Ανακοινωθέντα

«(…)Χτυπά κουδούνι μπαίνουνε αράδα η κάθε τάξη

Μπαίνει κι η πρώτη η άταχτη κι η τρίτη που διαβάζει,

μπαίνει κι η Πέμπτη αμίλητη η τάξη του Ευαγόρα.

Παρόντες όλοι; - Κύριε ό Ευαγόρας λείπει...

Παρόντες! λέει ό δάσκαλος και με φωνή πού τρέμει.

Σήκω Ευαγόρα να μας πεις Ελληνική Ιστορία(…)». 

Ανακαλώντας στη μνήμη τους συγκλονιστικούς στίχους του Ροδίτη φιλόλογου και συγγραφέα Φώτη Βαρέλλη, για την υπέρτατη θυσία του αγωνιστή - ποιητή της ελευθερίας Ευαγόρα Παλληκαρίδη, προσήλθαμε σήμερα στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Θεοδώρου, για ν’ αποδώσουμε τις πρέπουσες τιμές με τον προσήκοντα σεβασμό, σε μία από τις σεμνότερες μορφές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Για να τιμήσουμε τον αιώνιο νέο αγωνιστή της ΕΟΚΑ.

«Τον πιο μικρό κληρονόμο του Σολωμού και ανάδοχο των ποιητών του τόπου μας». Έτσι τον χαρακτήρισε η βραβευμένη με τη σημαντικότερη λογοτεχνική διάκριση της Κύπρου, αλησμόνητη ποιήτρια και μέλος της ΕΟΚΑ Πίτσα Γαλάζη.

Αυτόν που όπως έγραψε ο Τεύκρος Ανθίας προχώρησε «στο βωμό με θούριο βάδισμα, με μάτια ονειροπόλα, φεγγοβόλα».

Αυτόν, που υπήρξε μαθητής και δάσκαλος συνάμα και «έφυγε απ’ αυτόν τον κόσμο (…) σεμνός, ωραίος, μεγάλος», με τους στίχους του Εθνικού μας Ύμνου στα χείλη.

Αυτόν, που αντάλλαξε τις μαθητικές αίθουσες με τα λαγκάδια, τα θρανία με τα ανήλιαγα κρησφύγετα, τα μαθητικά βιβλία με τις επαναστατικές προκηρύξεις, την ανέμελη νεανική ζωή με το φρικιαστικό ικρίωμα της αγχόνης.

Δε μπορεί, λοιπόν, παρά να αποτελεί για μένα υπέρτατη τιμή και ύψιστο χρέος να απευθύνω τον επιμνημόσυνο λόγο για τον μεγάλο Έλληνα Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Η ανυπέρβλητη θυσία του, το απαράμιλλο σθένος, αλλά και ο μεστός ποιητικός του λόγος αντιλαλούν για δεκαετίες τώρα σαν ύμνος στην αιώνια αγαπημένη της ανθρωπότητας, τη λευτεριά.

Γιατί το «εύδαιμον το ελευθέρον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον» μας υπομνύει ο Θουκυδίδης στον «Επιτάφιο Λόγο» του Περικλέους. Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι οι γενναίοι.

Κι ο Ευαγόρας ήταν εύψυχος. Στο πρόσωπό του συνοψίζεται ολόκληρο το νόημα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, μαζί με την πολύτιμη συνεισφορά της κυπριακής μαθητιώσας νεολαίας σ’ αυτόν. Η συμβολή των μαθητών, άλλοτε με τη διοργάνωση μαζικών κινητοποιήσεων και διαδηλώσεων, τη διανομή φυλλαδίων και προκηρύξεων, την αναγραφή συνθημάτων στους τοίχους, τη μετάδοση μηνυμάτων και οδηγιών της Οργάνωσης και τη συμμετοχή στις παρακολουθήσεις των Άγγλων υπήρξε καθοριστική σε κάθε φάση του αγώνα. Το ίδιο καθοριστική υπήρξε και για την αναπτέρωση του φρονήματος και του ηθικού του λαού.

«Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα, κακιά σκουριά δεν πιάνει», μας υποβάλλει ο ποιητής της Ρωμιοσύνης Γιάννης Ρίτσος «μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού και στ’ αγεριού το πόδι». Και τι άλλο μπορεί να χαρακτηριστεί η νεολαία του 55 – 59, παρά από αγέρι;

Δροσάτο, φρέσκο, απαλό και τρυφερό αγέρι, που διατηρούσε άσβεστη τη φλόγα της μαχητικότητας, της ελπίδας και της πίστης για το δίκαιο του αγώνα, για λευτεριά.

Μιλώντας για τους νέους, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης συμπυκνώνει σε τρεις γραμμές το βαθύτερο νόημα.

(Οι νέοι) αναφέρει «[…]προτιμούν να κάμουν εκείνο που τους φαίνεται ωραίον παρά εκείνο που τους συμφέρει, διότι οι πράξεις τους υπαγορεύονται μάλλον από την καρδιά παρά από τον υπολογισμό».Κι αυτό, γιατί ο υπολογισμός λαμβάνει υπόψιν του το συμφέρον, ενώ η καρδιά και η αρετή λαμβάνουν υπόψιν το ωραίο.

Έτσι έπραξε κι ο ήρωας που μνημονεύουμε σήμερα, πάντοτε με γνώμονα το ωραίο, την αρετή, τη φιλοπατρία και την πίστη στις παναθρώπινες αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Σεβαστοί συγγενείς του ήρωα,

Φίλες και φίλοι,

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1938, στην Τσάδα της Πάφου. Πατέρας του ήταν ο Μιλτιάδης Παλληκαρίδης από τον Λάρνακα της Λαπήθου και μητέρα του η Αφροδίτη Παπαδανιήλ από την Τσάδα. Είχε άλλα τέσσερα αδέλφια, τον Ελευθέριο, τον Ανδρέα, τη Γεωργία και τη Μαρούλλα.

Από πολύ μικρός ξεχώριζε για το δυναμικό του χαρακτήρα, την ευφυΐα, την ευστροφία, την αποφασιστικότητα, την ατρόμητη καρδιά, αλλά και για την αγνή αγάπη που έτρεφε για τη μητέρα Ελλάδα. Υπήρξε φιλομαθής, στοχαστικός και προικισμένος με το θείο χάρισμα να αποτυπώνει στίχους και ποιήματα στο χαρτί, χρησιμοποιώντας λέξεις απλές και καθημερινές, μα ολάκερους θησαυρούς νοήματος και συναισθημάτων. 

Εξαιτίας του δυναμικού και ανυπότακτου πνεύματός του, από πολύ νωρίς, αντιλήφθηκε ότι η σύγκρουση με το αποικιοκρατικό καθεστώς ήταν η μόνη επιλογή στον αγώνα για ελευθερία και δικαιοσύνη. Την 1^η Ιουνίου του 53, στην τρυφερή ηλικία των 15 ετών, τότε που η κυπριακή κοινωνία σιγόβραζε σαν καζάνι που ετοιμαζόταν σύντομα να εκραγεί, λόγω της άρνησης του Λονδίνου να εκπληρώσει την απαίτηση για αυτοδιάθεση, πρωτοστάτησε στις μαθητικές διαδηλώσεις στην Πάφο.

Πρώτη του επαναστατική πράξη, η οποία ενδεχομένως να καθόρισε την υπόλοιπη πορεία του στον Αγώνα, αποτέλεσε η πρωτοβουλία να αφαιρέσει τη βρετανική σημαία από τα προπύλαια του «Ιακωβείου Γυμναστηρίου», παραμονή των εορτασμών για τη στέψη της Βασίλισσας Ελισάβετ. Η ενέργειά του αυτή αποτέλεσε τη θρυαλλίδα που άναψε το φυτίλι για να εκραγούν μαχητικές διαδηλώσεις στην πόλη, οι οποίες προκάλεσαν τη ματαίωση των εορτασμών.

