Ανακοινωθέντα

Είναι με μεγάλη χαρά που χαιρετίζω τη σημερινή ημερίδα της Επιτροπής Ενέργειας της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών, με θέμα το φυσικό αέριο και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και συγχαίρω θερμά τους διοργανωτές και συντελεστές της για την αξιέπαινη πρωτοβουλία τους.

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω τον χαιρετισμό μου καλωσορίζοντας στην Κύπρο τον Πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών Καθηγητή Μιχαήλ – Κωνσταντίνο Σταθόπουλο, τον Γενικό Γραμματέα Καθηγητή Χρήστο Ζερεφό, τον Πρόεδρο της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών Καθηγητή Λουκά Χριστοφόρου, καθώς και το Μέλος της Επιτροπής Ενέργειας κ. Ηλία Κονοφάγο.

Οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τους τελευταίους 18 μήνες στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, και οι οποίες οδήγησαν στην αύξηση των τιμών ενέργειας σε πρωτοφανή επίπεδα, ειδικά στην Ευρώπη, συνθέτουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).

Το παράθυρο ευκαιρίας που έχει παρουσιαστεί δεν θα είναι για πολύ ανοικτό και, γι’ αυτόν τον λόγο, θα πρέπει, σε συνεργασία με τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται εντός της ΑΟΖ μας, να κινηθούμε γρήγορα και αποφασιστικά με την υλοποίηση του ερευνητικού μας προγράμματος και την ανάπτυξη των υφιστάμενων και των μελλοντικών ανακαλύψεων αερίου.

Μετά από δύο περίπου χρόνια στασιμότητας τη διετία 2020 – 2021 λόγω των επιπτώσεων από την πανδημία του COVID-19, το 2022 το ερευνητικό μας πρόγραμμα επανεκκίνησε αργά και σταθερά, ενώ το 2023 αναμένεται να επανέλθει πλήρως σε κανονικούς ρυθμούς. Συγκεκριμένα, στα τέλη του 2021, αρχές του 2022, η κοινοπραξία των ExxonMobil και QatarEnergy ανόρυξε μια γεώτρηση αξιολόγησης (appraisal well) στην ανακάλυψη «Γλαύκος», στο Τεμάχιο 10, στην οποία πραγματοποιήθηκε και δοκιμαστική παραγωγή (Drill Stem Test). Η γεώτρηση αυτή επιβεβαίωσε την ύπαρξη εξαιρετικής ποιότητας ταμιευτήρα.

Η ίδια κοινοπραξία προχώρησε, επίσης, σε εξειδικευμένη τρισδιάστατη σεισμική έρευνα στα Τεμάχια 5 και 10, με σκοπό τον εντοπισμό νέων δυνητικών στόχων ή/και την ωρίμανση υφιστάμενων στόχων. Η αξιολόγηση και ερμηνεία των δεδομένων αυτών βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένουμε τα αποτελέσματα τόσο όσον αφορά στην ανακάλυψη «Γλαύκος» και την ανάπτυξή του όσο και για τις επόμενες γεωτρήσεις στα εν λόγω Τεμάχια.

Στο Τεμάχιο 6, η κοινοπραξία των Eni και TotalEnergies ανόρυξε, εντός του 2022, δύο ερευνητικές γεωτρήσεις (exploration wells), οι οποίες οδήγησαν στις ανακαλύψεις «Κρόνος» και «Ζευς». Σε συνδυασμό με την ανακάλυψη «Καλυψώ» στο ίδιο Τεμάχιο το 2018, έχει δημιουργηθεί στην περιοχή ένα σύμπλεγμα ανακαλύψεων, γεγονός που αναμένεται να βοηθήσει στην επίσπευση της ανάπτυξής τους. Στο παρόν στάδιο, οι εταιρείες εργάζονται για την αξιολόγηση των τριών ανακαλύψεων, με στόχο, ακριβώς, την ανάπτυξή τους το συντομότερο δυνατόν. Σε αυτά τα πλαίσια, προτίθενται να ανορύξουν μια γεώτρηση αξιολόγησης στην ανακάλυψη «Κρόνος» στα τέλη του 2023, αρχές του 2024.

Κύριες και κύριοι,

Μόλις την περασμένη Τετάρτη, 31 Μαΐου 2023, η κοινοπραξία των εταιρειών Chevron, Shell και NewMed Energy υπέβαλε στο Υπουργείο Ενέργειας το αναθεωρημένο Σχέδιο Ανάπτυξης και Παραγωγής για το κοίτασμα «Αφροδίτη». Σύμφωνα με την κοινοπραξία, σκοπός της αναθεώρησης που ξεκίνησε μετά την εξαγορά της Noble Energy από τη Chevron, είναι η βελτιστοποίηση του Σχεδίου Ανάπτυξης, αξιοποιώντας συνέργειες με άλλες υποδομές, οι οποίες βρίσκονται στην Αίγυπτο.

