Ανακοινωθέντα

- Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους, για τους γενναίους, τους δυνατούς,

αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα, τα γενναία, τα δυνατά.

- Γι’ αυτούς η σιγή, γι’ αυτούς τα δάκρυα, γι’ αυτούς οι φάροι, και οι κλάδοι ελιάς και τα φανάρια.

Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στην ηρωοτόκο κοινότητα της Χλώρακας, ταπεινοί προσκυνητές να μνημονεύσουμε αλλά και να τιμήσουμε όσους παραμέρισαν τα μικρά για τα μεγάλα, όσους επέλεξαν τη δόξα της αιωνιότητας από τη φαυλότητα της υποταγής, όσους η ιστορία αλλά και η συνείδηση κατατάσσει στους ήρωες.

Ξεκινώ με μια ομολογία, μια παραδοχή. Ας είμαστε ειλικρινείς, με την Ιστορία αλλά και προς όσους σήμερα τιμάμε. Δεν προσφέρεται η σημερινή μέρα για μεγαλόστομες θεωρητικές ρήσεις και ρηχές ρητορείες. Δεν είμαστε σήμερα εδώ για να ανακαλέσουμε μηχανικά έναν μακρύ κατάλογο ημερομηνιών, ούτε για να αναγνώσουμε μια ατελεύτητη λίστα ηρώων. Δεν έχουν ανάγκη οι θυσίες των προγόνων μας ιστορική αναφορά, αλλά ιστορική συνείδηση. 

Αν πραγματικά επιθυμούμε να τιμήσουμε το μεγαλείο όσων μνημονεύουμε σήμερα οφείλουμε να το μετουσιώσουμε στο «είναι» μας. Αν ειλικρινά θέλουμε να σταθούμε με σεβασμό στο έπος του 55-59, πρώτα πρέπει με γενναιότητα και νηφαλιότητα να δεχτούμε και να αναγνωρίσουμε τις δικές μας ευθύνες. Ανατρέχουμε λοιπόν στο παρελθόν για να αντλήσουμε διδάγματα, να στοχαστούμε, να ξανασυλλαβίσουμε τις ανάγκες μας. Όχι για να μιμηθούμε, πώς θα μπορούσαμε άλλωστε, αλλά για να παραδειγματιστούμε από το μεγαλείο και τον ηρωισμό όσων τιμούμε σήμερα. 

Με απέραντο σεβασμό και δέος ψηλαφίζουμε την Ιστορία, την Ιστορία που μας γεμίζει περηφάνια, πολύ περισσότερο όμως μας οπλίζει με μια τεράστια ευθύνη, της βαριάς εθνικής κληρονομιάς που κουβαλούμε. Άλλωστε, «ένας λαός γράφει την Ιστορία του όχι μόνο για να αφηγηθεί το παρελθόν του αλλά για να δηλώσει αυτό που θέλει να είναι στο μέλλον». 

Ευλογημένα είναι τα χώματα της Χλώρακας, όπου κι αν κοιτάξεις ανεξίτηλη η σφραγίδα των ηρώων της. Ταυτόσημη με τους Εθνικούς μας αγώνες η κοινότητα τούτη. Παρόντες οι Χλωρακιώτες σε κάθε κάλεσμα της πατρίδας, στους Βαλκανικούς, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο έπος του 55-59.

Όπως παρών δήλωσε και ο 23χρονος τότε υπολοχαγός Γεώργιος Αζίνας όταν, στις μάχες της 1^ης Απριλίου 1949 στον Γράμμο και το Βίτσι, έπεσε ηρωικά κατά τη διάρκεια του εμφύλιου σπαραγμού στην Ελλάδα, υπερασπιζόμενος τη νόμιμη κυβέρνηση της Ελλάδας. Ο γενναίος αυτός νέος δεν τίμησε μόνο την ιδιαίτερή του πατρίδα, την Κύπρο, αλλά και ενέπνευσε με την ηρωική του θυσία τους συγχωριανούς του. Ονειρευόταν ο Γεώργιος Αζίνας να δει την Κύπρο λεύτερη από τον Βρετανό κατακτητή. Δεν έζησε ο Αζίνας το έπος του 55-59, αποτέλεσε όμως η θυσία και ο ηρωισμός του φάρο και πυξίδα για τους νέους της κοινότητας, να ακολουθήσουν το παράδειγμά του, να σταθούν αντάξιοι της δικής του δόξας. Πώς μπορούμε να παραβλέψουμε άλλωστε τον συγκλονιστικό συμβολισμό; 1^η Απριλίου πέφτει ηρωικά ο υπολοχαγός Αζίνας, 1^η Απριλίου και η έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ το 1955. Συγχρονίζεται η ιστορία, ο χρόνος και ο τόπος είναι μικρά και ανθρώπινα μπροστά στο πεπρωμένο της δόξας και της αιωνιότητας.

