Ανακοινωθέντα

Θα ήθελα κατ’ αρχάς να ευχαριστήσω για την πρόσκληση και την ευκαιρία που δίνεται σε όλους τους συμμετέχοντες να έχουμε αυτή την επικοινωνία και να γίνουμε κοινωνοί των σκέψεων και των προβληματισμών που υπάρχουν για το συγκεκριμένο θέμα της εκδήλωσης, όπως καθορίζεται από τον τίτλο του: «Προσφυγική πολιτική - Ισότιμη μεταχείριση αποδήμων προσφύγων - Συμμετοχή τους στη διαδικασία για τη λύση του Κυπριακού».

Πρόκειται ασφαλώς για ένα θέμα με πολλές προεκτάσεις και συνιστώσες. Προσωπικά θα προσπαθήσω, με σεβασμό προς τον χρόνο της εκδήλωσης και τους άλλους ομιλητές, να παρουσιάσω σε συντομία το τι ισχύει από πλευράς προσφυγικής πολιτικής, ποιες είναι οι σκέψεις και οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης, καθώς ακόμα και ποιες είναι οι δυνατότητες ως προς το ζητούμενο.

Πρώτα όμως θα ήθελα να εκφράσω την εκτίμηση της κυβέρνησης προς όλους τους αποδήμους μας, οπουδήποτε και αν βρίσκονται. Τους θεωρούμε -και είναι- μια μεγάλη δύναμη που βρίσκεται πάντα κοντά και δίπλα μας για την προώθηση των δικαίων της ιδιαίτερης μας πατρίδας σε ό,τι αφορά τον τερματισμό της τουρκικής κατοχής και την εξεύρεση μιας λύσης που να επανενώνει τη χώρα μας, διασφαλίζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων. Η εξεύρεση μιας τέτοιας λύσης που να οδηγεί την Κύπρο σε μια νέα εποχή, η οποία να υπόσχεται σε όλους περισσότερα σε συνθήκες ελευθερίας, ασφάλειας και δημοκρατίας, αλλά και ισοπολιτείας και ισονομίας, αποτελεί σταθερά την πρώτη προτεραιότητα μας.   

Γι’ αυτό και η ετοιμότητα μας να προσέλθουμε άμεσα σε διάλογο με την άλλη πλευρά που να άπτεται των εσωτερικών πτυχών, αλλά και να συμμετάσχουμε σε μια νέα διεθνή διάσκεψη εφόσον προηγηθεί η κατάλληλη προετοιμασία και συμμετάσχουν επίσης σε αυτήν ενεργά τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Διερχόμαστε όμως μια πολύ δύσκολη περίοδο εξαιτίας των προκλήσεων και της επιθετικότητας της Τουρκίας σε βάρος των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στην αποκλειστική οικονομική μας ζώνη, μια περίοδο, ακόμα, έξαρσης της αλαζονείας και προβολής απαράδεκτων αξιώσεων και από πλευράς Τουρκοκύπριων πολιτικών, και προέχει, ασφαλώς, να αρθούν οι παράνομες ενέργειες της Τουρκίας και οι απαράδεκτες αυτές αξιώσεις, ώστε η διαπραγμάτευση να διεξαχθεί σε ένα κατάλληλο κλίμα και να έχει τις προοπτικές επιτυχίας που απαιτούνται.

Βέβαια ο ρόλος και η δραστηριότητα του Κυπριακού Απόδημου Ελληνισμού επεκτείνεται και έχει ιδιαίτερη σημασία και σε πολλούς άλλους τομείς, γι’ αυτό και χαράξαμε για πρώτη φορά και υλοποιούμε την ολοκληρωμένη Εθνική Στρατηγική για τον Απόδημο Κυπριακό Ελληνισμό, αξιοποιώντας τις νέες συνθήκες και δεδομένα, όπως και τους στενούς δεσμούς μας με τον Μητροπολιτικό Ελληνισμό και τον εν γένει Απόδημο Ελληνισμό.

