Ανακοινωθέντα

«Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους, για τους γενναίους, τους δυνατούς, - Αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα, τα γενναία, τα δυνατά, - Γι’ αυτούς η σιγή, γι’ αυτούς τα δάκρυα, γι’ αυτούς οι φάροι, κι οι κλάδοι ελιάς».

Με συγκίνηση και εθνική περηφάνια γιορτάζουμε σήμερα τις δυο μεγάλες εθνικές μας επετείους, την 25^η Μαρτίου 1821 και την 1^η Απριλίου 1955-59, οι οποίες είναι γραμμένες στην ιστορία μας με σελίδες δόξας και μεγαλείου. Παράλληλα, ο απανταχού ελληνορθόδοξος κόσμος τιμά και δοξάζει σήμερα τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, που αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες  θεομητορικές εορτές του Χριστιανισμού.

Η κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, μια τέτοια ημέρα, «Για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία», θεωρήθηκε μια επιλογή διόλου τυχαία, καθώς η έννοια της πατρίδος ήταν απόλυτα ταυτισμένη με τον Χριστιανισμό.

Αναμφίβολα, η 25^η Μαρτίου 1821 παραμένει κορυφαία στιγμή του ελληνικού έθνους, αφού σήμανε την παλιγγενεσία του.

Εκείνη την άνοιξη, οι λίγοι και ανίσχυροι ραγιάδες, μη αντέχοντας άλλο τη σκλαβιά τεσσάρων αιώνων, με ελάχιστα μέσα στη διάθεσή τους, τα έβαλαν με την πανίσχυρη Οθωμανική αυτοκρατορία. Ύψωσαν το λάβαρο της Επανάστασης, βροντοφώναξαν «Ελευθερία ή Θάνατος» κι έγραψαν με το αίμα τους την απαρχή της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας.

«Κι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Μπραΐμη», παρατηρεί ο στρατηγός Μακρυγιάννης, «παρηγοριόμαστε μ' ένα τρόπον, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και όταν οι ολίγοι αποφασίσουν να πεθάνουν λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν».

Κάθε λαός, είτε το θέλει είτε όχι, σέρνει μαζί του, αναπόσπαστα δεμένη, την κληρονομιά των προγόνων του. Το παρελθόν του τόπου του, τον ακολουθεί αδιάκοπα και ρυθμίζει τη ζωή του.

Με την πτώση της Βασιλεύουσας, στις 29 Μαΐου 1453, η μαύρη νύκτα της σκλαβιάς κάλυψε τον εθνικό ορίζοντα της Ελλάδας. Για τετρακόσια ολόκληρα χρόνια, ο ραγιάς υπομένει τον αβάσταχτο ζυγό της τυραννίας. Η ελπίδα όμως και η πίστη για την απελευθέρωση, δεν σβήνουν από την καρδιά του. Παραμονεύουν, κρυμμένες στα στήθη και γίνονται τραγούδι και ύμνος, που τον ψέλνει σιγανά και με αβάσταχτο πόνο στη Παναγιά:

"Σώπασε  Κυρά  Δέσποινα  και  μη  πολύ  δακρύζεις, πάλι  με  χρόνια  με  καιρούς  πάλι  δικά  μας  θά 'ναι".

Καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία για την εθνική εξέγερση των Ελλήνων διαδραμάτισε η «Φιλική Εταιρία», με ιδρυτές τον Σκουφά, τον Ξάνθο και τον Τσακάλωφ. Τρεις άσημοι, μέχρι τότε Έλληνες, που δεν διέθεταν ιδιαίτερο κύρος και οικονομικά μέσα και οι οποίοι, αφού συναντήθηκαν το καλοκαίρι του 1814 στην Οδησσό, πήραν τη μεγάλη απόφαση να συνεισφέρουν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, δηλώνοντας την πίστη και την αφοσίωσή τους στα κοινά τους ιδανικά.

Οι Έλληνες, δεν έπαψαν ποτέ να οργανώνουν την αντίσταση κατά των κατακτητών. Τα ένοπλα τμήματα των Κλεφτών και Αρματολών, αποτελούσαν τον μαχόμενο στρατό. Οι δάσκαλοι του γένους,από τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό και τον Ρήγα Φεραίο, μέχρι τον απλό ιερέα του χωριού και τον καλόγερο, που δίδασκαν τα Ελληνικά γράμματα στο Κρυφό Σχολειό, τονώνουν το εθνικό φρόνημα και προτρέπουν τον λαό να επαναστατήσει και να διώξει το δυνάστη.

