Ανακοινωθέντα

Με συναίσθηση ιστορικού χρέους μαζευτήκαμε σήμερα στον Ιερό Ναό Παναγίας Χρυσελεούσης του ακριτικού Δήμου της Αθηένου για να αποδώσουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στη μνήμη των ηρωικά πεσόντων, στην τουρκική εισβολή του 1974, προσφέροντας τη ζωή τους για την προάσπιση της ελευθερίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου.

Συγκεντρωμένοι σήμερα εδώ, εκφράζουμε σεμνά και ταπεινά την ευγνωμοσύνη και τον σεβασμό μας, απέναντι σε όλους όσοι θυσιάστηκαν για την πατρίδα και σε όσους ακόμα αγνοούνται, διατηρώντας παράλληλα αναλλοίωτη την ιστορική μας μνήμη, την πίστη και την αποφασιστικότητα να συνεχίσουμε με υπευθυνότητα και ομοψυχία τον αγώνα μας για απελευθέρωση και επανένωση του νησιού μας.

Τα γεγονότα του καλοκαιριού του 1974 σημάδεψαν ανεξίτηλα τη σύγχρονη ιστορία του τόπου μας. Η Τουρκία εκμεταλλευόμενη το προδοτικό πραξικόπημα εφάρμοσε τα διχοτομικά της σχέδια σε βάρος της Κύπρου. Η βάρβαρη τουρκική εισβολή, σκόρπισε παντού τον θάνατο και την καταστροφή με ολέθριες και ανυπολόγιστες μέχρι σήμερα συνέπειες. Οι νεκροί, οι αγνοούμενοι, οι ηρωικοί μας εγκλωβισμένοι, οι χιλιάδες συμπατριώτες μας, που έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα, η συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή των πατρογονικών εδαφών μας, ο εποικισμός και η καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, συνθέτουν με δραματικό τρόπο το πικρό σκηνικό του κυπριακού προβλήματος.

Συμπατριώτισσες, συμπατριώτες,

Οι κάτοικοι της Αθηένου, πιστοί στα ανώτερα διαχρονικά πατριωτικά και ηθικά ιδανικά και διαπνεόμενοι από τις πανανθρώπινες οικουμενικές αξίες της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, βρέθηκαν πάντα παρόντες στο κάλεσμα της πατρίδος για την προάσπιση της ακεραιότητάς της.

Σήμερα μνημονεύουμε και αποτίουμε τον ελάχιστο οφειλόμενο φόρο τιμής στα ηρωικά παλληκάρια της Αθηένου, τα οποία επιδεικνύοντας απαράμιλλη φιλοπατρία, αντιστάθηκαν το 1974 στον Τούρκο εισβολέα, βάζοντας πάνω απ΄ όλα το ιερό καθήκον προς την πατρίδα τους.

Μνημονεύουμε τους πεσόντες Θεόδωρο Νίκου Σταύρου (Φώττηρο), Παναγιώτη Ματσούκα, Κώστα Τούμπα, και Κώστα Παπαπαύλου, και απευθύνουμε δέηση στον Ύψιστο για τους αγνοουμένους Βάσο Χειμώνα, Γεώργιο Πίκη και Ευάγγελο Λύτρα. Και οι επτά εμπνευσμένοι από τη δράση των προγόνων τους Άρτεμου Φραντζέσκου, Χριστάκη Βύζακου, Μιχαήλ Ταππή και Ανδρέα Λουκά, αγωνίστηκαν ηρωικά και με αυταπάρνηση αντιτάσσοντας το πύρωμα της ψυχής τους απέναντι σε μεθοδεύσεις και επιβουλές εναντίον της ακεραιότητας της Κύπρου, εκπληρώνοντας στο πλαίσιο αυτό ακέραια το ηθικό τους χρέος.