Έρχομαι όμως στο προκείμενο.

Σίγουρα η πραγματική δικαίωση των προσφύγων θα προέλθει μόνο μέσα από τη λύση του Κυπριακού που οραματιζόμαστε και για την οποία εργαζόμαστε. Ωστόσο, έχουν περάσει σχεδόν 44 χρόνια από το 1974 και αναντίλεκτα προκύπτουν νέα δεδομένα, βάση των οποίων αναγνωρίζουμε την ανάγκη να διασφαλίσουμε μια δικαιότερη στήριξη του προσφυγικού κόσμου. Προς αυτή την κατεύθυνση σχεδιάζουμε την αναθεώρηση της προσφυγικής και στεγαστικής πολιτικής, καθώς και τη διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών κατά τρόπο που να αίρονται διαχρονικές αδικίες και ανισότητες.

Ειδικότερα ως προς τις ενέργειες και τους στόχους μας:

-          Προχωρήσαμε στην πλήρη αναγνώριση και εξίσωση των εκ μητρογονίας προσφύγων με τους εκ πατρογονίας,  παρέχοντας τους τα ίδια δικαιώματα και αποκαθιστώντας οριστικά την τεράστια στρέβλωση που υπήρχε εις βάρος τους.

-          Παρά τα προβλήματα που επισώρευσε η κρίση της οικονομίας, πετύχαμε τη συνέχιση της επιχορήγησης του Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών με επαρκή προϋπολογισμό ύψους 75 εκ. ευρώ ετησίως. Στόχος μας τόσο η περαιτέρω ενδυνάμωση και αναβάθμιση του Φορέα, ώστε να αποτελεί το κεντρικό σημείο αναφοράς στην εφαρμογή της Προσφυγικής Πολιτικής του κράτους, όσο και η ενοποίηση των υφιστάμενων πολιτικών, όπου αυτό είναι εφικτό.

-          Διαθέτουμε αυξημένα κονδύλια για την επιδιόρθωση και αναδόμηση των Προσφυγικών Οικισμών. Σχεδιάζουμε την εφαρμογή Σχεδίου Πλήρους και Καθολικής Αναβάθμισης όλων των Προσφυγικών Οικιών στους Συνοικισμούς. Στόχος μας εντός της επόμενης πενταετίας να αναβαθμίσουμε την ποιότητα ζωής του προσφυγικού κόσμου.

-          Ήδη από το 2016 ξεκινήσαμε τη δημιουργία του «Μητρώου Ιδιοκτητών Περιουσιών στα Κατεχόμενα», το οποίο καταρτίζεται από το Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών και θα έχει ολοκληρωθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2018. Στο Μητρώο καταγράφεται ο ιδιοκτήτης, το είδος και η αξία της ακίνητης περιουσίας που κατέχει στα κατεχόμενα, καθώς και τα ωφελήματα που έλαβε μέχρι σήμερα. Στόχος μας το κράτος να μπορεί να εφαρμόσει αποτελεσματικότερα και δικαιότερα την προσφυγική πολιτική.

-          Μελετούμε τη σταδιακή εισαγωγή ενός νέου προγράμματος που θα λαμβάνει υπόψη την «απώλεια χρήσης» περιουσίας που βρίσκεται στα κατεχόμενα. Η νέα αυτή πολιτική θα αφορά σε όλους τους ιδιοκτήτες γης στα κατεχόμενα και πρόθεση μας είναι να λαμβάνουν ετήσια αποζημίωση, ανάλογα με την αξία της περιουσίας τους και τους διαθέσιμους πόρους του κράτους.

