Ανακοινωθέντα

Σας καλωσορίζω στη σημερινή εσπερίδα, που συνδιοργανώνουν η Βουλή των Αντιπροσώπων και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, προς τιμήν δύο μεγάλων, κυπριακής καταγωγής, προσωπικοτήτων του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, του πατέρα Νικόλαου Ι. Σαριπόλου και του υιού Νικόλαου Ν. Σαριπόλου, των οποίων η συμβολή στην ανάπτυξη της νομικής επιστήμης και δη του Συνταγματικού Δικαίου υπήρξε καθοριστική.

Απόψε έχουμε την τιμή και τη χαρά να μας παρουσιάσουν με ομιλίες τους τη ζωή και το πολυσχιδές έργο των δύο Σαριπόλων ακαδημαϊκοί εγνωσμένου κύρους από την Κύπρο και την Ελλάδα, που με προθυμία αποδέχθηκαν την πρόσκληση να συμμετάσχουν σε αυτή την εσπερίδα, τους οποίους θέλω και από αυτό το βήμα να καλωσορίσω και να ευχαριστήσω θερμά.

Ο Νικόλαος Ι. Σαρίπολος γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1817. Ο πατέρας του καταγόταν από τα Λεύκαρα και η μητέρα του από τη Λεμεσό. Μετά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 οι οθωμανικές αρχές δήμευσαν την περιουσία του πατέρα του. Η οικογένεια κατέφυγε στην Τεργέστη, όπου ο Νικόλαος διδάχθηκε τα πρώτα του γράμματα. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, όπου το 1844 αναγορεύτηκε διδάκτορας της Νομικής Σχολής.

Εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1845 ύστερα από πρόσκληση του Πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλέττη. Το 1846 διορίστηκε Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, θέση από την οποία απολύθηκε το 1852 εξαιτίας της πολιτικής του αντίθεσης στο απολυταρχικό καθεστώς της μοναρχίας, για να ξαναπροσληφθεί δέκα χρόνια αργότερα, αμέσως μετά την εκθρόνιση του Όθωνα. «Ελευθέρους παρασκεύαζα πολίτες και ουχί ταπεινούς και εθελοδούλους υπηκόους», ήταν τα πρώτα λόγια προς τους φοιτητές του τον Νοέμβριο του 1862, μόλις αναδιορίσθηκε. Το 1875 απολύθηκε για δεύτερη φορά από το πανεπιστήμιο Αθηνών για πολιτικούς λόγους. Τα επόμενα χρόνια όμως θα φέρουν τη δικαίωση από το εξωτερικό, αφού διάφορα πνευματικά ιδρύματα του επιφύλαξαν μεγάλες τιμές, όπως την εκλογή του ως μέλους Ακαδημιών της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Ισπανίας και του Βελγίου. Πέθανε το 1887 στην Αθήνα, πικραμένος για την εκδίωξή του από το πανεπιστήμιο.

Πέρα από την ακαδημαϊκή δραστηριότητά του, ξεχωρίζει η συμμετοχή του στη Β΄ Εθνική Συνέλευση ως πληρεξουσίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και η καθοριστική συμβολή του στη σύνταξη του τελικού σχεδίου του ελληνικού συντάγματος του 1864, το οποίο είχε ο ίδιος εισηγηθεί.

Ο Νικόλαος Ι. Σαρίπολος θεμελίωσε και υπηρέτησε με τη διδασκαλία του και το πλούσιο και πολυσχιδές συγγραφικό του έργο τρεις μεγάλους κλάδους του Δημόσιου Δικαίου: το Συνταγματικό Δίκαιο, το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και το σύνολο του Ποινικού Δικαίου. Με το σύγγραμμά του «Πραγματεία του Συνταγματικού Δικαίου» έθεσε γερά τις βάσεις διδασκαλίας του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ένθερμος εκφραστής των ιδεών του πολιτικού και του συνταγματικού φιλελευθερισμού, του ουμανισμού και του συνόλου των πολιτειακών μεταβολών των μέσων του 19^ου αιώνα, ως απότοκο του διαλόγου του με την ευρωπαϊκή παιδεία και τις ευρωπαϊκές ιδέες, έβαλε τα πρώτα στέρεα θεμέλια της επιστήμης της αστικής δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Ωστόσο, η παρουσία του στη δημόσια ζωή της Ελλάδας δεν περιοριζόταν μόνο στη νομική και πολιτική επιστήμη. Ο πλούσιος συναισθηματικός του κόσμος αποζητούσε ως μέσο έκφρασης την καλλιτεχνική δημιουργία. Από έφηβος είχε εκδηλώσει την ποιητική του ευαισθησία, γράφοντας ποιήματα και μελετώντας συστηματικά αρχαίους συγγραφείς μέχρι και το τέλος της ζωής του.