Λίγο πριν την έναρξη του Αγώνα της ΕΟΚΑ, τον Μάρτιο του 55 συμμετείχε σε νέα μαχητική διαδήλωση, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να συλληφθεί από την Αστυνομία, να δικασθεί και αργότερα να αφεθεί ελεύθερος καταβάλλοντας ως πρόστιμο χρηματικό ποσό.

Τον Απρίλιο του 55, με την έναρξη του αγώνα, μόλις στα 17 του χρόνια εντάχθηκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ και ανέλαβε πέραν της οργάνωσης των μαθητικών διαδηλώσεων και άλλες αποστολές, που περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, τη διανομή προκηρύξεων και την εκτέλεση δολιοφθορών εναντίον κυβερνητικών κτηρίων και άλλων βρετανικών στόχων.

Στις 17 Νοεμβρίου, όταν αντιλήφθηκε ότι δύο Άγγλοι αστυνομικοί κακοποιούσαν ένα συμμαθητή του, όρμησε εναντίον τους και πέτυχε την απελευθέρωσή του. Την ίδια ημέρα, συνελήφθη και αφού του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για συμμετοχή σε οχλαγωγία, αφέθηκε ελεύθερος, μέχρι τη δίκη η οποία ορίστηκε για τις 6 Δεκεμβρίου.

Για τον ανυπότακτο Ευαγόρα, η ελευθερία αποτελούσε αναγκαίο και αναπόσπαστο αγαθό, όπως για κάθε σωστό άνθρωπο.Αποτελούσε το οξυγόνο του στη ζωή.

Η ανάγκη για ελευθερία και ο γεμάτος ελευθεροφροσύνη λόγος του ποιητή μας Ανδρέα Κάλβου τριγύριζαν συνεχώς στο μυαλό του.

«Όσοι το χάλκεον χέρι

βαρύ του φόβου αισθάνονται,

ζυγόν δουλείας ας έχωσι.

Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία».

Έτσι, την παραμονή της δίκης του, μη μπορώντας να σηκώσει τα βάρη της φυλακής, με τόλμη επέλεξε, όπως ανακοίνωσε στον πατέρα του και όπως έγραψε σε ποίημά του:

«…να φύγει για βουνά και ρεματιές.

Να ‘χει τη νύχτα συντροφιά του το φεγγάρι

και την ημέρα να μιλά με τις ιτιές».

Από νωρίς λοιπόν αποδέχθηκε τη μοναχική μοίρα του πολεμιστή. Τη μοίρα που ακολουθεί κάθε αληθινό αγωνιστή της ελευθερίας. Έχοντας αποφασίσει από την επόμενη μέρα ν’ ανέβει αντάρτης της ΕΟΚΑ στα βουνά, ασπάστηκε τον πατέρα και έλαβε την ευχή του. Ακολούθως, το απόγευμα, προσέτρεξε στην άδεια τάξη του σχολείου του για να αφήσει στους συμμαθητές του τοχειρόγραφο αποχαιρετισμό του, ενημερώνοντας τους ότι «θα πάρει μια ανηφοριά, θα πάρει μονοπάτια, να βρει τα σκαλοπάτια που παν στη λευτεριά (…) Γειά σας παλιοί συμμαθηταί (…) Με την ελευθερία μαζί, μπορεί να βρει και μένα. Αν ζω θα με βρει εκεί».

Έκτοτε το «Ἐγερτήριον Σάλπισμα», όπως ο ίδιος προφητικά το ονόμασε αποτελεί τον πιο φωτεινό και καθοδηγητικό φάρο της νεολαίας μας.