Αναγνωρίζοντας τις νέες ανάγκες αλλά και τις αδυναμίες και ελλείψεις των όσων ίσχυαν όλα αυτά τα χρόνια γύρω από την πολιτική της στέγασης, προχωρούμε σε μεταρρυθμίσεις με τη σχεδιαζόμενη ανάθεση σε εμπειρογνώμονες εγνωσμένης αξίας της μελέτης για τη μεταρρύθμιση της Πολιτικής για τη Στέγαση που, μαζί με το σχέδιο για ενοποίηση όλων των δομών του κράτους που ασχολούνται με την στεγαστική πολιτική κάτω από ένα φορέα, τον Κυπριακό Οργανισμό Ανάπτυξης Γης (ΚΟΑΓ), οδηγούν προς ένα εντελώς νέο περιβάλλον γύρω από τη στέγαση.

Στόχος μας είναι ο καταρτισμός νέας, σύγχρονης στεγαστικής πολιτικής που θα παρέχει στήριξη σε νέους συμπολίτες μας για να αποκτήσουν στέγη και θα συνδράμει την καταπολέμηση της αστυφιλίας και την ενδυνάμωση της υπαίθρου, με την παράλληλη δημιουργία έργων υποδομής που θα δίνουν ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα και θα βελτιώνουν το επίπεδο ζωής.

Επισημαίνω ότι βάσει της γενικής κυβερνητικής πολιτικής δεν επιτρέπεται πλέον η παραχώρηση χαλίτικων για στέγαση προσφυγικών οικογενειών.

Πρόσφατα η κυβέρνηση με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ενέκρινε την αύξηση, από 1^ης Ιανουαρίου 2018, του επιδόματος ενοικίου κατά 15% για όλους τους δικαιούχους που εμπίπτουν στο Σχέδιο Επιδότησης Ενοικίου για Εκτοπισθέντες, Παθόντες και άλλα Πρόσωπα. Για την κάλυψη των πρόσθετων αναγκών έχει ληφθεί πρόνοια στον Προϋπολογισμό του 2018 ύψους 8.4 εκ ευρώ, έναντι 7.7 που προβλεπόταν το 2017. Σημειώνω, μάλιστα, πως ο  προϋπολογισμός του Σχεδίου Επιδότησης Ενοικίου το 2013 βρισκόταν αρκετά πιο κάτω, στα €4.74 εκ ευρώ

Ήδη επίσης:

-          Κρατήσαμε σε ισχύ το Σχέδιο Αυτοστέγασης σε Ιδιόκτητο Οικόπεδο, το Σχέδιο Επιδοτούμενης Αγοράς Διαμερίσματος ή Οικίας, μαζί με το Σχέδιο Επιδότησης Ενοικίου Εκτοπισθέντων και Παθόντων, το οποίο αυξήσαμε κατά 62%.

-          Προχωρήσαμε στο διαχωρισμό οικοπέδων αυτοστέγασης για την παραχώρηση τους σε δικαιούχους που είχαν ήδη εγκριθεί.

-          Εγγυηθήκαμε Στεγαστικά Δάνεια σε εκτοπισθέντες δικαιούχους οικοπέδου αυτοστέγασης και σε οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα, με την υποθήκευση κρατικής γης.

-          Προωθούμε εκ νέου τον διαχωρισμό και την παραχώρηση, σε δικαιούχους, αριθμού οικοπέδων σε κοινότητες ορεινών περιοχών και κοινότητες που αντιμετωπίζουν προβλήματα εξαιτίας της μεγάλης έκτασης τουρκοκυπριακών περιουσιών.

Σε ό,τι αφορά το μεγάλο θέμα της διαχείρισης τουρκοκυπριακών περιουσιών, προωθούμε μια πιο σύγχρονη και ορθολογική διαχείριση που θα πολλαπλασιάζει τα έσοδα και θα παρέχει τη δυνατότητα στο Ταμείο Τουρκοκυπριακών Περιουσιών να βοηθήσει ουσιαστικά τον προσφυγικό κόσμο.

-          Σχεδιάζουμε τη διεύρυνση των επιτρεπόμενων χρήσεων και τον επανακαθορισμό των κριτηρίων των δικαιούχων, για να μπορούν οι τουρκοκυπριακές περιουσίες να αξιοποιούνται πιο αποτελεσματικά προς όφελος του προσφυγικού κόσμου.

