Ανακοινωθέντα

Το χάσμα στις αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί μια σημαντική διάσταση της ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων, με πολλαπλές επιπτώσεις τόσο σε κοινωνικό όσο και οικονομικό επίπεδο, αναπόφευκτα επηρεάζοντας μακροπρόθεσμα και τις συντάξεις των γυναικών. Οι μειωμένες απολαβές των γυναικών σε σύγκριση με αυτές των ανδρών κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, οδηγούν σε μειωμένες συντάξεις των γυναικών σε σχέση με αυτές των ανδρών. Με άλλα λόγια, η οικονομική ανισότητα των γυναικών κατά την εργάσιμη ηλικία τους, μετατρέπεται σε ανισότητα κατά τη συντάξιμη ηλικία. Μάλιστα, το χάσμα συντάξεων είναι κατά κανόνα μεγαλύτερο από το μισθολογικό χάσμα, αφού οφείλεται σε συνδυασμό και άλλων παραγόντων. Αποτέλεσμα του συνταξιοδοτικού χάσματος και ο αυξημένος κίνδυνος φτώχειας για τις γυναίκες στην τρίτη ηλικία.

Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε ότι, όπως και οι άλλες διαστάσεις της ανισότητας λόγω φύλου, η ανισομισθία δεν επιτρέπει την πλήρη αξιοποίηση του γυναικείου εργατικού δυναμικού και ως εκ τούτου συνιστά εμπόδιο στην γενικότερη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη κάθε χώρας.

Σύμφωνα με την Έκθεση της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας για την Επάρκεια των Συντάξεων του 2021 το Συνταξιοδοτικό χάσμα έχει μειωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση από 32.3% το 2016 σε 29.5% το 2019. Παρά ταύτα υπήρξε μικρή σύγκλιση μεταξύ των χωρών, και οι διαφορές συνεχίζουν να είναι σημαντικές.

Αναμφίβολα, το χάσμα  των συντάξεων των φύλων αυξάνει το κίνδυνο της φτώχειας για τις γυναίκες συνταξιούχους. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat ο κίνδυνος φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τις γυναίκες άνω των 65 χρόνων το 2019 ήταν 18% σε σύγκριση με τους άνδρες άνω των 65 χρόνων που ήταν στο 13%.

Η Κύπρος, σύμφωνα με την Έκθεση για την Επάρκεια των Συντάξεων, η οποία είχε το μεγαλύτερο Συνταξιοδοτικό χάσμα το 2016, σημείωσε τη μεγαλύτερη μείωση (σχεδόν 10 π.μ.) φτάνοντας λίγο κάτω από το 40%. Ο κίνδυνος φτώχειας για τις γυναίκες άνω των 65 χρόνων το 2019 ήταν 26% σε σύγκριση με τους άνδρες άνω των 65 χρόνων που ήταν στο 23%.

Το χάσμα οφείλεται στις διαφορετικές σταδιοδρομίες των γυναικών οι οποίες χαρακτηρίζονται από ανισότητες στην αγορά εργασίας, χαμηλότερες αμοιβές σε σύγκριση με τους άνδρες, μικρότερη και διακεκομμένη συμμέτοχη στην αγορά εργασίας και λιγότερες ώρες  εργασίας καθώς και  την απασχόληση τους σε μη τυπικές μορφές απασχόλησης  με αποτέλεσμα οι γυναίκες κατά τον εργασιακό τους βίο να έχουν μικρότερες περιόδους ασφάλισης και κατ’ επέκταση να λαμβάνουν χαμηλότερες συντάξεις.

Βασικός  λόγος για τη περιορισμένη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι ότι οι γυναίκες είναι αυτές που κατά κύριο λόγο επιφορτίζονται με τη φροντίδα παιδιών ή μεγαλύτερων συγγενών, καθώς και οι πολλαπλοί και πολυεπίπεδοι ρόλοι που η γυναίκα καλείται να διαδραματίσει.

Κυρίες και Κύριοι,

Πάρα την τεράστια πρόοδο που επιτεύχθηκε σε σχέση με την ισότητα των φύλων και την βελτίωση της  πρόσβασης και της προώθησης των γυναικών στην αγορά εργασίας αλλά και της εφαρμογής της αρχής της ισότητας των φύλων στην κοινωνική ασφάλιση, εντούτοις η διαφορά μεταξύ των συντάξεων που εξασφαλίζουν οι γυναίκες και οι άνδρες παραμένει σε ψηλά επίπεδα.