Ο Κολοκοτρώνης, που κάθε του λέξη του ήταν απόφθεγμα και κάθε πράξη του ηρωισμός, ήταν βέβαιος, πως η Ελλάδα θα ελευθερωθεί, αφού «ο Θεός υπέγραψε τη λευτεριά της και δεν παίρνει πίσω την υπογραφή του». Αυτή η βεβαιότητα δίνει φτερά στους οπλαρχηγούς της Πελοποννήσου και οι επιτυχίες τους, στα πρώτα χρόνια, στεριώνουν την Επανάσταση.

Η κατάληψη της Τριπολιτσάς, τον Σεπτέμβριο του 1821, η θυσία του Διάκου, τον Απρίλιο του ίδιου έτους,η καταστροφή της Στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια, από τον Γέρο του Μοριά και το Χάνι της Γραβιάς, αποτέλεσαν γεγονότα, τα οποία εδραίωσαν την πίστη και την θέληση των Ελλήνων για την ελευθερία.

Οι περιφρονημένοι ραγιάδες, επώνυμοι και ανώνυμοι, νικούν την ανθρώπινη φύση τους και γράφουν ιστορία, όπως αυτή που γράφτηκε στο Μεσολόγγι. Πέλαγο η δύναμη του εχθρού, μα η θέλησή τους βράχος.

Το "αλωνάκι", όπως το αποκαλεί ο Διονύσιος Σολωμός, παραμένει για πάντα σύμβολο ανδρείας, αποφασιστικότητας και απαράμιλλου θάρρους. Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», ξεπέρασαν με τη μεγαλοψυχία τους κάθε ανθρώπινο μέτρο, έγιναν υπεράνθρωποι και υψώθηκαν πάνω από τη σφαίρα του γήινου και του φθαρτού.

Στο Σούλι η περηφάνια, η τόλμη και η περιφρόνηση στον θάνατο μετουσίωσε τις Σουλιώτισσες σε υπόδειγμα τιμιότητας και ηρωισμού. Ο χορός του Ζαλόγγου θα μείνει αιώνιο σύμβολο αρετής.

Το Αρκάδι και το Κούγκι θ' αποτελούν φάρους, που θα φωτίζουν και θα οδηγούν εκείνους που ξέρουν να ζουν, αλλά και να πεθαίνουν.

Η δόξα, γέννημα και θρέμμα της Ελληνικής φυλής, δεν περπάτησε μόνο στη στεριά. Χύθηκε και στη θάλασσα, και τάραξε τα όμορφα και γαλανά νερά της, που έγιναν κύματα και φούσκωσαν και θέριεψαν και γέννησαν πυρπολικά και θαλασσόλυκους. Μιαούλης, Κανάρης και Μπουμπουλίνα, προκάλεσαν τον φόβο αλλά και ανυπολόγιστες καταστροφές στους Τούρκους.

Κι όσο οι Έλληνες ήταν μονοιασμένοι, λειτουργούσε το θαύμα. Όταν όμως εμφανίστηκε η διχόνοια, η Επανάσταση διέτρεξε σοβαρό κίνδυνο αποτυχίας, ώστε ο ποιητής να προειδοποιήσει ότι «εάν μισούνται ανάμεσό τους δεν τους πρέπει ελευθεριά».

Οι Έλληνες της Κύπρου δεν ήταν δυνατό να απουσιάσουν από τον αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, ταγμένος να αγωνίζεται «υπέρ πίστεως και πατρίδος», ασπάσθηκε νωρίς τα επαναστατικά κηρύγματα της Φιλικής Εταιρείας και εντάχθηκε σ ’αυτή. Αντιλαμβανόμενος, όμως, ότι η όποια προσπάθεια για ένοπλη δράση των Κυπρίων στο νησί θα οδηγούσε σε αποτυχία, λόγω ιδιαζουσών συνθηκών και θέλοντας να προστατεύσει το ποίμνιό του, από επικίνδυνες περιπέτειες, ανέλαβε να συνδράμει τον αγώνα με αποστολή χρημάτων και τροφίμων.