-          Προτείνουμε την επέκταση του δικαιώματος παραχώρησης περιουσιών, για να καλύπτει και νομικά πρόσωπα των οποίων οι μέτοχοι είναι πρόσφυγες.

-          Προωθούμε παράλληλα την εισαγωγή προγραμμάτων και σχεδίων χορηγιών για χρηματοδότηση νέων ή υφιστάμενων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται εντός των τουρκοκυπριακών περιουσιών.

-          Προσβλέπουμε επίσης στην παροχή κινήτρων για αγροτική εκμετάλλευση και δημιουργία βιώσιμων γεωργοκτηνοτροφικών μονάδων σε τουρκοκυπριακή γη.

Στόχος μας η αποτελεσματική ενίσχυση των προσφύγων αλλά και η ταυτόχρονη ενίσχυση της διαφάνειας. Γι’ αυτό και θεσμοθετούμε τη δημοσιοποίηση, τόσο των διαθέσιμων προς αξιοποίηση τουρκοκυπριακών περιουσιών και των κριτηρίων διάθεσης όσο και, στη συνέχεια, της αιτιολόγησης της παραχώρησης. Με την ανάπτυξη συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου και τον ταυτόχρονο καθορισμό των δεικτών αξιολόγησης, πετυχαίνουμε τον αποτελεσματικό έλεγχο της Υπηρεσίας Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, καθώς και τη θέσπιση μεθόδων αντιμετώπισης παρατυπιών που παρατηρούνται ως προς την τήρηση των όρων των συμβάσεων, με υπεκμισθώσεις, χρήση από μη δικαιούχους κ.ο.κ.

Όπως ανέφερα και στην αρχή της ομιλίας μας, το θέμα της εκδήλωσης έχει πολλές προεκτάσεις και συνιστώσες. Η κυβέρνηση έχει συνεχώς το θέμα στις προτεραιότητες της και έχει πάρει και αρκετές άλλες αποφάσεις προς όφελος του προσφυγικού κόσμου.

Ενδεικτικά αναφέρω και τις ακόλουθες:

-     Την υποθήκευση μέρους κρατικής γης για εξασφάλιση των στεγαστικών δανείων από δικαιούχους οικοπέδου αυτοστέγασης εκτοπισθέντων και οικοπέδου για οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.

-       Την τροποποίηση του περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, έτσι ώστε να παραχωρείται Σύμβαση Μίσθωσης σε δικαιούχους εκτοπισθέντες κατόχους οικιστικών μονάδων που βρίσκονται μερικώς σε κρατική γη και μερικώς σε τ/κ γη, σε Οικισμούς Στέγασης Εκτοπισθέντων και σε Οικισμούς Αυτοστέγασης, όπως επίσης να τιτλοποιούνται οικιστικές μονάδες που ανεγέρθηκαν σε κρατικά οικόπεδα αυτοστέγασης έστω και όταν οι νόμιμοι κάτοχοι έχουν αποβιώσει πριν τις 7 Απριλίου 2006.

-     Τον διαχωρισμό, κατασκευή και αναδιανομή οικοπέδων αυτοστέγασης που έχουν παραχωρηθεί σε δικαιούχους εκτοπισθέντες και δεν έχουν διαχωριστεί.

-  Την επεξεργασία και επικαιροποίηση Σχεδίου Διάθεσης Οικοπέδων για οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα. Η πρόταση έχει ετοιμαστεί και έχει σταλεί στο Υπουργείο Οικονομικών για απόψεις προτού κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο. Σημειώνεται ότι για την επαναφορά του Σχεδίου έχουν συμπεριληφθεί πρόνοιες στον Προϋπολογισμό του 2018 €1,310εκ. και του 2019 €1,310εκ..