Ο Θεόδωρος, υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο 211 Τ.Π., από όπου αποστρατεύτηκε τον Ιανουάριο του 1974. Όταν κηρύχτηκε επιστράτευση στις 20 Ιουλίου 1974, έσπευσε να καταταγεί στο τάγμα του, όπου τοποθετήθηκε στην πρώτη γραμμή του πυρός στην περιοχή του Αγίου Παύλου στη Λευκωσία. Στις 23 Ιουλίου 1974, ενώ υπήρχε εκεχειρία, ένα βλήμα τουρκικού όλμου σκότωσε τον Θεόδωρο. Το παλικάρι θάφτηκε στο στρατιωτικό κοιμητήριο της Λακατάμειας, χωρίς να ειδοποιηθούν οι γονείς του, Νίκος και Ευφροσύνη, οι οποίοι για τρεις σχεδόν δεκαετίες αγνοούσαν πού ήταν θαμμένο το παιδί τους. Η εκταφή των λειψάνων του έγινε ύστερα από είκοσι εφτά χρόνια και αναγνωρίστηκαν με τη μέθοδο του DNA. Τάφηκε με τιμές ήρωα στο κοιμητήριο της γενέτειράς του την 1ην Ιουλίου 2001.

Ο Παναγιώτης Ματσούκας, γιος του Ιωάννη και της Ελένης Ματσούκα κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας υπηρέτησε στους Λόχους Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ). Μόλις έγινε η τουρκική εισβολή κατατάχτηκε, όπως και πολλοί άλλοι Αθηενίτες, στο 391 Τάγμα Επιστράτευσης και στις 22 Ιουλίου 1974 επάνδρωσε μαζί με άλλους Αθηενίτες προκεχωρημένο φυλάκιο σε ένα δίπατο σπίτι στην περιοχή Βόρειος Πόλος στο Καϊμακλί. Αν και από το απόγευμα της 22ας Ιουλίου είχε κηρυχτεί εκεχειρία, συνεχίστηκε η ανταλλαγή πυροβολισμών και τις επόμενες μέρες. Ως χειριστής πολυβόλου μπρεν ο Παναγιώτης ήταν περισσότερο εκτεθειμένος στον κίνδυνο και στις 24 Ιουλίου μια σφαίρα που ρίχτηκε από Τούρκο ακροβολιστή διέτρησε το κράνος του και προκάλεσε ακαριαία τον θάνατό του.

Ο Κώστας Τούμπας, ήταν το δεύτερο από τα δέκα παιδιά των Παναγιώτη και Ευγενίας. Κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την Αθηένου, όμως ο Κώστας μαζί με άλλους στρατιώτες και εθελοντές παρέμειναν στην κωμόπολη για να την φρουρούν.  Στις 17 Αυγούστου 1974 Τούρκοι, που εξόρμησαν από το γειτονικό χωριό Μελούσια, παραβιάζοντας την εκεχειρία, αποπειράθηκαν να καταλάβουν την Αθηένου, αλλά αποκρούστηκαν. Το πρωί της 18ης Αυγούστου 1974 ο Κώστας, φορώντας στρατιωτική στολή και κρατώντας το όπλο του, πήγε στη φάρμα του στα βόρεια της Αθηένου. Τούρκοι στρατιώτες, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν.

Ο Κώστας Παπαπαύλου, γιος του Νικόλα και της Αγγελικής Παπαπαύλου. Κατά την πρώτη φάση της εισβολής πήρε μέρος στις μάχες που οδήγησαν στην κατάληψη της κωμόπολης της Λεύκας, την οποία κατοικούσαν Τουρκοκύπριοι. Πενήντα έφεδροι, μεταξύ των οποίων και ο Κώστας, στις 5.8.1974 οδηγήθηκαν από τη Λεύκα στην περιοχή Λαπήθου – Καραβά και επιδόθηκαν στη ναρκοθέτηση θέσεων, από τις οποίες υπήρχε κίνδυνος να διέλθουν τουρκικά άρματα μάχης και να επιτεθούν εναντίον των δύο κωμοπόλεων. Στις 6 Αυγούστου οι Τούρκοι, παραβιάζοντας ακόμη μια φορά την εκεχειρία, κατέλαβαν τη Λάπηθο και τον Καραβά εγκλωβίζοντας πολλούς εθνοφρουρούς, μεταξύ των οποίων και τον Κώστα Παπαπαύλου. Η τύχη του αγνοείτο για 44 ολόκληρα χρόνια. Τα οστά του ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Η ταφή έγινε στις 3 Φεβρουαρίου 2019 στο Κοιμητήριο Αθηένου με τιμές ήρωα.