Η κοινότητα της Χλώρακας δικαίως μπορεί να αισθάνεται υπερήφανη για την τεράστια συμβολή της στον εθινικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού μας κατά των Βρετανών αποικιοκρατών. Δεν μπορείς να ψηλαφίσεις την εποποιία της ΕΟΚΑ χωρίς να ξεκινήσεις από τη Χλώρακα. Και όντως, σε τούτον εδώ τον τόπο, σε τούτην εδώ την κοινότητα, έγιναν πράγματα που αξίζουν να τα μνημονεύουμε για πάντα.

Από εδώ, άλλωστε, είναι που έγινε η αρχή και γρήγορα η φλόγα της ελευθερίας μεταλαμπαδεύτηκε σε ολόκληρο το νησί. Λίγο πιο κάτω, στην «Αλυκή», οι αγωνιστές Κώστας Λεωνίδα, Νικόλας Μαυρονικόλα και Μιχαλάκης Παπαντωνίου παρέλαβαν τον αρχηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή στις 10 Νοεμβρίου 1954, που έφτασε μυστικά με το πλοιάριο «Σειρήν» για να τον οδηγήσουν στο σπίτι του Νικόλα Αζίνα.

Λίγους μήνες νωρίτερα, τον Μάρτιο του 1954, στην ερημική ακτή της Χλώρακας, μακριά από αδιάκριτα βλέμματα είχε σημειωθεί άλλο ένα γεγονός αποφασιστικής σημασίας για τον αγώνα. Το πλοιάριο «Σειρήν», με καπετάνιο τον Βαγγέλη Λουκά – Κουταλιανό, μετέφερε από τον Πειραιά το πρώτο φορτίο όπλων για την ΕΟΚΑ. Οι Χλωρακιώτες Ανδρέας, Νικόλας και Χαράλαμπος Αζίνα μαζί με τον Κώστα Λεωνίδα αποτελούσαν την πρώτη ολιγομελή ομάδα αγωνιστών που συστάθηκε την άνοιξη του 1953 στην κοινότητα της Χλώρακας. Υπό την κάλυψη του σκότους περίμεναν με αγωνία να δουν από τη θάλασσα το φωτεινό σήμα του ιστιοφόρου που μετέφερε το πολύτιμο φορτίο. Το ξεφόρτωμα του πρώτου οπλισμού για την αποτίναξη του βρετανικού ζυγού και το προμήνυμα για Ένωση της Κύπρου με τη Μητέρα Ελλάδα, ήταν πλέον γεγονός. Οι πρωτοπόροι αγωνιστές της Χλώρακας παρέλαβαν τα πρώτα 46 κιβώτια με όπλα και πυρομαχικά. 

Αρχές της επόμενης χρονιάς, στις 25 Ιανουαρίου 1955, το καΐκι «Άγιος Γεώργιος», με καπετάνιο τον Βαγγέλη Κουταλιανό, έφτασε στα «Ροδαφίνια» της Χλώρακας με νέο φορτίο οπλισμού. Στην ακτή το ανέμενε ομάδα επτά αγωνιστών που την αποτελούσαν ο ομαδάρχης Κώστας Λεωνίδα και οι Χριστάκης Εύζωνας, Κυριάκος Μαυρονικόλας, Νικόλας Μαυρονικόλας, Μιχαλάκης Παπαντωνίου, Νικόλας και Χριστόδουλος Πενταράς. Το καΐκι όμως δεν το περίμεναν μόνο οι δικοί μας άνθρωποι. Στο σκοτάδι της νύχτας παραμόνευε το αγγλικό πολεμικό πλοίο «Κόμετ» αλλά και Βρετανοί αστυνομικοί στην ξηρά. Η αποστολή είχε προδοθεί.

