Ανακοινωθέντα

Προεδρικό Μέγαρο

Είναι πολύ σημαντικό για μένα, για τη διακυβέρνησή μας, όχι για σκοπούς συμβολισμού, αλλά πρωτίστως για λόγους ουσιαστικής σημασίας, το ότι η πρώτη εκδήλωση που διοργανώνεται στο Προεδρικό Μέγαρο μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου ως Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφορά τα δικαιώματα των γυναικών με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας.

Είναι, επομένως, πολύ σημαντική η σημερινή εκδήλωση και με τιμά ιδιαίτερα η παρουσία όλων σας γιατί η ισότητα των φύλων, μακριά από επικοινωνιακές προσεγγίσεις, και το λέω συχνά αυτό διότι τελευταίως έχει γίνει της μόδας χωρίς να βλέπουμε την ουσία, αποτελεί βασική προτεραιότητα της διακυβέρνησής μας. Γι’ αυτό και η υλοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών, με στοχευμένα μέτρα, ώστε να μειωθούν οι έμφυλες ανισότητες στον τόπο μας, σε όλο το φάσμα της καθημερινότητάς μας αποτελεί εκ των βασικών προτεραιοτήτων μας.

Η ισότητα των φύλων είναι ένα ζήτημα που απαιτεί ολιστική αντιμετώπιση βάσει συγκεκριμένης στρατηγικής και ιεράρχησης προτεραιοτήτων ώστε να περάσουμε από τα λόγια στις πράξεις που θα αξιολογούνται καθημερινά από όλους εσάς, από την κοινωνία των πολιτών.

Η Ημέρα της Γυναίκας αποτελεί ημέρα υπενθύμισης των διαχρονικών αγώνων των γυναικών για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Τιμούμε τις θυσίες και τις μάχες που έδωσαν οι γυναίκες ανά το παγκόσμιο, ώστε να κατακτηθεί το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλεγέσθαι, της εργασίας επί ίσοις όροις, του συνδικαλίζεσθαι, της συμμετοχής στα κοινά και τόσων άλλων που θα έπρεπε να ήταν αυτονόητα και όμως δεν ήταν, και δυστυχώς πολλά από αυτά δεν είναι ούτε σήμερα αυτονόητα.

Παρά τα σημαντικά βήματα οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι ακόμη δεν έχουμε πετύχει την πλήρη και ουσιαστική ισότητα. Ένας από τους βασικούς λόγους, ενδεχομένως ο πιο βασικός, για τον οποίο πιστεύω δεν έχει επιτευχθεί η πλήρης και ουσιαστική ισότητα είναι γιατί η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών αντιμετωπίζεται μέχρι και σήμερα από κάποιους ως κοινωνικό φαινόμενο και όχι ως πολιτικό, που θεωρώ πως πρωτίστως είναι.

Διότι η ισότητα δεν αφορά μόνο την εκπροσώπηση των γυναικών και τη συμμετοχή τους στα κέντρα λήψεως αποφάσεων ή την εμπλοκή τους στα κοινά. Αντιθέτως, είναι ένα ζήτημα που άπτεται όλων των εκφάνσεων της καθημερινότητάς μας: από την παιδεία, μέχρι την υγεία, την οικονομία, την έρευνα και την καινοτομία, το περιβάλλον, γενικότερα όλους τους τομείς.

Σύμφωνα με τους Δείκτες του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, η Κύπρος κατατάσσεται 22^η  από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ ως προς την ισότητα των φύλων. Πιο συγκεκριμένα, στην Κύπρο, πρώτον, παρατηρείται μεγάλο χάσμα στον διαθέσιμο προσωπικό χρόνο αφού η συμμετοχή γυναικών και ανδρών στη φροντίδα και στην εκπαίδευση των παιδιών ή των εγγονιών τους, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία, καθώς και στην οικιακή εργασία, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε οικονομία της φροντίδας, είναι σαφώς μεγαλύτερη για τις γυναίκες σε σχέση με των αντρών. Λόγω έλλειψης χρόνου, που αφιερώνεται κυρίως στη φροντίδα της ευρύτερης οικογένειας, οι γυναίκες συμμετέχουν σαφώς λιγότερο σε πολιτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.

Κατά συνέπεια, στον τομέα «εξουσία» οι άντρες υπερ-εκπροσωπούνται σε σύγκριση με τις γυναίκες σε όλους τους τομείς: της πολιτικής, της οικονομίας,  όπως και στα διοικητικά συμβούλια ερευνητικών οργανισμών και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Ακριβώς λόγω αυτής της κατάστασης πραγμάτων προκύπτει και το χάσμα έμφυλων αμοιβών στην Κύπρο που φτάνει στο 9.9% και το οποίο έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και στις συντάξεις όπου το χάσμα ανέρχεται στο 37.2%, με κάποιες των γυναικών να βρίσκονται σήμερα κοντά στο όριο της φτώχειας.

