Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ, στο Συντονιστικό Κέντρο Ζήνων, για να κηρύξω την έναρξη του εργαστηρίου με θέμα «Αμυντική Πολιτική και Διπλωματία σε Εθνικό και Συμμαχικό Περιβάλλον».

Είναι αναμφισβήτητη η αξία της εκπαίδευσης σε θέματα αμυντικής πολιτικής και διπλωματίας και της σωστής προετοιμασίας εκείνων οι οποίοι θα κληθούν να στελεχώσουν καίριες θέσεις του κρατικού μηχανισμού, ιδιαιτέρως σε μια εποχή κατά την οποία οι προκλήσεις ασφαλείας βαίνουν αυξανόμενες, τόσο σε πλήθος όσο και σε πολυπλοκότητα.

Η γεωγραφική θέση της Κύπρου και η συνεπακόλουθη γεωστρατηγική αξία που της προσδίδει, την εκθέτει διαχρονικά στις προκλήσεις της εκάστοτε εποχής, όπως η ιστορία αποδεικνύει. Παράλληλα, οι σημαντικές συνεργασίες που ανέπτυξε στην περιοχή με τις γειτονικές χώρες, όπως με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ιορδανία και τον Λίβανο, στο πλαίσιο διμερών και τριμερών σχέσεων, καταδεικνύουν ότι η Κύπρος μπορεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στη διασύνδεση της ΕΕ με την περιοχή.

Ο χώρος της Ανατολικής Μεσογείου, που αποτελεί σταυροδρόμι τριών ηπείρων, υπήρξε πάντοτε ευαίσθητος στη μορφή που λάμβανε η συνάντηση των μεγάλων πολιτισμών που μεγαλούργησαν στις ακτές της. Περίοδοι δημιουργίας, εναλλάσσονταν με περιόδους καταστροφής.

Το σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες, πολύπλοκες και πολυεπίπεδες διασυνδέσεις ή αντιθέσεις μεταξύ των κρατών. Ο βαθμός αλληλεξάρτησης των κρατών αλλά και των δράσεων, μας οδηγεί στην αποδοχή της ανάγκης του συνασπισμού των κρατών έναντι των κοινών προκλήσεων. Οι απειλές μεταλλάσσονται διαρκώς και εξελίσσονται σε ένα διεθνές, περιφερειακό, τοπικό ή εθνικό πλαίσιο, με ασαφή πολλές φορές όρια.

Η εμφάνιση νέων ασύμμετρων απειλών, επαυξάνει την ανάγκη για μια πιο ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των προκλήσεων στο τομέα της ασφάλειας σήμερα. Η εξωτερική και εσωτερική ασφάλεια των κρατών δεν μπορούν πλέον να προσεγγίζονται ξεχωριστά και αυτόνομα.

Η αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων επιβάλλουν την ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών. Κανένα κράτος, δεν μπορεί από μόνο του σήμερα, όσο ισχυρό και να είναι, να εξασφαλίσει την ασφάλεια των πολιτών του. Στο παρελθόν οι απειλές γίνονταν αντιληπτές ως προερχόμενες από άλλα κράτη. Σήμερα, οι νέου τύπου απειλές δεν έχουν μόνο εθνικό χρώμα. Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν με συμβατικά μέσα και δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν μόνο με εθνικά μέσα, δηλαδή με τα μέσα που διαθέτει ένα κράτος μόνο.

Χρειάζεται λοιπόν να σχεδιάσουμε κοινούς τρόπους αμυντικής πολιτικής και αμυντικής διπλωματίας σε εθνικό και συμμαχικό περιβάλλον για αποτροπή των κινδύνων, αλλά και διαχείριση των κρίσεων. Χρειάζεται να προετοιμαζόμαστε μαζί, να ασκούμαστε μαζί και να επιχειρούμε μαζί, με γνώμονα την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, το ευρωπαϊκό κεκτημένο, τις διεθνείς συνθήκες και τις εθνικές και ευρωπαϊκές νομοθεσίες να  αποτελούν το ισχυρό όπλο στην προσπάθειά μας αυτή.

Θα αναφέρω σε συντομία τη στρατηγική της Κυπριακής Δημοκρατίας, εφαρμόζοντας τις πιο πάνω βασικές αρχές, για τις προκλήσεις στην περιοχή μας.

Είναι προφανές ότι η ΕΕ έχει άμεσο ενδιαφέρον για τις ενεργειακές εξελίξεις στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, καθόσον θεωρεί ότι οι σημαντικότατες ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή συμβάλλουν στη δημιουργία συνθηκών ενεργειακής απεξάρτησης της ΕΕ, μέσω της διαφοροποίησης των πηγών και των ροών ενέργειας που παρουσιάζονται στην περιοχή μας.  

Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε την πιο πάνω συγκυρία και να  θέσουμε ως επιτακτική ανάγκη και στρατηγικής σημασίας προτεραιότητα, το να δοθεί ακόμα μεγαλύτερη προσοχή από την ΕΕ στην ενεργειακή δυναμική της Ανατολικής Μεσογείου.

Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιλαμβάνεται καλά αυτή τη διάσταση, αφού έχει εντάξει τον αγωγό Eastmed στους προγραμματισμούς της, χαρακτηρίζοντας το έργο κοινού ενδιαφέροντος (για το σύνολο της ΕΕ) και παρέχοντας χρηματοδότηση για τις μελέτες βιωσιμότητας.

Η πρόσφατη κατ’ αρχήν συμφωνία μεταξύ Κύπρου – Ισραήλ – Ιταλίας – Ελλάδας επί του Eastmed, αποτελεί εξέλιξη με τεράστια γεωπολιτική σημασία, με πολλαπλά οφέλη σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο και με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την περαιτέρω ενίσχυση της στρατηγικής θέσης της Κύπρου. Παράμετροι όπως η ενέργεια, αλλά και ο ενεργός ρόλος στην περιφερειακή ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο, καταδεικνύουν τη γεωστρατηγική αξία της Κύπρου ως γέφυρα ανάμεσα στην περιοχή και την Ευρώπη, τη στιγμή μάλιστα που η Κύπρος τα τελευταία χρόνια έδωσε νέο προσανατολισμό στην εξωτερική της πολιτική, με βασικό πυλώνα την εμβάθυνση και επέκταση των δεσμών της με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου.

Η στρατηγικής σημασίας στροφή της Κυπριακής Δημοκρατίας προς το πεδίο των υδρογονανθράκων διαμόρφωσε εκ των πραγμάτων νέα δεδομένα για τη χώρα και την περιοχή. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ως κράτος δεν διαθέτουμε μεγάλη στρατιωτική ισχύ, η επιλογή αυτή δεν ήταν καθόλου εύκολη. Γι’ αυτό και ο σχεδιασμός των παράλληλων και αλληλοσυμπληρούμενων τριμερών συνεργασιών της Ελλάδας και της Κύπρου με χώρες της περιοχής κρίθηκε απαραίτητος και επιβεβλημένος για να καλύψει και το κενό αυτό.

Η Κύπρος κατάφερε να μετατραπεί σε πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσα από ένα δίκτυο μηχανισμών τριμερών συνεργασιών και συνεργειών, αλλά και άλλων πρωτοβουλιών όπως το MED 7, που περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, από την πολιτική και οικονομική συνεργασία μέχρι την ασφάλεια, τον πολιτισμό, την καινοτομία και την εκπαίδευση. Σε σχέση με τις τριμερείς συνεργασίες, οι αρχές που διέπουν αυτές είναι πως δεν λειτουργούν στη βάση του αποκλεισμού ή της αποκλειστικότητας και δεν κατευθύνονται ενάντια σε οποιοδήποτε άλλο κράτος, αλλά αποτελούν εργαλεία προώθησης εποικοδομητικής και αμοιβαίως επωφελούς (win-win) συνεργασίας.

Η Κυπριακή Δημοκρατία με μια εξωτερική πολιτική που δεν είναι πλέον μονοθεματική, έχει μετατρέψει τη μικρή μας πατρίδα σε σημείο θετικής αναφοράς και πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η μετατροπή της Ανατολικής Μεσογείου από ζώνη συγκρούσεων και εντάσεων σε μια περιοχή σταθερότητας, ασφάλειας, ανάπτυξης και ευημερίας των λαών,  αποτελεί  για εμάς στρατηγικό  στόχο.

Κλείνοντας θα ήθελα να επαναλάβω τα αυτονόητα. Η Δημοκρατία θα εξαντλήσει κάθε νόμιμο μέσο που της προσφέρει το διεθνές δίκαιο και θα προβεί σε διαβήματα προς όλους τους διεθνείς οργανισμούς και στρατηγικούς μας εταίρους, προκειμένου να σταματήσει η Τουρκία να αμφισβητεί και να παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις θαλάσσιες ζώνες της και να συνεχίσει κανονικά το ερευνητικό μας πρόγραμμα για το καλό της πατρίδας μας.

Το μήνυμα του συντονισμού ενεργειών, τόσο με την Ελλάδα όσο και με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και με ισχυρές τρίτες φίλες χώρες, έχει ήδη σταλεί. Οι αυστηρές δηλώσεις   από την ΕΕ, αλλά και από χώρες όπως η Ελλάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Γαλλία, η Ρωσία, η Αίγυπτος μιλούν από μόνες τους. Η αναγνώριση της ανάγκης συλλογικής αντίδρασης από πλευράς ΕΕ, μέσα στο πνεύμα της Συνθήκης της Λισαβόνας, αποτελεί τη βάση για τα επόμενα βήματα.

Θέλω να συγχαρώ τον Συνταγματάρχη κ. Νικολαΐδη και τους συνεργάτες του, για την πρωτοβουλία τους για τη διοργάνωση του εργαστηρίου, αλλά να ευχαριστήσω και τον καθηγητή Δρ. Ιωάννη Ραγιέ για την εδώ παρουσία του και τη συνδρομή του για ανάπτυξη του συγκεκριμένου θέματος.

(ΕΚ/ΕΙ)