Το Υπουργείο Ενέργειας θα μελετήσει με προσοχή την πρόταση της κοινοπραξίας, για σχολιασμό και διαβουλεύσεις με σκοπό την κατάληξη σε ένα τελικό και κοινά αποδεκτό κείμενο. Σε κάθε περίπτωση, η τελική έγκριση θα προέλθει από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Στο ενδιάμεσο, η Κοινοπραξία έχει ξεκινήσει την ανόρυξη της γεώτρησης αξιολόγησης Α3 στο κοίτασμα «Αφροδίτη», η οποία θα ολοκληρωθεί εντός του καλοκαιριού. Η γεώτρηση αναμένεται να δώσει σημαντικές πληροφορίες για το κοίτασμα που θα βοηθήσουν, μεταξύ άλλων, στη διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάπτυξης και Παραγωγής. Αναμφίβολα, το 2023 είναι έτος ορόσημο για το κοίτασμα «Αφροδίτη», αφού ο Αδειούχος θα πρέπει να λάβει σημαντικές αποφάσεις για την ανάπτυξή του, σύμφωνα με τις συμβατικές του υποχρεώσεις.

Στα υπόλοιπα αδειοδοτημένα Τεμάχια, οι Αδειούχοι μας προχωρούν με το ερευνητικό τους πρόγραμμα, το οποίο αναμένεται να κορυφωθεί τα επόμενα 2 – 3 χρόνια με την ανόρυξη νέων ερευνητικών γεωτρήσεων που ευελπιστούμε να οδηγήσουν σε νέες ανακαλύψεις, αυξάνοντας το ενεργειακό δυναμικό της χώρας μας.

Αγαπητοί συμμετέχοντες,

Όσον αφορά στην εσωτερική αγορά φυσικού αερίου, η προσπάθειά μας επικεντρώνεται, εκτός από την υλοποίηση το ταχύτερο δυνατόν του τερματικού εισαγωγής υγροποιημένου αερίου στο Βασιλικό, στην εισαγωγή στην Κύπρο φυσικού αερίου για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής, μέσω αγωγού. Το φυσικό αέριο θα προέρχεται από κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου – μπορεί και από τα κυπριακά κοιτάσματα – θα το εξασφαλίζουμε στις τιμές που πωλείται στην περιοχή μας και θα χρησιμοποιείται τόσο για ηλεκτροπαραγωγή όσο και για υγροποίηση και εξαγωγή στην Ευρώπη και αλλού.

Πρώτιστος στόχος είναι, φυσικά, η μείωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο και, κατά δεύτερο, η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας. Για τον σκοπό αυτό επαναπροσδιορίζουμε την ενεργειακή μας στρατηγική, προσφέροντας ως εναλλακτική επιλογή, για μελέτη από ενδιαφερόμενες εταιρείες, τη δημιουργία των υποδομών, δηλαδή του αγωγού μεταφοράς του φυσικού αερίου και του τερματικού υγροποίησης αρθρωτής ή πλωτής τεχνολογίας. Είμαστε πεπεισμένοι πως οι υποδομές αυτές θα δώσουν κίνητρο στους παραγωγούς αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο να τις χρησιμοποιήσουν για να το μεταφέρουν στην Κύπρο, όπου θα υγροποιείται για εξαγωγές ως LNG στην Ευρώπη και τις παγκόσμιες αγορές.

Για να πετύχουμε την υλοποίηση αυτής της στρατηγικής, είμαστε σε διαβουλεύσεις με το Ισραήλ για τη σύναψη σχετικής διακρατικής συμφωνίας, ενώ την περασμένη Δευτέρα και Τρίτη, διοργανώσαμε εργαστήρι στη Λευκωσία, κατά τη διάρκεια του οποίου παρουσιάσαμε σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε όλη την αλυσίδα φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού, την προοπτική μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Κύπρο, με αγωγό. Πρέπει να πω ότι η αρχική αντίδραση των συμμετεχόντων ήταν θετική και αναμένουμε να επανέλθουν σύντομα με συγκεκριμένες σκέψεις και προτάσεις, αλλά και με επίσημη εκδήλωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή σε ένα τέτοιο εγχείρημα.

Είναι σε κάθε περίπτωση σαφές πως το φυσικό αέριο, εκτός από τα προαναφερόμενα οφέλη της μείωσης της τιμής ηλεκτρισμού και της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και στην πράσινη μετάβαση, ως καύσιμο γέφυρα. Με την έλευση του φυσικού αερίου στην Κύπρο αναμένεται να λειτουργήσουν ανεξάρτητοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας και να δημιουργηθεί ανταγωνισμός στην αγορά ηλεκτρισμού. Επιπρόσθετα, οι γεννήτριες που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, θα είναι σε θέση να προσφέρουν την απαραίτητη ευελιξία στη συμβατική παραγωγή, για να καλύψει τη διαλείπουσα παραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Η σημασία που αποδίδουμε στη μετάβαση της Κύπρου στην πράσινη και κυκλική οικονομία καταδεικνύεται με σαφήνεια και από το γεγονός ότι πολλές από τις δράσεις μας αποτελούν σημαντικό κομμάτι του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Κύπρος _ το Αύριο», έχοντας κοστολογηθεί, μαζί με σχετικές δράσεις και άλλων Υπουργείων, στο 41% των συνολικών κονδυλίων που προϋπολογίστηκαν για τη χώρα. Το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, έχει εξασφαλίσει συνολικά περίπου 590 εκατομμύρια ευρώ για την Προγραμματική Περίοδο 2021 – 2027, τα οποία θα αξιοποιηθούν, κυρίως, για παραχώρηση οικονομικών κινήτρων σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιους φορείς, για να επενδύσουν στις ΑΠΕ και σε μέτρα Ενεργειακής Απόδοσης.