Άλλα δύο βλαστάρια της Αθηένου πολέμησαν ηρωικά κατά των Τούρκων εισβολέων και δυστυχώς το όνομα τους παραμένει ακόμα στον κατάλογο των αγνοουμένων. Είναι ο Βάσος Χειμώνας, το ένα από τα τέσσερα παιδιά του Γιώργου και της Παναγιώτας Χειμώνα και ο Γεώργιος Πίκης, το ένα από τα πέντε παιδιά του Αντώνη και της Άννας Πίκη. Και οι δύο υπηρετούσαν στο Παλαίκυθρο.  Στις 14 Αυγούστου 1974 οι θέσεις τους βομβαρδίστηκαν από τουρκικά αεροπλάνα. Το μέτωπο στη Μια Μηλιά έσπασε γρήγορα μετά την εκδήλωση της τουρκικής επίθεσης και επικράτησε χαώδης κατάσταση. Χάνοντας κάθε επαφή με τη διοίκησή τους, είκοσι πέντε στρατιώτες, μεταξύ των οποίων και οι τρεις Αθηενίτες, ο Βάσος Χειμώνας, ο Γεώργιος Πίκης και ο συνδημότης τους Νίκος Μηνά, αποφάσισαν να δράσουν αυτόνομα. Μπήκαν σε λεωφορείο και καθώς κατευθύνονταν προς την Αθηένου, ανακόπηκαν από τουρκικά άρματα. Βγήκαν τότε από το λεωφορείο και ο καθένας προσπάθησε να σωθεί όπως μπορούσε. Από τους τρεις Αθηενίτες ο Νίκος Μηνά συνελήφθηκε αιχμάλωτος και μεταφέρθηκε στην Τουρκία, από όπου απελευθερώθηκε ύστερα από δύο μήνες. Η τύχη του Βάσου και του Γιώργου έκτοτε αγνοείται.

Στον κατάλογο των αγνοουμένων μας εξακολουθεί να παραμένει και το όνομα του Ευάγγελου Λύτρα. Κατά την τουρκική εισβολή ο Ευάγγελος και άλλοι πέντε εθνοφρουροί επάνδρωναν ένα ακραίο φυλάκιο σε σπίτι στην Ομορφίτα, από όπου απέκρουαν τις επιθέσεις των Τούρκων. Στις 23 Ιουλίου 1974 οι Τούρκοι, παραβιάζοντας την εκεχειρία, περικύκλωσαν το φυλάκιο και έριξαν εντός αυτού χειροβομβίδα, που τραυμάτισε τον Ευάγγελο και ακόμη έναν εθνοφρουρό. Οι άλλοι τέσσερις εθνοφρουροί βγήκαν από το σπίτι και παραδόθηκαν, ενώ ο τραυματισμένος Ευάγγελος μαζί με τον άλλο τραυματία παρέμειναν σε αυτό. Από τότε αγνοείται η τύχη του.

Κυρίες και κύριοι,

Σαράντα πέντε χρόνια μετά το μαύρο καλοκαίρι του 1974 οι μνήμες του παραμένουν ζωντανές και θα παραμένουν ζωντανές ενόσω η συνεχιζόμενη κατοχή εξακολουθεί να κρατά διαιρεμένη την πατρίδα μας.