-     Την ετοιμασία και προώθηση Σχεδίου Προστασίας Πρώτης Κατοικίας, το οποίο  υποβλήθηκε από τον Έφορο Κρατικών Ενισχύσεων στην Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχει εγκριθεί με Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ημερ. 28/6/2016. Το Υπουργείο Εσωτερικών το έχει γνωστοποιήσει στην Υπηρεσία Αφερεγγυότητας και στους Συμβούλους Αφερεγγυότητας, εφόσον οι δικαιούχοι του Σχεδίου θα παραπέμπονται στον Κυπριακό Οργανισμό Αναπτύξεως Γης από το Συμβούλιο Αφερεγγυότητας, όπως προνοεί η Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ.28/12/2015.

Θα πρέπει να αναφερθώ ακόμα και στο θέμα των περιουσιών στα κατεχόμενα και την αντιμετώπιση του φαινομένου προσφυγής στην παράνομη «επιτροπή αποζημιώσεων».

Σχετικά το Υπουργείο Εσωτερικών της Δημοκρατίας έλαβε τα εξής μέτρα:

(α)       Την κατάργηση των μεταβιβαστικών τελών για μεταβιβάσεις περιουσιών στα κατεχόμενα από Ε/Κ σε Ε/Κ. Το σχετικό νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 19.1.2015 και ψηφίστηκε σε Νόμο στις 23.12.15.

(β)       Αποφάσισε τη χαλάρωση των πολεοδομικών κανονισμών σε περιπτώσεις εκτοπισμένων που προτίθενται να ανεγείρουν 2^η ή 3^η κατοικία στο ίδιο τεμάχιο για σκοπούς στέγασης των παιδιών τους.

(γ)       Σε περιπτώσεις όπου πρόσφυγες αποτείνονται για βοήθεια στο Φορέα ίσης Κατανομής Βαρών ή/και στην Υπηρεσία Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων, να προσκομίζουν ένορκη δήλωση που να βεβαιώνει ότι δεν έχουν αποταθεί στην Επιτροπή Αποζημιώσεων του Ψευδοκράτους.

Κυρίες και Κύριοι,

Έχω εκθέσει στην ομιλία μου τα πιο βασικά στοιχεία της προσφυγικής πολιτικής του κράτους μαζί με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για να επιτευχθεί η πιο δίκαιη μεταχείριση του προσφυγικού κόσμου μέχρι την επίλυση του εθνικού μας θέματος.

Εννοείται, όπως προνοεί και η κειμένη νομοθεσία, ότι δικαιούχοι πρόσφυγες όσον αφορά τα διάφορα προσφυγικά προγράμματα είναι όσοι πρόσφυγες έχουν τη μόνιμη κατοικία τους στην Κύπρο. Αυτό ισχύει από το 1974. Όσοι διαμένουν στο εξωτερικό δεν μπορούν να τύχουν οποιαδήποτε βοήθειας.

Εκτός των άλλων όλων, περιλαμβανομένης και της μη δυνατότητας του κράτους να ασκήσει επαρκή έλεγχο των στοιχείων και των κριτηρίων όσον αφορά τους διαμένοντες στο εξωτερικό πρόσφυγες, το κύριο πρόγραμμα της προσφυγικής πολιτικής του κράτους όλα αυτά τα χρόνια ήταν και είναι η στεγαστική πολιτική, δηλαδή η στήριξη όσων προσφύγων εξακολουθούν να έχουν πρόβλημα κατοικίας και δεν μπορούν να την εξασφαλίσουν διαφορετικά, λόγω ανεπαρκούς εισοδήματος ή μη ύπαρξης άλλων προσωπικών ή και οικογενειακών περιουσιακών στοιχείων. Γι’ αυτό και η υποβολή και ο έλεγχος των απαιτούμενων στοιχείων από τις αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους.

• Δεν πρέπει να διαφεύγει την προσοχή μας το γεγονός ότι χιλιάδες πρόσφυγες που διέμεναν και συνεχίζουν να διαμένουν στην Κύπρο από το 1974 και εντεύθεν δεν έλαβαν απολύτως καμία προσφυγική βοήθεια για τον λόγο ότι δεν πληρούσαν τα στοιχεία.