Σε αντίθεση με τον Νικόλαο Ι. Σαρίπολο, που ανήκε σε μια εποχή που δεν είχαν ακόμα ολοκληρωθεί και οριοθετηθεί οι νομικές επιστήμες απέναντι σε άλλες παρόμοιας φύσης επιστήμες, ο γιος του Νικόλαος Ν. Σαρίπολος έζησε και έδρασε σε μια εποχή όπου οι νομικές επιστήμες σε ευρωπαϊκό επίπεδο γνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση.

Ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του, σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου των Παρισίων, όπου αναγορεύθηκε διδάκτορας το 1899. Η διδακτορική του διατριβή «Η δημοκρατία και η αναλογική εκλογή» βραβεύθηκε αργότερα σε διεθνή διαγωνισμό με χρυσό μετάλλιο του Υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας. Παράλληλα με τις σπουδές του, παρακολουθούσε ονομαστούς Γερμανούς νομοδιδασκάλους σε μεγάλα πανεπιστήμια της Γερμανίας. Ο γερμανικός νομικός θετικισμός σφράγισε τη νομική του σκέψη και το σύνολο του επιστημονικού του έργου.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, σε ηλικία μόλις 23 ετών, αφοσιώθηκε στη διδασκαλία αρχικά ως Υφηγητής και αργότερα ως Καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, καθώς και για κάποια χρόνια ως προσωρινός Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Νικόλαος Ν. Σαρίπολος υπήρξε παράδειγμα αφοσίωσης του νομοδιδασκάλου προς την ιδέα του ακαδημαϊκού καθήκοντος. Δίδαξε ως το 1923, οπότε αποχώρησε λόγω ασθένειας.

Η δράση του ως επιστήμονα δεν περιορίστηκε μόνο στο πανεπιστήμιο. Ξεχωρίζει ο διορισμός του το 1910 ως γενικού γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, όπου κατά το διάστημα της ολιγόμηνης θητείας του συνέταξε το γνωστό «Σχεδίασμα Σαριπόλου», που αποτέλεσε το προσχέδιο για την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1864.

Παρά το σύντομο του ενεργού βίου του, ο Νικόλαος Ν. Σαρίπολος υπήρξε πολυγραφότατος και με το επιστημονικό του έργο κατέλιπε πολύτιμη παρακαταθήκη στις επερχόμενες γενιές στο πεδίο της συνταγματικής επιστήμης. Το πολύτιμο έργο του «Ελληνικόν Συνταγματικόν Δίκαιον», ένα κατά γενική ομολογία πλήρες, χρηστικό και συστηματικό έργο του Συνταγματικού Δικαίου της Ελλάδας, αποτέλεσε επιστημονική τομή σε σχέση με τη σύντομη προϊστορία της ελληνικής συνταγματικής επιστήμης. Διδάσκοντας, αλλά και συγγράφοντας επιδίωκε να συντελέσει, όπως έγραφε ο ίδιος, «εις την μόρφωσιν πολιτών αληθώς ελευθέρων και πειθαρχούντων».

Αδιαμφισβήτητα, οι δύο Σαρίπολοι προσέφεραν πολλά στον ελληνισμό με το διαχρονικής σημασίας και αναγνωρισμένο σε ευρωπαϊκό επίπεδο έργο τους και δικαίως συγκαταλέγονται στις κορυφαίες μορφές του νομικού πολιτισμού της Ελλάδας και της Κύπρου. Δικαίως επίσης προσαγορεύθηκαν ο Νικόλαος Ι. Σαρίπολος «ο γενάρχης» της συνταγματικής επιστήμης και του ευρύτερου Δημόσιου Δικαίου και ο Νικόλαος Ν. Σαρίπολος «ο θεμελιωτής» της επιστήμης του Συνταγματικού Δικαίου στην Ελλάδα.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων, αναγνωρίζοντας έμπρακτα την τεράστια προσφορά των δύο εξαίρετων νομομαθών, έχει απευθύνει πρόταση προς το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου όπως προβεί σε μετονομασία αμφιθεάτρου του πανεπιστημίου προς τιμήν τους. Με χαρά ανακοινώνουμε σήμερα τη μετονομασία του Αμφιθεάτρου Α’ του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου σε «Αμφιθέατρο Σαριπόλων».

Η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει, επίσης, απευθύνει πρόταση προς τους Δημάρχους Λάρνακας και Λευκάρων, από όπου καταγόταν ο Νικόλαος Ι. Σαρίπολος και ο πατέρας του, να προβούν σε ονομασία ή μετονομασία οδού ή πλατείας των δήμων τους σε οδό ή πλατεία Σαριπόλων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον δήμο Λεμεσού, από όπου καταγόταν η μητέρα του Νικόλαου Ι. Σαριπόλου, υπάρχει ήδη, από το 1910, πλατεία που φέρει το όνομά του.

Σας ευχαριστώ.

(ΕΚ/ΕΙ)