Εξάλλου συγκινητική ήταν η εθελοντική συμμετοχή εκατοντάδων Κυπρίων στην Ελληνική Επανάσταση, που πολέμησαν και έπεσαν στα πεδία των μαχών.

Βαρύς όμως ήταν και ο φόρος αίματος που πλήρωσαν οι Έλληνες της Κύπρου, αφού οι Τούρκοι κατακτητές απαγχόνισαν στα γνωστά γεγονότα της 9^ης Ιουλίου 1821 τον Αρχιεπίσκοπό τους, καρατόμησαν τους Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας και εξόντωσαν πολλούς άλλους κληρικούς, προκρίτους και απλούς πολίτες.

Κυρίες και κύριοι,

Τα κίνητρα που ώθησαν τους επαναστατημένους Έλληνες σε πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας, ενέπνευσαν και καθοδήγησαν μια άλλη άνοιξη, ένα ακόμη φωτεινό ορόσημο της νεότερης ιστορίας μας, το έπος του 55’-59. Ο μεγάλος ξεσηκωμός του ’21, δικαίως μπορεί να θεωρηθεί ως προέκταση του εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ, που αποτελεί μια ακόμη τρανή και περήφανη μαρτυρία θυσιαστικής αγάπης για ελευθερία και αξιοπρέπεια.

Και στα δύο γεγονότα, «αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας», ύψωσε το ανάστημά του, διεκδίκησε αποφασιστικά τα ιερά και δίκαιά του και αναμετρήθηκε με έναν πανίσχυρο εχθρό, τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και σε υλικά μέσα.

Τα ξημερώματα της 1^ης Απριλίου 1955, οι εκρήξεις που δόνησαν την ατμόσφαιρα δεν ήταν πρωταπριλιάτικο ψέμα. Ήταν κραυγές ελευθερίας, που δήλωναν την αμετάκλητη απόφαση των Ελλήνων της Κύπρου να διεκδικήσουν το αναφαίρετο δικαίωμα να ζήσουν ελεύθεροι.

Η πρώτη προκήρυξη του Αρχηγού Διγενή, που κυκλοφόρησε ακριβώς τη μέρα εκείνη, ανέφερε: «Με την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολόκληρου του Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων αναλαμβάνομεν τον αγώνα δια την αποτίναξιν του αγγλικού ζυγού».

Νέοι και ηλικιωμένοι, κληρικοί και λαϊκοί, ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στο κάλεσμα και δήλωσαν παρόντες. Όλοι τους άνθρωποι φιλήσυχοι, απλοί, οι οποίοι μετατρέπονταν σε εμπειροπόλεμους αντάρτες, έκρυβαν στα σπίτια τους καταζητούμενους αγωνιστές, αποτελούσαν συνδέσμους και αναλάμβαναν επικίνδυνες αποστολές.

Έδωσαν τον ιερό όρκο και αγωνίστηκαν στα βουνά, στα χωριά και στις πόλεις, φυλακίστηκαν, περιορίστηκαν σε κρατητήρια χωρίς δίκη, έγιναν ολοκαυτώματα, απαγχονίστηκαν, γνωρίζοντας πως η ζωή καταξιώνεται μόνο μέσα σε συνθήκες ελευθερίας.

Οι Άγγλοι κατακτητές χρησιμοποίησαν βία και φρικτά βασανιστήρια, για να κάμψουν το φρόνημα των αγωνιστών και του κυπριακού λαού, μα δεν τα κατάφεραν. Πρόσφεραν μεγάλες χρηματικές αμοιβές και επικήρυξαν αγωνιστές, αλλά κι αυτά τα μέτρα αποδείχτηκαν αναποτελεσματικά για την καταστολή του Αγώνα.

Η απάντηση του Κυριάκου Μάτση στον κυβερνήτη Χάρτινγκ «ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής», όταν του πρόσφερε μεγάλο χρηματικό ποσό, για να δώσει πληροφορίες για την ΕΟΚΑ, εκφράζει ακριβώς το πώς οι μαχητές της ελευθερίας έβλεπαν τον Αγώνα.

