Ο Τύπος στην Κύπρο

Σύντομη Ιστορική αναδρομή

Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ) άρχισαν σταδιακά να αναπτύσσονται στην Κύπρο σε περιορισμένο βαθμό επί Βρετανικής Διοίκησης στο νησί (1878), ενώ νωρίτερα, λόγω της μακράς και καταπιεστικής οθωμανικής διοίκησης, ήταν αδιανόητο να κυκλοφορήσει εφημερίδα.
Η πρώτη κυπριακή εφημερίδα κυκλοφόρησε στις 29 Αυγούστου 1878, σηματοδοτώντας την έναρξη της ιστορίας της κυπριακής δημοσιογραφίας και τυπογραφίας στην Κύπρο. Με το πέρας του Β Παγκοσμίου Πολέμου παρατηρείται πραγματική άνθιση των ΜΜΕ, οπότε οι αρχές της ελευθερίας και της ελευθεροτυπίας, καθώς και το δικαίωμα έκφρασης διαδίδονται και στο νησί.

Μετά την ανεξαρτησία, το 1960, παράλληλα με τον Τύπο αναπτύσσονται το κυπριακό ραδιόφωνο και η κυπριακή τηλεόραση. Πέρασαν, όμως, 30 χρόνια μετά την κυπριακή ανεξαρτησία για να εισαχθεί και ο θεσμός της ιδιωτικής ραδιοφωνίας, λόγω κυρίως του πολιτικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η χώρα.

Σήμερα η Κύπρος απολαμβάνει τα αγαθά της πλήρους ελευθερίας έκφρασης και ελευθεροτυπίας με ένα πλουραλισμό πληροφοριών, σε γραπτό και ηλεκτρονικό Τύπο.

Η Ελευθερία του Τύπου

Ο Τύπος στην Κύπρο είναι ελεύθερος και ανεξάρτητος και λειτουργεί χωρίς επέμβαση ή έλεγχο από οποιαδήποτε κρατική Αρχή.

Η ελευθερία του Τύπου διασφαλίζεται από το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο ορίζει: «Έκαστος έχει το δικαίωμα ελευθερίας του λόγου και της καθ' οιονδήποτε τρόπον εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερίαν της γνώμης, της λήψεως και μεταδόσεως πληροφοριών και ιδεών άνευ επεμβάσεως οιασδήποτε δημοσίας Αρχής και ανεξαρτήτως συνόρων.».

Ο πολλαπλασιασμός των εφημερίδων στην Κύπρο - τόσο κυπριακών όσο και ξένων - που αντικατοπτρίζουν ένα ευρύ φάσμα γνωμών και ιδεολογιών, αποτελεί μαρτυρία για τον πλουραλισμό απόψεων που επικρατεί στη χώρα και την ελευθερία την οποία απολαμβάνουν. Η επίκριση αξιωματούχων, δημόσιων προσώπων, κρατικών θεσμών και κυβερνητικών πολιτικών καθώς και η ελευθερία για αποκάλυψη αδικημάτων ή παραλείψεων, όπου αυτά συμβαίνουν, συνιστά μια υγιή εκδήλωση δημοκρατίας

Ο Περί Τύπου Νόμος

Ο Περί Τύπου Νόμος του 1989 διασφαλίζει την ελευθερία του Τύπου, την ανεμπόδιστη κυκλοφορία των εφημερίδων, το δικαίωμα των δημοσιογράφων να μην αποκαλύπτουν τις πηγές των πληροφοριών τους και την πρόσβαση σε επίσημη πληροφόρηση.

Έχουν θεσπιστεί μη νομικές κατευθυντήριες γραμμές και αναμένεται από τους δημοσιογράφους να ασκούν αυτορρύθμιση λόγω της απουσίας Συμβουλίου Τύπου, το οποίο να ασχολείται με παράπονα ή μη συμμόρφωση με τα δημοσιογραφικά πρότυπα. Αν και ο Περί Τύπου Νόμος προέβλεπε τη δημιουργία Συμβουλίου Τύπου, το σώμα αυτό δεν κατέστη δυνατό να λειτουργήσει έως τώρα.

Ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση

Σύμφωνα με τον Περί Τύπου Νόμο, όλοι οι δημοσιογράφοι, Κύπριοι ή ξένοι, έχουν το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης σε κρατικές πηγές πληροφόρησης, την ελευθερία να αναζητούν, να δημοσιοποιούν και να λαμβάνουν πληροφορίες από οποιαδήποτε αρμόδια Αρχή της Δημοκρατίας. Η σχετική Αρχή πρέπει να δίνει τις ζητούμενες πληροφορίες εκτός εάν αυτές αφορούν την κρατική ή δημόσια ασφάλεια, τη συνταγματική ή δημόσια τάξη, τα δημόσια ήθη ή την προστασία της τιμής και των δικαιωμάτων τρίτων μερών.

Όλοι οι δημοσιογράφοι έχουν το δικαίωμα να μην αποκαλύπτουν τις πηγές των πληροφοριών τους και να αρνηθούν να δώσουν κατάθεση χωρίς να υπόκεινται σε δίωξη γι’ αυτό.

Εξαιρούνται μόνο οι περιπτώσεις που αφορούν τη δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με κάποιο ποινικό αδίκημα. Ο δημοσιογράφος είναι δυνατόν τότε να υποχρεωθεί από το Δικαστήριο που εξετάζει την υπόθεση ή τον θανατικό ανακριτή να αποκαλύψει την πηγή του, νοουμένου ότι το Δικαστήριο ή ο ανακριτής θα ικανοποιηθούν ότι συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Η πληροφορία είναι σαφώς σχετική με το ποινικό αδίκημα
• Η πληροφορία δεν μπορεί να ληφθεί με άλλο τρόπο
• Λόγοι υπέρτερου και επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν την αποκάλυψη της πληροφορίας

Το δικαίωμα απάντησης

Πρόσωπα, οργανισμοί ή δημόσια ιδρύματα που κατονομάζονται ή αναφέρονται έμμεσα σε ένα δημοσίευμα ή άρθρο έχουν το δικαίωμα απάντησης εάν θεωρούν την πληροφορία που τους αφορά ως αναληθή ή παραπλανητική. Η απάντηση τους πρέπει να δημοσιευθεί, χωρίς χρέωση, εντός τριών ημερών από την παραλαβή της, δίνοντας την ίδια έκταση προβολής που είχε και το αρχικό δημοσίευμα.