Τα ίδια ισχύουν και σε ό,τι αφορά τις τουρκοκυπριακές περιουσίες, για τις οποίες, όπως προανέφερα, προωθούμε μια πιο σύγχρονη και ορθολογική διαχείριση που θα πολλαπλασιάζει τα έσοδα και θα παρέχει τη δυνατότητα στο Ταμείο Τουρκοκυπριακών Περιουσιών να βοηθήσει ουσιαστικά τον προσφυγικό κόσμο.

• Τα κριτήρια για την παραχώρηση τουρκοκυπριακής περιουσίας είναι αυστηρά και απαιτούν, μεταξύ άλλων, φυσική παρουσία στην Κύπρο. Και ισχύει και   εδώ ότι χιλιάδες πρόσφυγες που διαμένουν στην Κύπρο δεν έλαβαν ποσώς  τουρκοκυπριακή περιουσία.

Όσον αφορά στον Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών, τα στοιχεία που απαιτούνται προνοούν απαραιτήτως παρουσία στην Κύπρο, αλλά και μετά η παραπομπή σε πιστωτικό ίδρυμα αποκλείει την παραχώρηση βοήθειας/δανείου σε απόδημο πρόσφυγα.

Το ποιοι είναι πρόσφυγες και ποιοι δικαιούχοι πρόσφυγες σε προσφυγικά προγράμματα, καθορίζεται από το πλαίσιο της πολιτικής που χαράχθηκε από το 1974 και δεν έχει μεταβληθεί από καμιά κυβέρνηση.

• Την προσφυγική ιδιότητα την λάμβαναν όλοι όσοι πληρούσαν τα κριτήρια, δηλαδή όσοι μέχρι την τουρκική εισβολή διέμεναν στις κατεχόμενες περιοχές     και όσοι αποδεδειγμένα είχαν φύγει ως φοιτητές πριν το 1974 και ευρίσκονταν στο εξωτερικό.

• Δικαιούχοι δε πρόσφυγες σε διάφορα προγράμματα θεωρούνται όσοι είναι πρόσφυγες και έχουν την μόνιμη κατοικία τους στην Κύπρο.

Όσοι πρόσφυγες όμως επαναπατρίζονται αποκτούν αυτόματα το δικαίωμα να αξιοποιήσουν προς όφελος τους όλα τα προσφυγικά προγράμματα κατά ισότιμο τρόπο με όλους τους άλλους πρόσφυγες. Αυτό το τονίζω ιδιαίτερα.

Και καταλήγω με το εξής άλλο σημαντικό:

Με το νέο μέτρο της κυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη για παραχώρηση ετήσιου ποσού για την απώλεια χρήσης κατεχόμενης γης, για πρώτη φορά όλοι πρόσφυγες, και εντός και εκτός Κύπρου, θα απολαμβάνουν ισότιμα το δικαίωμα αυτό. Προς τούτο η δημιουργία του «Μητρώου Ιδιοκτητών Περιουσιών στα Κατεχόμενα», το οποίο καταρτίζεται από το Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών και προβλέπεται ναι ολοκληρωθεί σύντομα.

Κυρίες και Κύριοι,

Ευχαριστώ και πάλι για την πρόσκληση και την ευκαιρία της επικοινωνίας αυτής. Θεωρείστε παρακαλώ ότι θα μεταφέρω στις αρμόδιες υπηρεσίες τα πορίσματα της συζήτησης αυτής και ότι η κυβέρνηση είναι πάντα πρόθυμη να ακούσει και να μελετήσει όσα εγείρονται από τα οργανωμένα σύνολα, πόσο μάλλον από τους αποδήμους μας οι οποίοι χαίρουν της μεγάλης εκτίμησης όλων μας για τη συνεισφορά και τις δυνατότητες τους να στηρίξουν τον αγώνα της δικαίωσης του λαού μας.

Εύχομαι κάθε καλό σε όλους.

(ΕΛ)