Ανακοινωθέντα

Κυρία Γενική διευθύντρια της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αγαπητή φίλη Θέμις Χριστοφίδου,

Αγαπητέ Πρύτανη του Πανεπιστημίου Λευκωσίας,

Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι εκπαιδευτικοί.

Ειλικρινά χαίρομαι που μου δίνεται η ευκαιρία να είμαι εδώ μαζί σας για την παρουσίαση του συλλογικού έργου με τίτλο «Σύγχρονες προσεγγίσεις διδασκαλίας παιδιών με Μεταναστευτική Βιογραφία». Ευχαριστώ τον Εκπαιδευτικό Όμιλο Κύπρου και την Έδρα UNESCO του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, για την πρόσκληση.

Θέλω από την αρχή να επισημάνω ότι αυτή η ερευνητική εργασία και ο προβληματισμός πάνω σε νέες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και μεθόδους έρχεται στην εντελώς κατάλληλη στιγμή. Με ένα διπλό τρόπο μάλιστα. Διότι τόσο η αξιοποίηση και ένταξη προσεγγίσεων πολυτροπικού και ψηφιακού γραμματισμού, όσο και η ενίσχυση των διαδικασιών και πρακτικών παιδαγωγικής ενίσχυσης και στήριξης των παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία, αποτελούν αυτή τη στιγμή υψηλές προτεραιότητες για το Υπουργείο.

Αυτή τη σχολική χρονιά εφαρμόζεται από το Υπουργείο μια νέα ενισχυμένη πολιτική για περισσότερο στοχευμένη και αποτελεσματικότερη στήριξη και ένταξη των μαθητών και μαθητριών με μεταναστευτική βιογραφία. Από την εμπειρία που έχει το σχολείο, εδώ και περίπου μια δεκαετία που αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των παιδιών που έχουν άλλη μητρική γλώσσα, καταλήγουμε στη θέση ότι δεν αρκεί να εγγράφονται και να φοιτούν αυτά τα παιδιά. Δεν είναι αρκετό να παρευρίσκονται στο σχολείο, αλλά θα πρέπει και να συμμετέχουν και να έχουν τελικά ισότιμες ευκαιρίες στη γνώση και την πνευματική και ψυχική καλλιέργεια. Γι’ αυτό λοιπόν βελτιστοποιούμε τη χρήση των οικονομικών πόρων και του έμψυχου υλικού που διατίθεται για το σκοπό αυτό, αλλά και ενισχύουμε σημαντικά τα μέσα που διαθέτουμε, χάρη και σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα όπως το ΔΡΑ.Σ.Ε.

Συγκεκριμένα, στην Προδημοτική Εκπαίδευση, μέσα στα δημόσια νηπιαγωγεία είχαμε το 2020-21 μαθητές/μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία σε ποσοστό 23%. Από 15,7% που ήταν το 2017/18, έχουν αυξηθεί το 2020/21 σε 22,6%. Στα δημοτικά σχολεία είχαμε αύξηση από 14,6% σε 16,1% μέσα στην αντίστοιχη περίοδο. Ενώ στη Μέση Εκπαίδευση περάσαμε από 13,1% το 2018/19 σε 16,4% το 2020/21.

Στην Προδημοτική το ποσοστό φαίνεται κάπως ψηλότερο διότι σε εκείνες τις ηλικίες ένας σχετικά μεγαλύτερος αριθμός παιδιών από ότι σε άλλες βαθμίδες φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία. Ως εκ τούτου, επηρεάζεται το ποσοστό από τον μικρότερο πληθυσμό αναφοράς. Σε πραγματικούς αριθμούς πάντως έχουμε περίπου 17-18 χιλιάδες μαθητές/μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το σύνολο των μαθητών σε όλα τα δημόσια σχολεία είναι μεταξύ 102 και 103 χιλιάδων, γνωρίζουμε αμέσως τι αντιπροσωπεύουν τα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία. Ποσοστό 16-17%.