Πέραν από τα Σχέδια Χορηγιών, προωθούνται, επίσης, μεταρρυθμίσεις που αφορούν στην εισαγωγή της πράσινης φορολογίας, στον εξηλεκτρισμό στις μεταφορές, στη σύσταση της Υπηρεσίας Ενιαίας Εξυπηρέτησης για αδειοδότηση των ΑΠΕ και στην ψηφιοποίηση της διαδικασίας υποβολής, εξέτασης και έγκρισης των απαιτούμενων αδειών.

Όσον αφορά στους στόχους για τις Ανανεώσιμες Πηγές, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι η Κύπρος κατάφερε να ξεπεράσει τόσο τους στόχους που είχαν τεθεί για το 2020 όσο και τους πλείστους ενδιάμεσους στόχους που τέθηκαν στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα για το έτος 2021. Συγκεκριμένα, το μερίδιο ενέργειας από ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση της χώρας ανήλθε στο 18,4%, ξεπερνώντας την ενδεικτική πορεία που είχε καθοριστεί για ποσοστό 14,8%, ενώ στον τομέα της θέρμανσης – ψύξης, το μερίδιο ΑΠΕ ανήλθε στο 41,3% από το ενδεικτικό ποσοστό του 32,6% που είχε τεθεί. Στις μεταφορές, το μερίδιο των ΑΠΕ ανήλθε στο 7,3%, έναντι του ενδεικτικού ποσοστού για 6,3%.

Στην ηλεκτροπαραγωγή, παρόλο που το μερίδιο των ΑΠΕ αυξήθηκε κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα χρόνο, φτάνοντας στο 14,8%, εντούτοις δεν επιτεύχθηκε ο ενδιάμεσος στόχος του 15,8%. Ένας από τους κυριότερους λόγους που ο στόχος της ηλεκτροπαραγωγής δεν επιτεύχθηκε ήταν η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 5,6%, σε σχέση με το 2020.

Η έγκαιρη διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή αντιμετωπίζει συνεπώς ιδιαίτερες προκλήσεις, λόγω του μικρού μεγέθους και της απομόνωσης της αγοράς, της απουσίας συστημάτων αποθήκευσης καθώς, επίσης, και της εποχιακής ζήτησης. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων έχει συμπεριληφθεί κονδύλι ύψους €100 εκατομμυρίων για την επέκταση, αναβάθμιση και ψηφιοποίηση των δικτύων μας μέσω της μαζικής ανάπτυξης έξυπνων μετρητών. Επιπλέον, για τη δημιουργία υποδομών αποθήκευσης ενέργειας, έχουμε εξασφαλίσει κονδύλι €40 εκατομμυρίων από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ενώ για άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, προωθείται η χρηματοδότηση με €100 εκατομμύρια του έργου «EuroAsia Interconnector», της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ.

Όλα τα προαναφερόμενα έργα μπορούν να καταστήσουν την Κύπρο, παραγωγό πράσινης ενέργειας και κόμβο μεταφοράς υδρογόνου ή/και ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.

Σήμερα, πρέπει να πω, στη βάση του νομοθετικού πακέτου της ΕΕ «Fit-for-55», αλλά και των μεγάλων γεωπολιτικών εξελίξεων, εργαζόμαστε εντατικά για αναθεώρηση του Εθνικού μας Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα μέχρι το 2030, εκσυγχρονίζοντας, μεταξύ άλλων, το νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο του τομέα της ενέργειας, καθώς επίσης και τις διοικητικές μας διαδικασίες, για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στους νέους, πιο φιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί.

Κυρίες και κύριοι,

Κλείνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, απαιτούν ομαδική προσπάθεια. Ο καθένας από εμάς μπορεί να συνεισφέρει σε αυτή τη μεγάλη αλλαγή, από τον απλό πολίτη, τη δημόσια υπηρεσία, την τοπική αυτοδιοίκηση, τις επιχειρήσεις και τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα, αλλάζοντας συνήθειες και πρακτικές, υιοθετώντας μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, παράγοντας ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, υιοθετώντας πρακτικές κυκλικής οικονομίας.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στην Ημερίδα σας και ευχαριστώ για την προσοχή σας.

(ΓΑ/ΣΧ)