Μία βιώσιμη πολιτική διαχείρισης των αποβλήτων ξεκινά από τη μείωση των προς διαχείριση αποβλήτων, άρα ξεκινά από πολιτικές μείωσης της παραγωγής αποβλήτων.

Βασική και πρώτιστη επιδίωξη – πριν ακόμα και από την ανακύκλωση και κομποστοποίηση – πρέπει να είναι η προώθηση πρακτικών τεχνικών εφαρμογών και πολιτικών που θα μειώνουν την σχέση παραγόμενο έργο / στερεά απόβλητα δηλαδή  να υπάρχει πρόνοια για βιώσιμη και αειφόρο κατανάλωση.

Σε δεύτερο στάδιο η διαλογή στην πηγή και η προώθηση τοπικών προγραμμάτων ανακύκλωσης και κομποστοποίησης αποτελεί κατά την άποψη μου την οικονομικότερη και την  περιβαλλοντικά και κοινωνικά φιλικότερη προοπτική.

Εδώ οφείλω να τονίσω ότι το μοντέλο της γραμμικής οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθούσαν μέχρι πρόσφατα οι κοινωνίες δηλαδή «Λήψη – Κατασκευή – Απόρριψη», δημιούργησε τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα με κοινωνικό και οικονομικό κόστος.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το 2015 ένα σχέδιο δράσης για να στηρίξει την επιτάχυνση της μετάβασης της Ευρώπης προς μια κυκλική οικονομία, την τόνωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Μέχρι σήμερα η ανάπτυξη βασιζόταν σε ένα οικονομικό μοντέλο εντατικής χρήσης των διαθέσιμων και εισαγόμενων πόρων χωρίς να υπολογίζονται στον βαθμό που έπρεπε οι μακροπρόθεσμες συνέπειες και με τις τιμές των πόρων να αυξάνονται διαρκώς.

Η αλλαγή που προτείνεται μέσω της προσέγγισης της Κυκλικής Οικονομίας  βασίζεται στη μεγιστοποίηση της απόδοσης των υπαρχόντων πόρων και στη μείωση των απωλειών κατά τη χρήση. Αναμένεται δηλαδή, ως βασική προϋπόθεση επιτυχίας, να μάθουμε να υπολογίζουμε και να εκτιμούμε τα απόβλητα ως πόρους και να μην αφήνουμε τίποτα αναξιοποίητο.

Όπως επιγραμματικά περιγράφεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η αλλαγή προϋποθέτει τη στροφή από το μοντέλο «προμήθεια, παραγωγή, κατανάλωση και απόρριψη» σε ένα μοντέλο που βασίζεται στο τετράπτυχο «επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακαίνιση και ανακύκλωση».

Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια είναι σημαντικός και πολυδιάστατος. Τα συστήματα διαχείρισης και ανακύκλωσης δεν μπορούν κατά την άποψη μου να έχουν οριζόντια εφαρμογή, αλλά θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις τοπικές ιδιαιτερότητες και ανάγκες. 

H εισαγωγή συστήματος «πληρώνω όσο πετάω» αποτελεί την βασική αρχή εφαρμογής για υλοποίηση των τοπικών προγραμμάτων.

Σημαντική για τη βιωσιμότητα των συστημάτων παραμένει η ανάγκη ύπαρξης υποδομών επεξεργασίας και τελικής διάθεσης καθώς και η χρήση τεχνολογιών.

Υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης των τοπικών Αρχών σε οχήματα και εξοπλισμό καθώς και  χρηματοδότησης των Πράσινων Σημείων και των εγκαταστάσεων διαλογής, ώστε να δρομολογηθούν ουσιαστικά προγράμματα Διαλογής στην Πηγή σε κάθε Τοπική Αρχή ή Σύμπλεγμα.

Η νέα αυτή φιλοσοφία θα πρέπει να γίνει τρόπος ζωής. Στο χώρο εργασίας, στη γειτονιά, στην πόλη που ζούμε.

Εν κατακλείδι, τα σκουπίδια είναι πολύτιμα υλικά, η εφαρμογή της αρχής πληρώνω όσο πετώ μαζί με την ενημέρωση των πολιτών αποτελεί το πρόγραμμα και οι φορείς υλοποίησης είναι οι τοπικές Αρχές οι οποίες θα πρέπει να το εφαρμόσουν με την στήριξη του κράτους σε επίπεδο υποδομών, εργαλείων και νομοθεσιών.

Στην τελική δεν είναι και τόσο πολύπλοκο όταν υπάρχει πολιτική απόφαση, θέληση και συντονισμός της πολιτείας, των τοπικών Αρχών, των επιχειρήσεων και των πολιτών.

------------------------------ 

ΑΧ/ΕΙ