Η σύλληψη του πλοιαρίου ήταν ένα πλήγμα για την οργάνωση, αλλά το ποτάμι της αντίστασης είχε πια κατέβει ορμητικό και τίποτα δεν μπορούσε να το στρέψει πίσω. Ενδεικτικά τα λόγια του Κώστα Λεωνίδα, ενός από τους συλληφθέντες, που έγραφε από τις Κεντρικές Φυλακές, τον Ιούλιο του 1956 «Μετά από τα σαράντα χρόνια της ηλικίας μου προσέφερα και γω κάτι γι’ αυτά που αγάπησα και ποθούσα σε όλην μου την ζωήν και που διά αυτά όλα βρίσκομαι εδώ μέσα. Τίποτε δεν πεθύμησα στον κόσμον αυτόν. Αγάπησα μόνον αυτά τα θεία δώρα και αγαθά, την πίστιν, την πατρίδα, την ελευθερίαν, την δικαιοσύνην και την πραγματικήν ειρήνην.»

Η ένοπλη δράση φούντωνε διαρκώς και για τέσσερα ολόκληρα χρόνια η γενιά του '55 έγραψε σελίδες άφθαστου ηρωισμού, αυτοθυσίας και εθνικού μεγαλείου. Οι αγωνιστές της Χλώρακας δεν πτοήθηκαν από τη σύλληψη του πλοιαρίου με τον οπλισμό και συνέχισαν να πυκνώνουν τις γραμμές της ΕΟΚΑ. Η κοινότητα αποτελούσε παράδειγμα αγωνιστικότητας και αλληλεγγύης. Με άκρα μυστικότητα οι Χλωρακιώτες εκτελούσαν τις οδηγίες της οργάνωσης συνεισφέροντας με κάθε τρόπο στον ένοπλο αγώνα. Κατασκεύαζαν κρησφύγετα και μετέφεραν οπλισμό και πυρομαχικά σε όλη την επαρχία της Πάφου. Κανείς δεν ήθελε να μείνει πίσω και ήταν όλοι συνεπείς στο συναπάντημα με το ιστορικό τους χρέος και τη μοίρα τους.

Ελληνίδες, Έλληνες,

Αν στην Αγία Λαύρα υψώθηκε το λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης το 1821, εδώ στη Χλώρακα πυροδοτήθηκε ο πυρσός που φώτισε το έπος του 55-59. Εδώ η αρχή του αγώνα, εδώ και η ψυχή του. Η 1^η Απριλίου 1955 αποτέλεσε ιστορική στιγμή αμφισβήτησης της καταπίεσης και της ξένης τυραννίας, το μεγάλο ρωμαλέο άλμα του Κυπριακού Ελληνισμού προς την ίδια την ιδέα της ύπαρξής του.

Μια χούφτα αγωνιστών ξεσηκώθηκε για να διεκδικήσει το «αδιανόητο» για κάποιους, την αποτίναξη του Βρετανικού ζυγού. Η κυπριακή ψυχή αποδείχθηκε γενναία και ο ηρωισμός και η αποφασιστικότητα των αγωνιστών της ΕΟΚΑ προκάλεσε έκπληξη και αμηχανία ακόμα στους ίδιους τους Βρετανούς κατακτητές. Μια χούφτα αντάρτες, πιστοί στον όρκο τους και αποφασισμένοι να νικήσουν ή να πεθάνουν, κατόρθωσαν να ξεσηκώσουν ένα ολόκληρο νησί που αναζητούσε την ελευθερία του. Η μικρή σε μέγεθος Κύπρος με ανεξίτηλα γράμματα σφράγισε την Ιστορία της. Άλλωστε, ο Κωστής Παλαμάς αποδίδει το πραγματικό μέγεθος ενός λαού:

Η Μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα.
Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα.