Συγκεκριμένα, για τη Δημοτική Εκπαίδευση, αναφέρεται ότι το 2021-22, στη βάση του εκπαιδευτικού συστήματος που προβλέπει την εγγραφή σε σχολείο ανάλογα με τον τόπο κατοικίας, έχουμε παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία σε 300 (από τα 330) δημοτικά σχολεία. Δηλαδή πρακτικά σχεδόν σε όλα τα σχολεία.

Το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (Υ.Π.Π.Α.Ν.), με έγγραφο πολιτικής, εφαρμόζει τη δέσμευσή του να διασφαλίσει την ένταξη των μαθητών/τριών με Μεταναστευτική Βιογραφία στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα. Το έγγραφο πολιτικής αποσκοπεί στο να πλαισιώσει κάθε ενέργεια και δράση που εμπίπτει στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου και άπτεται του θέματος της ένταξης των μαθητών/τριών με μεταναστευτική βιογραφία.

Όσον αφορά στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας στη Δημοτική και Μέση Γενική και Τεχνική Εκπαίδευση υλοποιούνται συγκεκριμένα προγράμματα για νέους μαθητές με Μεταναστευτική Βιογραφία που εντάσσονται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Με βάση τα στοιχεία του Υ.Π.Π.Α.Ν., για την υλοποίηση των προγραμμάτων τη φετινή σχολική χρονιά εργοδοτούνται σε πρωινό χρόνο περίπου 80 εκπαιδευτικοί Δημοτικής Εκπαίδευσης πλήρους απασχόλησης και 70 εκπαιδευτικοί Μέσης Εκπαίδευσης με ετήσιο κόστος περίπου  € 6 250 000.

Προγράμματα για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας υλοποιούνται και σε απογευματινά προγράμματα του Υ.Π.Π.Α.Ν. (Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης, Επιμορφωτικά Κέντρα, Προαιρετικά Ολοήμερα Σχολεία). Στα προγράμματα εργοδοτείται αριθμός εκπαιδευτικών με αγορά υπηρεσιών με το ετήσιο κόστος να κυμαίνεται γύρω στις 200 χιλιάδες ευρώ.

Επισημαίνεται, επίσης, ότι, για την υλοποίηση των προγραμμάτων και την αξιολόγηση των παιδιών, αριθμός εκπαιδευτικών και άλλου επιστημονικού προσωπικού εργοδοτείται στο Υ.Π.Π.Α.Ν. Σημειώνεται, τέλος, ότι, αρκετά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (ΔΡΑ.Σ.Ε., Παροχή δωρεάν προγεύματος κ.ά.) περιλαμβάνουν στήριξη και σε ομάδες παιδιών με Μεταναστευτική Βιογραφία.

Η εκπαίδευση οφείλει να πρωτοστατήσει ποικιλοτρόπως για τη διαμόρφωση δημιουργικών, σκεπτόμενων και δραστήριων ατόμων. Δεξιότητες, όπως η ομαδικότητα, η συνεργασία, η επικοινωνία, ο προβληματισμός, η έρευνα, η δημιουργική σκέψη, η επιχειρηματολογία, ο γραμματισμός και άλλες πολλές είναι εκ των ων ουκ άνευ για την ομαλή ένταξη των νέων, με διαφορετικό πολλές φορές προφίλ στην κοινωνία, και θα πρέπει αυτές να καλλιεργούνται εξ απαλών ονύχων. Οι υπολογιστές και οι άλλες «έξυπνες» ηλεκτρονικές συσκευές δεν είναι πια ένα απλό μέσο, αλλά δημιουργούν και ένα νέο περιβάλλον μαθησιακής διαδικασίας, ενώ λειτουργούν και ως δίαυλος για τις πρακτικές του νέου γραμματισμού. Ας μην ξεχνάμε ότι πλέον ο τεχνολογικός/ψηφιακός γραμματισμός (digital/technological literacy), οι σύγχρονες και μαθητοκεντρικές μέθοδοι μάθησης των αυριανών πολιτών διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην κοινωνική και επαγγελματική ανέλιξη των νέων και συνιστούν βασικό στόχο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε διεθνές επίπεδο. Επομένως, εγείρεται το ερώτημα με ποιους τρόπους μπορεί να καλλιεργηθεί ο ψηφιακός και πολυτροπικός γραμματισμός στο σύγχρονο σχολείο.