Έχοντας προβεί σε αυτή τη διαπίστωση, και αφού κατά τη διάρκεια της προεκλογικής μας εκστρατείας συνομίλησα με εκατοντάδες γυναίκες όλων των κοινωνικών, μορφωτικών, οικονομικών στρωμάτων στις πόλεις και στην ύπαιθρο, αποφάσισα ότι στο πρόγραμμα διακυβέρνησής μας θα έπρεπε οπωσδήποτε να ενσωματωθεί η διάσταση του φύλου – είχα την ευλογία και ως Υπουργός Εξωτερικών να το πράξω μαζί με την Τζόζη -  και να ενσωματωθεί οριζόντια σε όλους τους πυλώνες και όλες τις πολιτικές μας προτεραιότητες, με αριθμό συγκεκριμένων, υλοποιήσιμων και μετρήσιμων δράσεων.

Όταν αναφερόμαστε στη διάσταση του φύλου και στο πλαίσιο το οποίο θα πρέπει να αναπτυχθούν οι όποιες σχετικές πολιτικές, θα πρέπει στην ουσία να έχουμε υπόψη μας, ως πρώτη και βασική προτεραιότητά μας, ότι ένα κράτος δεν θα μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις εάν πρώτα δεν διασφαλίσει πως οι πολιτικές αυτές, τα μέτρα αλλά και οι επιπτώσεις τους, θα έχουν θετικό ισότιμο αντίκτυπο στο 50% του πληθυσμού του. Θα πρέπει δηλαδή, όταν υιοθετείς μια πολιτική, να διασφαλίζεις ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις εκείνες που θα επιτρέψουν την ισότιμη απήχηση σε όλο τον πληθυσμό του, ανεξαρτήτως φύλου, και πως όλοι και όλες θα επωφελούνται ισότιμα από τις αποφάσεις που λαμβάνονται.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτή τη βασική προϋπόθεση, το πρόγραμμα διακυβέρνησής μας περιλαμβάνει συγκεκριμένες οριζόντιες δράσεις. Στους πρώτους διορισμούς της Κυβέρνησης, για παράδειγμα, και παρά την καλοδεχούμενη πάντα κριτική που μου έγινε και που λαμβάνω  υπόψη – είμαι εδώ για να δέχομαι κριτική καθημερινά και μέσα από την κριτική να βελτιωνόμαστε - έχουμε αγγίξει για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μας σχεδόν το 45% συμμετοχής γυναικών. Και το έπραξα συνειδητά, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα προανέφερα και τις διαφορετικές εμπειρίες, απόψεις, χαρακτηριστικά και ικανότητες των γυναικών που φέρνουν μαζί τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επιπρόσθετα, ως προς τη διαδικασία προώθησης νομοσχεδίων έχουμε αποφασίσει ότι πριν την υιοθέτησή τους σε συνεργασία με το Γραφείο της Επίτροπου Ισότητας των Φύλων θα γίνεται σχετικός έλεγχος που θα αφορά συγκεκριμένα την έμφυλη διάσταση και την ανάγκη να διασφαλίζεται η ισότιμη απήχηση και επίδρασή τους σε όλο τον πληθυσμό ανεξαρτήτως φύλου. Δηλαδή, θα εξετάζεται ότι οι νομοθεσίες λαμβάνουν υπόψη και έχουν ισότιμη απήχηση στις γυναίκες και στους άντρες.

Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, έχουμε ήδη τροχοδρομήσει συγκεκριμένες ενέργειες προς τη θεσμοθέτηση και αναβάθμιση του θεσμού της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων. O θεσμός, που έχει συντονιστικό, επιτελικό ρόλο στη διαμόρφωση και εφαρμογή των κυβερνητικών πολιτικών και στρατηγικών, θα υλοποιεί δράσεις με κατεύθυνση την προώθηση της ισότητας γυναικών και ανδρών οριζόντια σε σχέση με όλες τις πολιτικές της Κυβέρνησης, πάντα σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία αλλά και την κοινωνία των πολιτών – είστε συνεργάτες μας σε αυτή την προσπάθεια. Αυτό σημαίνει πρακτικά αναβάθμιση του θεσμού, με ενίσχυση του, ανάμεσα σε άλλα, με προσωπικό, ώστε να προχωρήσει ανεμπόδιστα η άμεση εφαρμογή των δράσεών μας, όλων αυτών που περιλαμβάνονται στο προεκλογικό μας πρόγραμμα. Παράλληλα, και μέσα στο πλαίσιο της πολιτικής μας προσέγγισης για το θέμα, μία από τις πρώτες αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου ήταν όπως κάθε Υπουργείο και Υφυπουργείο ορίσει συγκεκριμένο λειτουργό που θα αναλάβει ουσιαστικά την ευθύνη για υλοποίηση αυτής της πτυχής, της έμφυλης ισότητας, του προγράμματος διακυβέρνησής μου πάντα σε συνεργασία και συντονισμό με την Επίτροπο.