Η αρετή, το πνεύμα, το σθένος, η μαχητικότητα και η αυτοθυσία των ηρώων μας, φωτίζουν σαν τα πιο λαμπρά αστέρια, την Ιστορία του τόπου μας αλλά και τους αγώνες μας για το μέλλον.

Γιατί είναι αλήθεια φίλες και φίλοι ότι έχουμε ένα ιστορικό χρέος προς τους ένδοξους προγόνους μας, αλλά έχουμε και ένα μεγαλύτερο ίσως χρέος στα παιδιά μας, να αποτινάξουμε από τη μοιρασμένη μας πατρίδα τον τουρκικό ζυγό. Εδώ και 49 χρόνια η πατρίδα μας βιώνει τις βάρβαρες συνέπειες μιας παράνομης εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής. Δεν μπορεί λοιπόν να υπάρχει υψηλότερος στόχος για όλους μας από τη λύτρωση της μαρτυρικής μας πατρίδας. 

Όπως έχει διακηρύξει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, κύριο μέλημά μας είναι να εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις να επιτύχουμε μια λύση για ένα κράτος ανεξάρτητο και πραγματικά κυρίαρχο, απαλλαγμένο από τις όποιες αναχρονιστικές εγγυήσεις και την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων. Εργαζόμαστε για τον τερματισμό της κατοχής, την επανένωση της πατρίδας μας μέσω της επίτευξης μιας ειρηνικής λύσης του Κυπριακού προβλήματος. Μιας λύσης, φυσικά, που θα πρέπει να βασίζεται στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και τις Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και να είναι σύμφωνη με τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η βαριά κληρονομιά που τιμούμε σήμερα μας υπαγορεύει το καθήκον μας. Να αγωνιστούμε αταλάντευτα για τον τερματισμό της κατοχής, την ενότητα του κράτους, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών του συνόλου του κυπριακού λαού. 

Κάθε άνθρωπος, κάθε λαός, γίνεται άξιος της ιστορικής του αποστολής όσο βαθαίνει η συνείδηση που έχει για την Ιστορία του. Το μεγαλείο του πολιτισμού ενός έθνους είναι πάντα ανάλογο με την καθαρότητα και το βάθος της ιστορικής του μνήμης. Χρέος μας, λοιπόν, αυτή η ιστορική μνήμη να γίνει βίωμα, η ανάγκη της ιστορίας να συναντήσει την ιστορικότητα της ανάγκης, η επιταγή για ενότητα να μετουσιωθεί σε λύτρωση. 

Άλλωστε, το λέει και ο ποιητής:

«Χρωστάμε σ’ όσους ήρθαν πέρασαν,

θα ‘ρθουν, θα περάσουν.

Κριτές θα μας δικάσουν

οι αγέννητοι, οι νεκροί.»

Ελληνίδες, Έλληνες

Υποκλινόμαστε ευλαβικά στους αγώνες των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, αλλά και των ηρωικών νεκρών μας που γενναία πολέμησαν για την πίστη στα ιδανικά.

Τιμή και δόξα σε όλους τους αγωνιστές της Χλώρακας που σήμαναν την πρωταρχή, που θεμελίωσαν τον αγώνα της ΕΟΚΑ και συνέχισαν να μάχονται για την ελευθερία της πατρίδας μέχρι την τελική δικαίωση.

Τιμή στη γη της Χλώρακας που γέννησε, έθρεψε και έρανε με τα νάματα του ελληνισμού και της χριστιανοσύνης, τούτα τα άξια τέκνα. 

Αιωνία ας είναι η δόξα που θα συνοδεύει τον υπολοχαγό Γεώργιο Χ. Αζίνα.

Αιωνία ας είναι η μνήμη όλων των παλληκαριών που έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους για τον αγώνα τον καλό.

Αθάνατοι ήρωες της Χλώρακας,

Τιμούμε και υποκλινόμαστε στη μεγάλη σας θυσία. Η μνήμη σας θα είναι αιώνια, όπως ασταμάτητος θα είναι και ο δικός μας αγώνας ως την τελική δικαίωση, ως τη δικαίωση της θυσίας σας.

Αιωνία κι αγέραστη ας είναι η φωτοβόλος μνήμη των ηρώων μας.

(ΡΜ/ΝΓ)