Ανακοινωθέντα

Τον Απρίλη, η κυπριακή φύση βρίσκεται σε πλήρη άνθιση, με άφθονο πράσινο και πολύχρωμα αγριολούλουδα.  Ένα από τα ενδημικά φυτά που αυτή την περίοδο ανθίζουν στην κυπριακή ύπαιθρο είναι η Tulipa cypria (Τουλίπα η κυπρία), γνωστή και ως λαλάς ή λαλές ή ακόμα και απλά ως τουλίπα.  Η σπάνια τουλίπα της Κύπρου είναι το λουλούδι του φετινού Απρίλη.

Λόγω των ιδιόμορφων συνθηκών που προκαλεί η εξάπλωση του κορωνοϊού, φέτος δεν θα βγούμε στην ύπαιθρο για να θαυμάσουμε την τουλίπα στο φυσικό της περιβάλλον. Αντ’ αυτού, μένουμε σπίτι και εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας για το πανέφορφο αυτό λουλούδι και το θαυμάζουμε μέσα από τις φωτογραφίες του Τμήματος Δασών, του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος .

Ονοματολογία

Η ονομασία του γένους Tulipa προέρχεται από τουρκική λέξη tülbent που σημαίνει τουρμπάνι, (ύφασμα που χρησιμοποιούν οι μουσουλμανικοί λαοί ως καπέλο) εξαιτίας της ομοιότητας του άνθους της τουλίπας με τουρμπάνι. Το επίθετο cypria υποδηλώνει ότι το φυτό είναι ενδημικό της Κύπρου.

Γενικά

Το γένος Tulipa ανήκει στην οικογένεια Liliaceae και περιλαμβάνει 100 περίπου είδη βολβωδών φυτών, τα οποία προέρχονται από την Ευρώπη, την Δυτική και Κεντρική Ασία αλλά και τη Βόρεια Αφρική. Στην Κύπρο, το γένος αντιπροσωπεύεται με 3 είδη, την Tulipa  akamasica και την Tulipacypria, που είναι ενδημικά, καθώς και το εγκλιματισμένο ξενικό είδος Tulipaagenensis. 

Εξάπλωση και απειλές

Για το ενδημικό είδος της Κύπρου έχουν επιβεβαιωθεί τέσσερις θέσεις: στην χερσόνησο Ακάμα, στην ευρύτερη περιοχή Κορμακίτη-Μύρτου-Πάναγρα, μεταξύ Μάμμαρη-Δένειας, και πρόσφατα στη χερσόνησο της Καρπασίας, κοντά στο χωριό Άγιος Συμεών. Απαντά σε καλλιέργειες δημητριακών, βοσκότοπους και θαμνώνες με αόρατο (Juniperus phoenicea), σε υψόμετρο από 100 μέχρι 300 μ. 

Γενικά, το είδος απειλείται από υπερσυλλογή και φτωχή αναγέννηση ενώ ο υποπλυθυσμός στον Ακάμα απειλείται και από υπερβόσκηση. Στον Κορμακίτη-Πάναγρα-Μύρτου, απειλή για τις τουλίπες αποτελούν η οικιστική ανάπτυξη και η χρήση ζιζανιοκτόνων.  

Περιγραφή

Πρόκειται για πολυετή, βολβώδη, όρθια πόα, ύψους μέχρι 30 εκ. Έχει συνήθως τέσσερα φύλλα, σαρκώδη, τα δύο στη βάση είναι μεγαλύτερα, λογχοειδή, μήκους μέχρι 30 εκ. Τα ανώτερα φύλλα είναι πολύ μικρότερα, σχεδόν γραμμοειδή. Το άνθος είναι μονήρες και βρίσκεται στην κορυφή του ανθοφόρου βλαστού. Έχει σκούρο κοκκινοπορφυρό χρώμα και μαύρη κηλίδα στο κάτω μέρος της εσωτερικής πλευράς των πετάλων, μήκους 1 εκ. ή μικρότερη, σχεδόν ακρότομη ή αποστρογγυλωμένη, με στενή κίτρινη ζώνη στην περιφέρεια. Ο καρπός είναι πλατιά επιμήκης κάψα, μήκους περίπου 3 εκ. Ανθίζει από Μάρτιο μέχρι Απρίλιο και καρποφορεί τον Μάιο. Η επικονίαση πραγματοποιείται με εντομογαμία. 

Καθεστώς Διατήρησης

Το είδος Tulipacypria  περιλαμβάνεται στα Παραρτήματα II & IV της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ). Αυτό συνεπάγεται ότι για τη διατήρησή του απαιτείται καθορισμός Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (Περιοχές Natura 2000). Επιπρόσθετα, περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου, όπου χαρακτηρίζεται ως Κινδυνεύον (Endagered). Ο συνολικός πληθυσμός παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις ανά έτος, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και εκτιμάται ότι ξεπερνά τις 6.000 άτομα. Ο υποπληθυσμός στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα, βρίσκεται σε κρατική δασική γη και περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000. Επιπρόσθετα, το είδος διατηρείται και στους Βοτανικούς Κήπους του Τμήματος Δασών και σε τράπεζες σπερμάτων. 

Διαβάστε επίσης για τον «Κρόκο του χάρτμαν», το λουλούδι του Φλεβάρη και την ορχιδέα «Οφρύς του κότσυ», το λουλούδι του Μάρτη.