Μια ευρωπαϊκή δημοκρατική χώρα εν έτει 2023 δεν μπορεί να αγνοεί τις διαφορετικές ανάγκες και εμπειρίες των γυναικών και των ανδρών, αλλά και τα αλληλοσυμπληρούμενα χαρακτηριστικά και δεξιότητές τους. Είναι, δυστυχώς, μια δυσάρεστη πραγματικότητα το γεγονός ότι η πατρίδα μας βρίσκεται, όπως έχω προαναφέρει, στην 22^η θέση μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ στο θέμα της προώθησης της ισότητας των φύλων.

Στην έλλειψη χρόνου που διαθέτουν οι γυναίκες για τον εαυτό τους σε αντίθεση με τους άντρες οφείλεται, σε τεράστιο βαθμό, η απουσία γυναικών από καίριες θέσεις σε όλους τους τομείς. Γι’ αυτό οφείλουμε να εστιάσουμε στη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων ώστε να είναι εφικτό για τις γυναίκες να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για συμμετοχή στα κοινά.

Έχουμε διαπιστώσει ότι σε χώρες που πέτυχαν την ίση εκπροσώπηση και την ανάδειξη των γυναικών σε κέντρα λήψεως αποφάσεων σε επιχειρήσεις, στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, αυτό το πέτυχαν όχι μόνο μέσα από τις ποσοστώσεις, αυτό είναι μόνο ένα προσωρινό όχημα, ένα μεταβατικό στάδιο, αλλά κυρίως επειδή δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για να γίνει κάτι τέτοιο. Έφτιαξαν δηλαδή στις χώρες τους δομές, υποδομές και Υπηρεσίες που συνέβαλαν ουσιαστικά ώστε οι γυναίκες που έχουν αντικειμενικά πολλούς ρόλους: της μάνας, της εργαζόμενης συζύγου, της κόρης, της γιαγιάς, να έχουν δεδομένα τέτοια που τις απελευθέρωσαν και τους άφησαν χρόνο να ασχοληθούν με όλα όσα θέλουν χωρίς τις όποιες ενοχές. Πώς το πέτυχαν συγκεκριμένα; Δημιουργώντας υπηρεσίες στήριξης οικογενειών, εφαρμόζοντας ευέλικτο ωράριο για τους γονείς, περισσότερη άδεια στους πολυτέκνους, στους μονογονείς και στους γονείς αναπήρων, μέσα από τη λειτουργία βρεφονηπιακών σταθμών στους χώρους εργασίας, με χώρους ψυχαγωγίας και δραστηριοτήτων για παιδιά, όπου θα βρίσκονται με ασφάλεια, με δομές φροντίδας ηλικιωμένων, μέσα μαζικής συγκοινωνίας, και άλλες σχετικές και στοχευμένες δράσεις. Αυτά αφορούν οριζόντια όλους τους τομείς διακυβέρνησης.

Συνειδητά δεν αναφέρομαι, αν έχετε προσέξει, μόνο σε μητέρες, αλλά σε γονείς αφού σε αυτό τον διάλογο, σε αυτή την προσπάθεια πρέπει να εμπλακούν και οι άντρες. Χωρίς να αναιρούμε ή να παραγνωρίζουμε τους βιολογικούς παράγοντες, αλλά ισορροπώντας τους κοινωνικούς ρόλους, η συνεργασία των ανδρών στην επίτευξη του στόχου της ισότητας των φύλων είναι καθοριστικής σημασίας. Γνωρίζω πάρα πολύ καλά τον ρόλο που διαδραματίζουν τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις, είτε αυτές είναι συνειδητές ή ασυνείδητες. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που μια από τις βασικές μας προϋποθέσεις για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε είναι και η αποδόμηση όλων αυτών των προκαταλήψεων. Εκεί θα πρέπει να επικεντρωθούμε, δημιουργώντας κουλτούρα έμφυλης ισότητας αρχίζοντας από την παιδεία, που έχει πολύ σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στην επίτευξη αυτού του στόχου.