Η έκδοση που παρουσιάζεται σήμερα επικεντρώνεται σε σύγχρονες μεθόδους και πρακτικές, μέσω των οποίων οι μαθητές/μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία θα μπορούν να συμμετέχουν στη σύγχρονη πολυτροπική επικοινωνιακή πραγματικότητα. Με την εμπειρία της πανδημίας κατέστη  προφανής η άμεση ανάγκη να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν ποικίλες δεξιότητες τόσο από τους μαθητές και τις μαθήτριες, όσο και από τους  εκπαιδευτικούς μας. Την ίδια ώρα επιτακτικότερη γίνεται και η ανάγκη να περιοριστούν οι ψηφιακές ανισότητες μεταξύ του μαθητικού πληθυσμού και να ενδυναμωθούν οι ευάλωτες ομάδες, όπως είναι και τα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία.

Το Υ.Π.Π.Α.Ν., μέσω διαφόρων Τομέων, προσπαθεί  να επιτελέσει τον πιο πάνω στόχο. Στην περίπτωση του σχολείου η εφαρμογή της ολιστικής προσέγγισης συνεπάγεται ότι όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας (διευθυντές, διδακτικό και λοιπό προσωπικό, μαθητές, γονείς και οικογένειες) αισθάνονται ότι είναι υπεύθυνοι και  διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην ένταξη και τη συμπερίληψη των μαθητών με Μεταναστευτική Βιογραφία. Ως εκ τούτου, η πρόκληση για την Κύπρο συνίσταται στη μετατόπιση της ευθύνης για την υποστήριξη των παιδιών από τη μικρή ομάδα των εκπαιδευτικών που διδάσκουν την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα, ενδεχομένως των βοηθών διευθυντών και των διευθυντών σχολείων και των ίδιων των μαθητών, σε ολόκληρη τη σχολική κοινότητα, που θα υποστηρίζει κάθε εκπαιδευόμενο με τον πλέον κατάλληλο τρόπο.

Αξίζει να τονιστεί ότι ο νέος σήμερα, μέσα από τα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, προετοιμάζεται να αναλάβει τα ηνία όχι μόνο της δικής του κοινωνίας, αλλά και της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κοινωνίας. Η επαφή, η επικοινωνία και η προσφορά της γνώσης, η καλλιέργεια δεξιοτήτων σε παιδιά με Mεταναστευτική Bιογραφία, είναι ένα στοίχημα για όλους/όλες όσοι/όσες αναλαμβάνουν τη διδασκαλία σε αυτές τις τάξεις. Ένας βασικός στόχος της εκπαίδευσης είναι η παροχή ίσων ευκαιριών στη μάθηση. Αναντίρρητα, η αγάπη, η ανεκτικότητα και αφοσίωση σε αυτά τα παιδιά αποτελούν βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του εν λόγω προγράμματος.

Άλλη, εξίσου σημαντική προϋπόθεση για την επιτυχία του προγράμματος, είναι η σχεδιασμένη, στοχευμένη και ελκυστική διδασκαλία που θα κεντρίζει το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών και θα δίνει διαρκώς την απαιτούμενη ανατροφοδότηση, ώστε να καθίσταται αποτελεσματική η όλη διαδικασία.

Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές τη αποψινής εκδήλωσης. Θερμές ευχαριστίες εκφράζω και στη συγγραφική ομάδα για το αξιέπαινο συγγραφικό και δημιουργικό της έργο. Είμαι σίγουρος ότι το εν λόγω πόνημα θα αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια των εκπαιδευτικών, μέσα από τις ανάλογες εμπειρίες, να εφοδιάσουν τους νέους με τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται στον σημερινό κόσμο, τον κόσμο των ψηφιακά ενεργών πολιτών με τις κομβικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες στον 21 αιώνα. Αναντίλεκτα, είναι ένα στοίχημα το οποίο θα πρέπει να κερδηθεί.