Για να μειωθεί το χάσμα  των συντάξεων των φύλων θα πρέπει να υπάρξει μια σφαιρική αντιμετώπιση του προβλήματος όπου από τη μια να μειωθεί το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών και από την άλλη να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και να υιοθετηθούν μέτρα και πολιτικές τα οποία να αντισταθμίζουν τα κενά της ασφάλισης των γυναικών λόγω της μικρότερης συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας.

Είναι για αυτό που στις 20 αρχές του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων η ισότητα των φύλων στην αγορά εργασίας, η Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και η επαρκής κοινωνική προστασία κατά τη διάρκεια της απασχόλησης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη προχωρήσει σε συγκεκριμένες δράσεις για την υλοποίηση του πυλώνα όπως την υιοθέτηση Στρατηγικής για την ισότητα των φύλων 2020-2025, την υιοθέτηση της οδηγίας σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές.

Όσον αφορά το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Κύπρο θα πρέπει να επισημανθεί ότι το Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων δε διαχωρίζει την ηλικία συνταξιοδότησης ανάλογα με το φύλο και παρέχει με τις ίδιες προϋποθέσεις συντάξεις σε άντρες και γυναίκες.

Επιπλέον το σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων παρέχει σε γυναίκες πιστώσεις για σκοπούς απόκτησης δικαιώματος σε σύνταξη ή αύξηση του ποσού της σύνταξης για χρονική περίοδο μέχρι και 156 εβδομάδες μέσα στο διάστημα των 12 χρόνων από τη γέννηση ή υιοθεσία του κάθε παιδιού για κάλυψη τυχόν κενών στην ασφάλιση τους ενώ δίνονται πιστώσεις για κάθε περίοδο κατά την οποία ασφαλισμένος απουσιάζει από την εργασία του με γονική άδεια.

Επιπρόσθετα, την 1η Αυγούστου 2017 ο Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος τροποποιήθηκε ούτως ώστε να περιλαμβάνει πρόνοια για την εξασφάλιση του δικαιώματος πληρωμένης άδειας πατρότητας διάρκειας δύο εβδομάδων με τις ίδιες προϋποθέσεις και στο ίδιο ύψος με την άδεια μητρότητας συμβάλλοντας έτσι στη συμμέτοχη του πατέρα στη στήριξη της οικογένειας κατά τις πρώτες εβδομάδες γέννησης του παιδιού.

Πέραν των πιο πάνω το Υπουργείο Εργασίας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ετοιμάζει νομοσχέδιο για τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας για την Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Η Οδηγία, μεταξύ άλλων, προνοεί για  γονική άδεια 4 μήνες για κάθε γονέα από τους οποίους οι 2 μήνες θα είναι πληρωμένη. Η Γονική άδεια πρέπει να λαμβάνεται προτού το παιδί φθάσει την ηλικία των 8 ετών ενώ υπάρχει υποχρέωση για την παροχή δυνατότητας λήψης της άδειας με ευέλικτους τρόπους.

Επίσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το Υπουργείο Εργασίας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα τροποποιήσει τον Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων νόμο ούτως ώστε να διασφαλιστεί η κοινωνικοασφαλιστική προστασία όλων των εργαζομένων συμπεριλαμβανομένων και αυτών που εργάζονται σε νέες μορφές απασχόλησης οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις είναι γυναίκες.

Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω θερμά τη Δημοκρατική Εργατική Ομοσπονδία Κύπρου (ΔΕΟΚ)  που μαζί με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για θέματα Εργαζομένων (ΕΖΑ) για την πρόσκληση αλλά και να σας συγχαρώ για τη διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης για συζήτηση  αυτού του πολύ ενδιαφέροντος θέματος που αποτελεί μια από τις σοβαρότερες αιτίες φτωχοποίησης μεγάλου ποσοστού γυναικών.

Ως θεσμός το Γραφείο μου κι εγώ προσωπικά θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι παρακολουθούμε και παρεμβαίνουμε, στα πλαίσια πάντα των δυνατοτήτων μας, όταν και όπου επισημαίνουμε έμφυλες διακρίσεις και ανισότητες σε βάρος των γυναικών γιατί αυτές συνήθως είναι ο στόχος αυτών των διακρίσεων.

ΕΧ/ΕΧΡ