Αφήνοντας τη ζωή της πόλης, αρχικά κατέφυγε στο Μοναστήρι Αγίου Νεοφύτου και ακολούθως ανέβηκε αντάρτης στο βουνό, ως μέλος μιας από τις πρώτες ομάδες που οργανώθηκαν στην Πάφο.

Συμμετείχε ενεργά σε αρκετές επιχειρήσεις, από τις οποίες οι πιο σημαντικές ήταν οι επιθέσεις στη στρατιωτική βάση του Πωμού και στους αστυνομικούς σταθμούς Στρουμπιού και Παναγιάς και οι ενέδρες στο μεταλλείο Κινούσας, στη Λυσό και στην Τσάδα.

Σε σύντομο χρονικό διάστημα επικηρύχθηκε από τους Άγγλους για το υπέρογκο για τα δεδομένα της εποχής ποσό των 5.000 λιρών.

Στο αντάρτικο συνέχισε να γράφει ποιήματα εμπνευσμένα από τη ζωή και τη δράση στο βουνό, αλλά και για να εξυμνήσει τους αγώνες και τις ηρωικές θυσίες των συναγωνιστών του.Εκεί έγραψε το ποίημα για το θυσιασθέντα Χαράλαμπο Μούσκο που σκοτώθηκε σε ενέδρα στις 15 Δεκεμβρίου του 55, στο χωριό Μερσινάκι. «Ένας ήρως πέθανε μην τον κλαίτε φίλοι […] την πανώρια λευτεριά πήγε να μας φέρει».

Στη μοναξιά του αντάρτικου έγραψε, επίσης, για να μνημονεύσει τους οκτώ απαγχονισθέντες  που βίωσαν την αγχόνη πριν απ΄ αυτόν.

Στις 18 Δεκεμβρίου του 56, σε μια επιχείρηση μετακίνησης της ομάδας του από την περιοχή του Σταυρού της Ψώκας, προς την περιοχή της Λυσού, ο μαθητής της Στ΄ Γυμνασίου, Ευαγόρας Παλληκαρίδης βρέθηκε απ’ αγγλική περίπολο να μεταφέρει φορτωμένο σε γαϊδούρι ένα οπλοπολυβόλο Μπρεν και πυρομαχικά. Συνελήφθη και κατηγορήθηκε για παράνομη κατοχή και διακίνηση οπλισμού. Εγκλείστηκε στις φυλακές στην Πάφο, όπου υπέφερε τα πάνδεινα από τα φρικτά βασανιστήρια χωρίς να λυγίσει.

Στις 5 Ιανουαρίου του 57, με απόφαση του επαρχιακού δικαστηρίου Πάφου, αφού του απαγγέλθηκε κατηγορία για παράνομη μεταφορά οπλισμού, μεταφέρθηκε στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας.

Εννέα μέρες αργότερα, στις 14 Φεβρουαρίου, παραπέμφθηκε στο ανώτερο ειδικό δικαστήριο εκδίκασης υποθέσεων που αφορούσαν τη συμμετοχή στον απελευθερωτικό αγώνα και στις 25 του μήνα ο δικαστής εξέδωσε την απόφαση καταδίκης του Ευαγόρα Παλληκαρίδη σε θάνατο δι’ απαγχονισμού.

«Γνωρίζω ότι θα με καταδικάσετε», απάντησε μετά την ανακοίνωση της καταδίκης του. «Θα με κρεμάσετε το ξέρω. Εκείνο που έχω να πω είναι τούτο: ότι έκαμα, το έκαμα ως Έλλην Κύπριος που αγωνίζεται για την ελευθερία της πατρίδος του. Τίποτε άλλο».