Οι ηρωικές μορφές της Ελληνικής Επανάστασης αλλά και του μικρού νησιού μας, με πίστη στις πανανθρώπινες αξίες, ανέδειξαν τις Μεγάλες Ουσίες, αφήνοντάς μας ως ιερή παρακαταθήκη, πράξεις απαράμιλλου θάρρους και άδολου πατριωτισμού, που διδάσκουν και φωτίζουν τη δική μας ζωή.

«Στην εσχάτην ανάγκη θα αγωνιστώ και θα πεθάνω σαν Έλληνας, αλλά ζωντανό δεν θα με πιάσουν», είπε ο θρύλος του Μαχαιρά, Γρηγόρης Αυξεντίου. Πολέμησε μόνος από το κρησφύγετό του για δέκα ώρες τους Άγγλους και, παρόλο που ήξερε ότι θα πεθάνει, δεν παραδόθηκε.

«Τίποτε δεν κερδίζεται χωρίς θυσίες και η ελευθερία χωρίς αίμα», τόνισε ο Κυριάκος Μάτσης, προτρέποντας να «σταθούμε στο ύψος της Ιστορίας μας, περήφανοι και αξιοπρεπείς.»

Οι δύο αυτές εμβληματικές μορφές του Αγώνα μαζί με τους υπερασπιστές του αχυρώνα του Λιοπετρίου Πίττα, Σαμάρα, Παπακυριακού και Κάρυο, έγιναν ολοκαύτωμα για το πολυτιμότερο ανθρώπινο αγαθό, ταπεινώνοντας τον εχθρό και μετατρέποντας τον τόπο της θυσίας τους σε προσκύνημα της λευτεριάς.

Οι ήρωες της αγχόνης, με την αγέρωχη στάση και τα λόγια τους, λίγο πριν οδηγηθούν στον θάνατο, συγκινούν και συγκλονίζουν.

Ο Ανδρέας Δημητρίου υπογραμμίζει στις τελευταίες του λέξεις: «Λυπούμαι που δεν θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη! Όμως δε με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στη σκλαβιά! Ζήτω η λευτεριά!».

Ο Μιχαήλ Καραολής στον λόγο του ύστατου αποχαιρετισμού γράφει, «απευθύνομαι εις πάντας να μου συγχωρήσουν όλα εις όσα έπταιξα προς αυτούς, όπως και εγώ συγχωρώ όλους όσους με αδίκησαν. Ούτε το θάρρος, ούτε οι ελπίδες μας εγκαταλείπουν, η δε ψυχική μου γαλήνη είναι ακμαιότατη».

Ο Ιάκωβος Πατάτσος, που χαρακτηρίστηκε ως ο άγιος του Αγώνα, δίνει θάρρος στην πονεμένη του μάνα, λέγοντάς της: « Μάνα μου, δεν θέλω να λυπηθείς που θα με στερηθείς. Να ‘σαι περήφανη και να ξέρεις πως θα βαδίσω στην αγχόνη ψύχραιμα σαν αληθινός Έλληνας».

Ο Ανδρέας Ζάκος γράφει λίγο πριν τον απαγχονισμό του: « Η ώρα του θανάτου πλησιάζει μα στην ψυχή μας φωλιάζει η ηρεμία. Τη στιγμή αυτή ακούμε την ηρωική συμφωνία του Μπετόβεν».

Ο Χαρίλαος Μιχαήλ σημείωσε: «Τραγουδούμε και ψάλλομε, δοξάζομεν τον Θεόν που μας αξιώνει να αποθάνωμεν χάριν της ελευθερίας», ενώ ο Στέλιος Μαυρομμάτης τόνισε: «Τι να φοβηθώμεν, εφ’ όσον η ψυχή μας θα ζει αιωνίως;» 

Ο Μιχαήλ Κουτσόφτας, πριν οδηγηθεί στο ικρίωμα, έλεγε: «Απ’ τη στιγμή που άκουσα την ώρα της εκτέλεσής μας νιώθω την ψυχή μου να είναι γεμάτη από μια αληθινή χαρά!», και ο Ανδρέας Παναγίδης παρατηρούσε, πως «αυτά τα σκοτεινά κελιά, που άλλοτε ήταν κελιά φρίκης και τρόμου, είναι τώρα κελιά χαράς και υπερηφάνειας».

Ο έφηβος Ευαγόρας Παλληκαρίδης, στα 18 του μόλις χρόνια, έγραφε συνειδητά λίγες στιγμές πριν τη θυσία του: «Ώρα 7.30 μμ. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε το γιατί».