Βραχυπρόθεσμος στόχος της διακυβέρνησής μας είναι όλες οι γυναίκες να αποκτήσουν, επιτέλους, την επιλογή: Να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις για τη δική τους ζωή, είτε αυτό αφορά στον οικογενειακό προγραμματισμό, αν θέλουν να σπουδάσουν, τι να σπουδάσουν, να εργαστούν σε λεγόμενα «μη παραδοσιακά γυναικεία» επαγγέλματα, να συμμετέχουν ισότιμα, ώστε να ζουν αυτόνομα αλλά και να αμείβονται ισότιμα. Αυτό προϋποθέτει σωστή και ολοκληρωμένη παιδεία.

Θέλω να ξεκαθαρίσω και να επαναλάβω – το είπα αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας– ότι είμαι απόλυτα συνειδητοποιημένος πως θα πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να αποδομήσουμε τις οποιεσδήποτε προκαταλήψεις και στερεότυπα ώστε να αρθούν τα εμπόδια, τα έμφυλα στερεότυπα και να πετύχουμε μια δικαιότερη κοινωνία. Να επιτρέψουμε στα παιδιά μας, αγόρια και κορίτσια, στις γυναίκες και στους άνδρες να φτάσουν στο μέγιστο των ικανοτήτων τους και να κυνηγήσουν με αισιοδοξία το μέλλον και τα όνειρά τους όποια κι αν είναι αυτά, βάσει των δικών τους ελεύθερων επιλογών. Χρέος μας είναι να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις, ώστε ο καθένας και η κάθε μια να μπορεί να απολαύσει το σύνολο των δικαιωμάτων του. Και ξέρω, επειδή το έχω διεξοδικά μελετήσει, με τη βοήθεια πάντα της Τζόζη, ότι υπάρχουν οι τρόποι, υπάρχουν οι καλές πρακτικές άλλων χωρών, που ακολουθώντας τις μπορούμε να βελτιώσουμε το επίπεδο ζωής της γυναίκας, της εργαζόμενης, της συντρόφου, της μάνας, της επαγγελματία, της κόρης και μέσω αυτής της βελτίωσης να πετύχουμε καλύτερο επίπεδο ζωής και κατά συνέπεια εκπροσώπησης των άξιων γυναικών της Κύπρου σε ό,τι αυτές επιλέξουν.

Και είμαι πεπεισμένος ότι αυτή η ίση εκπροσώπηση θα έχει πολλαπλά οφέλη ως προς την αποτελεσματικότητα στη λήψη αποφάσεων εφόσον είναι γνωστά σε όλους τα γυναικεία χαρακτηριστικά της επιμονής, της μεθοδικότητας, του πρακτικού μυαλού, της ενσυναίσθησης, του πολύ έντονου αισθήματος δικαιοσύνης. Όλα αυτά θα συμβάλουν σε όλους τους τομείς, είμαι απόλυτα βέβαιος γι’ αυτό, και για μένα η επίτευξη του στόχου της έμφυλης ισότητας αποτελεί μονόδρομο.

Η φετινή παγκόσμια ημέρα για τα δικαιώματα της γυναίκας είναι αφιερωμένη στην καινοτομία και την τεχνολογία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, και ως μια μικρή πρώτη ένδειξη της σημασίας που αποδίδουμε ως Κυβέρνηση στην ουσία και όχι τους συμβολισμούς, θα ήθελα απόψε να ανακοινώσω ότι, σε συνεργασία με το ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών Κύπρου, θεσμοθετούμε σε ετήσια βάση την παροχή υποτροφιών τον χρόνο σε 10 γυναίκες, ηλικίας 25 χρονών και άνω, που για διαφόρους λόγους δεν κατάφεραν να σπουδάσουν μετά το λύκειο και θα ήθελαν τώρα να φοιτήσουν, σε πιο ώριμη ηλικία, και να σπουδάσουν στους τομείς της καινοτομίας και της τεχνολογίας.

Η θεσμοθέτηση των υποτροφιών γίνεται εις μνήμην και προς τιμή της Δρος Χριστιάνας Κούτα, ως ελάχιστη ένδειξη αναγνώρισης των όσων έχει προσφέρει στον ακαδημαϊκό χώρο και πιο συγκεκριμένα για τη δράση της στην προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών.

Πριν κλείσω, να ευχηθώ σε όλες τις γυναίκες Χρόνια Πολλά και να επαναλάβω ότι, στο πλαίσιο της διακυβέρνησής μας, στόχος είναι να δούμε, να δείτε, εσείς η κοινωνία των πολιτών, να νιώσετε τη διαφορά. Και αυτό προϋποθέτει σκληρή δουλειά σε όλους τους τομείς πολιτικής, περισσότερες γυναίκες σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων, ποιοτικότερες δομές και υπηρεσίες οριζοντίως και, φυσικά, σπάσιμο αναχρονιστικών στερεοτύπων. Έχουμε ήδη αρχίσει δουλειά.

(ΡΜ/ΕΠ)