Η καταδικαστική απόφαση θανάτου του αμούστακου νέου προκάλεσε τη σφοδρή και συνάμα συγκινητική αντίδραση της κοινωνίας. Η Εκκλησία της Κύπρου, Δήμαρχοι, συντεχνίες, διανοούμενοι και πλήθος απλών πολιτών προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να πείσουν τις βρετανικές αρχές, για να απονεμηθεί χάρη στο νεαρό Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Η προσπάθεια αποτροπής της εκτέλεσης ξεπέρασε τα όρια της Κύπρου και έλαβε παγκόσμια διάσταση. Με παρεμβάσεις και διαβήματα προς την αγγλική κυβέρνηση και τον ΟΗΕ, η ελληνική κυβέρνηση, Άγγλοι και Αμερικανοί βουλευτές προσπάθησαν να πετύχουν ακύρωση της καταδίκης και απονομή χάριτος στον Ευαγόρα.

Μάταια όμως.

Πριν το χάραμα της Πέμπτης 14^ης Μαρτίου του 57, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ο Βαγορής, ο 19χρονος λεβέντης, ως γνήσιος απόγονος του Κινύρα, ανέβηκε τα σκαλοπάτια της αγχόνης. Ολόρθος και αγέρωχος. Με το κεφάλι ψηλά και το χαμόγελο στα χείλη.

«Η ώρα μία και μισή τ’ αστέρια ανατριχιάζουν·

η ώρα μία και μισή οι μάνες συλλογιούνται·
στης Λευκωσίας τις φυλακές κρέμεται τ᾽ όνειρό μας»,

έγραψε ο Κορίνθιος ποιητής και δημοσιογράφος Παντελής Τρωγάδης.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, καθώς κρεμόταν στην αγχόνη, μπροστά στη θυσία του υποκλινόταν σπαράζοντας γοερά ολόκληρος ο ελληνισμός, ολόκληρος ο ελεύθερος κόσμος και η πανώρια λευτεριά. Η λευτεριά που τόσο αγάπησε, και τώρα άνοιξε διάπλατα τις αγκάλες της για να τον υποδεχθεί δαφνοστεφή.

Αψηφώντας το θάνατο και με το χαμόγελο στα χείλη, ο Βαγορής έπαιρνε πλέον μια νέα ανηφοριά και νέα μονοπάτια στο δρόμο προς τη λευτεριά.

Στην πρώτη μεταμεσονύκτια ώρα οι εκτελεστές οδήγησαν τον Παπάντωνη Ερωτοκρίτου, τον ιερέα των φυλακών στον προαύλιο χώρο της αγχόνης, για να τελέσει τη νεκρώσιμη ακολουθία.

Το άψυχο σώμα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη τάφηκε στο ίδιο μνήμα που λίγες μέρες νωρίτερα υποδέχθηκε το καμένο κορμί του αρχιήρωα Σταυραετού του Μαχαιρά.

Τριγύρω στον ιερό χώρο με τα άγια των αγίων του κυπριακού Ελληνισμού βρίσκονταν θαμμένοι ήδη, άλλοι νέοι αγωνιστές της ελευθερίας της πατρίδας μας.

Οι οκτώ  απαγχονισθέντες Μιχαλάκης Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου, Ανδρέας Ζάκος, Ιάκωβος Πατάτσος, Χαρίλαος Μιχαήλ, Ανδρέας Παναγίδης, Μιχαήλ Κουτσόφτας και ο Στέλιος Μαυρομμάτης. Επίσης, ο  Μάρκος Δράκος.  Και μετά τον Ευαγόρα, ο Στυλιανός Λένας και  ο Κυριάκος Μάτσης.

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης ήταν ο νεαρότερος, αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής της ΕΟΚΑ που στο ικρίωμα της αγχόνης άφησε τα εγκόσμια για τα επουράνια και το πάνθεο των αθανάτων.

Ελληνίδες και Έλληνες,

Δυστυχώς το ασύλληπτο κατόρθωμα του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα, που οδήγησε στην ανεξαρτησία της Κύπρου μας και η θυσία του Ευαγόρα Παλληκαρίδη και όλων των υπολοίπων αγωνιστών της ΕΟΚΑ  δε διήρκησε για πολύ.