Όλο αυτό το ψυχικό μεγαλείο αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα του ήθους, του προσανατολισμού, της πίστης και της συνειδητής επιλογής για αγώνα και θυσία των παλληκαριών της ΕΟΚΑ, ενώ τα φυλακισμένα τους μνήματα έγιναν βωμός ελευθερίας και τα άγια των αγίων του απελευθερωτικού Αγώνα.

Φίλες και φίλοι,

Η επανάσταση του 1821 και ο Αγώνας του 1955 έχουν κοινά χαρακτηριστικά, μεταξύ των οποίων η αγάπη για την ελευθερία, ο αγώνας για την αποτίναξη του ξενικού ζυγού, η ανιδιοτέλεια, το παραμέρισμα του προσωπικού συμφέροντος για χάρη του κοινού καλού, η ετοιμότητα για την όποια θυσία.

Το πνεύμα, το ήθος και η αποθέωση του παράτολμου ηρωισμού μας καλούν να ενδιαφερθούμε αληθινά για τον συνάνθρωπό μας, βάζοντας το συμφέρον του συνόλου πάνω από το ατομικό.

Κύριες και κύριοι,

Έχουν περάσει 48 χρόνια από τη βάρβαρη τουρκική εισβολή, και εξακολουθούμε να βιώνουμε τις τραγικές συνέπειες της κατοχής. Για σχεδόν πέντε δεκαετίες, οι αρχές του Διεθνούς Δικαίου παραβιάζονται κατάφορα στην πατρίδας μας. Στα τουρκοκρατούμενα μέρη μας συνεχίζεται ο εποικισμός, η παράνομη εκμετάλλευση των περιουσιών μας και η υβριστική βεβήλωση της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Οι πρόσφυγες του πολύπαθου αυτού νησιού μας, ζουν με τον άσβεστο πόθο της επιστροφής στη γη τους, στους τόπους που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν.

Το Κυπριακό ήταν ανέκαθεν και παραμένει πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Η στασιμότητα που παρατηρείται και η έλλειψη πολιτικής βούλησης από πλευράς Τουρκίας για επίτευξη λύσης, καθιστούν ακόμη πιο επιτακτικό να μην υπάρξει ούτε στιγμή εφησυχασμού, από τη δική μας πλευρά.

Πρωταρχικός στόχος και ύψιστη προτεραιότητα της νέας κυβέρνησης είναι η επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων με στόχο την επίλυση του Κυπριακού, την απαλλαγή της χώρας μας από στρατεύματα κατοχής, ξένες εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα, και την αποκατάσταση της ενότητας της πατρίδας μας.

Η επίλυση του Κυπριακού έχει τεθεί ως μείζον θέμα στην ατζέντα του Προέδρου της Δημοκρατίας, με την προσπάθεια αυτή τη στιγμή να εστιάζεται στο αναπτυχθεί μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, πάντα εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών και στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Ο Πρόεδρος προβαίνει σε σειρά επισκέψεων σε Βρυξέλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με στόχο την ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για άρση του αδιεξόδου και επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Αγαπητοί,

Έχουμε υποχρέωση να σταθούμε αντάξιοι τόσο του παρελθόντος όσο και του μέλλοντός μας. Να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές μια πατρίδα επανενωμένη, χωρίς στρατεύματα κατοχής, χωρίς ξένες εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα που θα αποκαθιστά την ενότητα του εδάφους και του λαού της.

Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του ’55-’59 και η επανάσταση αφήνουν ένα διαχρονικό μήνυμα αδιάκοπου αγώνα ενάντια σε οποιαδήποτε δύναμη καταδυνάστευσης και στέρησης ελευθεριών.

Θα ήθελα να συγχαρώ τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο Λατσιών για τη διοργάνωση της εκδήλωσης και παρέλασης για τις δυο αυτές εθνικές επετείους και, διαβιβάζοντας τους θερμούς χαιρετισμούς του Υπουργού Εσωτερικών και του συνόλου της Κυβέρνησης, να σάς ευχαριστήσουμε για την ευγενική σας πρόσκληση.

Χρόνια Πολλά.

(ΕΦ/ΜΧ)