Αποτιμώντας σήμερα τη δράση του συνόλου των ηρώων της Αθηένου, αλλά και όλων των ηρώων των εκάστοτε αγώνων του τόπου μας, το θάρρος, την εθνική αξιοπρέπεια και τον ηρωισμό που επέδειξαν στις αποφασιστικές ιστορικές στιγμές της πατρίδας μας, τιμούμε τους αγώνες και τη θυσία τους και αναλογιζόμαστε την επιτακτική ανάγκη αποφυγής λαθών του παρελθόντος και πρωτίστως όλων τις δικές μας ευθύνες που καθορίζουν το δικό μας χρέος τιμής απέναντι τους και απέναντι στην πατρίδα.

Χρέος το οποίο αφορά την επίλυση του ανθρωπιστικού θέματος των αγνοουμένων, ως επίσης την εξεύρεση μίας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού προβλήματος και τον τερματισμό της Τουρκικής κατοχής.

Επιδεικνύοντας ιδιαίτερη ευαισθησία και συναισθανόμενοι πλήρως το βάρος της σκληρής προσωπικής ιστορίας που κουβαλά η κάθε μία οικογένεια αγνοουμένου ξεχωριστά θέτουμε στην ύψιστη βαθμίδα των προτεραιοτήτων μας την οριστική επίλυση του θέματος.

Προς την κατεύθυνση αυτή, θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε και να απαιτούμε τόσο από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και γενικότερα τη διεθνή κοινότητα να ασκήσουν την απαραίτητη πίεση στην Τουρκία.

Την απαραίτητη πίεση προκειμένου να τερματίσει την απαράδεκτη στάση που επιδεικνύει για 45 τώρα χρόνια και αναλαμβάνοντας τη νομική και ηθική υποχρέωση που της αναλογεί να επιτρέψει πρόσβαση στα αρχεία και εκθέσεις του στρατού της, έτσι ώστε η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων να μπορέσει να συνεχίσει απρόσκοπτα το έργο της.

Ανάλογες είναι και οι προσπάθειες που καταβάλουμε εργαζόμενοι με αφοσίωση και υπευθυνότητα, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα κράτος σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, απαλλαγμένο από στρατεύματα, εγγυήσεις και στρατούς κατοχής.

Εκείνο για το οποίο επιθυμώ να σας διαβεβαιώσω, ενόψει και της εντεινόμενης το τελευταίο διάστημα παραβίασης εκ μέρους της Τουρκίας των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι για τις συνεχείς και άοκνες προσπάθειες που καταβάλλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκειμένου να εξευρεθεί μία μόνιμη ειρηνική λύση.

Μία λύση σύμφωνη με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας καθώς επίσης τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα δημιουργεί ένα κράτος το οποίο θα είναι ανεξάρτητο, κυρίαρχο, πλήρως απαλλαγμένο από τις όποιου είδους αναχρονιστικές εγγυήσεις αλλά και την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων.

Πρώτιστο επίσης μέλημα είναι η λύση να διασφαλίζει στο σύνολο των νόμιμων πολιτών της πατρίδας μας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τα ανθρώπινα τους δικαιώματα επιτρέποντας τους παράλληλα να συμβιώσουν ειρηνικά αλλά και να συνδημιουργήσουν σε ένα περιβάλλον ευημερίας, ανάπτυξης και ασφάλειας.

Συμπατριώτισσες, συμπατριώτες,

Ο Αγώνας για την αποκατάσταση της ελευθερίας και την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας σ’ αυτό τον τόπο, σφυρηλατήθηκε μέσα από την εθνική αξιοπρέπεια, τη φιλοπατρία, την αγωνιστικότητα και την ανιδιοτέλεια που επέδειξαν οι συμπατριώτες μας στους εκάστοτε αγώνες που χρειάστηκε να δώσουν.

Εκείνο που απαιτείται αυτή την ώρα, ως δικαίωση των αγώνων τους και ως απαίτηση της ιστορίας είναι σύνεση και ομοψυχία, ώστε να καταφέρουμε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις των καιρών μας, και να αγωνιστούμε έτσι ώστε να πετύχουμε την απελευθέρωση της πατρίδας μας και την απαλλαγή της από την τουρκική κατοχή.

Αιωνία τους η μνήμη.

---------------------------- 

ΕΙ