Ο διχασμός και ο αλληλοσπαραγμός και μετέπειτα η τραγωδία της τουρκικής εισβολής και κατοχής του 1974, που ακολούθησαν το προδοτικό πραξικόπημα, έφεραν τον όλεθρο και το θάνατο, την προσφυγιά και το δράμα των αγνοουμένων και εγκλωβισμένων μας, την τεράστια καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Η αποδοχή και διατήρηση του επικίνδυνου status quo, ως αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής, επιδεινώνει τα τετελεσμένα και προκαλεί νέα, µε αποτέλεσμα να καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη η επίλυση του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου λύσης του Κυπριακού και των σχετικών ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών.

Οι αμετάκλητες προσπάθειές μας αποσκοπούν στην επίτευξη μιας λύσης, χωρίς στρατεύματα κατοχής, ξένες εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα, που θα αποκαθιστά την ενότητα της πατρίδας µας, του εδάφους της, του λαού της και των θεσμών της. Μιας λύσης που θα καθιστά την πατρίδα μας ένα επανενωμένο, ελεύθερο και σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, το οποίο να αποτελεί κοινή πατρίδα ευημερίας και ασφάλειας για όλους τους νόμιμους πολίτες της, χωρίς διακρίσεις και εξαιρέσεις.

Προς αυτή την κατεύθυνση οφείλουμε να πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν, με ενεργή εμπλοκή της ΕΕ και του διεθνούς παράγοντα, ώστε να διαρραγεί το αδιέξοδο και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για επανέναρξη του διαλόγου.

Όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε επανειλημμένα, η ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για άρση του αδιεξόδου και επανέναρξη των συνομιλιών.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η επίδειξη της απαιτούμενης βούλησης εκ μέρους της άλλης πλευράς, η οποία οφείλει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, σεβόμενη το Διεθνές Δίκαιο, τις αρχές και αξίες της ΕΕ. Η εμμονή της Τουρκίας σε αναχρονιστικές αντιλήψεις, σε μαξιμαλιστικές απαιτήσεις και στον μεγαλοϊδεατισμό, όπως επίσης σε αναθεωρητικές και επεκτατικές πολιτικές, αποτελούν τροχοπέδη όχι μόνο για την επίλυση του Κυπριακού, αλλά και για τη διατήρηση της ασφάλειας, της ειρήνης και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Μόνο υπό συνθήκες ασφάλειας, ευημερίας και σταθερότητας θα μπορέσουμε να διασφαλίσουμε ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας.

Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ζήσουμε ειρηνικά στην κοινή μας πατρίδα χωρίς συρματοπλέγματα, κατοχικό στρατό και χωρίς ξένες εγγυήσεις.

Σήμερα, μπροστά στη θυσία του Ευαγόρα Παλληκαρίδη καλούμαστε να αναλογιστούμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης έναντι του λαού και της ιστορίας μας.

Οφείλουμε όλοι μαζί, φίλες και φίλοι, με ενότητα και ομοψυχία, όπως και οι ήρωές μας έπραξαν, να κρατήσουμε αναμμένη τη φλόγα του αγώνα για απελευθέρωση και επανένωση της Κύπρου μας.

Αυτό προσμένουν από το πάνθεο των αθανάτων ηρώων μας ο Παλληκαρίδης, ο Αυξεντίου, ο Μάτσης και υπόλοιποι ήρωες των αγώνων της πατρίδας μας.

Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να σταθούμε αντάξιοι της ιστορίας, αντάξιοι της θυσίας τους.

Άσβεστη θα είναι η μνήμη και η δόξα που συνοδεύει τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, τον αιώνιο νέο του Ελληνισμού, αλλά και όλους τους ήρωές μας που διαχρονικά πότισαν με το αίμα τους το δέντρο της ελευθερίας της πατρίδας μας.

(ΣΧ)