Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη ευαισθησία που συμμετέχω στην παρούσα εκδήλωση και αναμένω με μεγάλο ενδιαφέρον να μοιραστούμε τις απόψεις και παραστάσεις μας σχετικά με την ταυτότητα φύλου και τη νομική αναγνώρισή της.

Θα μου επιτρέψετε να ευχαριστήσω ξεχωριστά τους διοργανωτές της εκδήλωσης: Την Επίτροπο Νομοθεσίας κα Λουίζα Χριστοδουλίδου-Ζαννέτου, τον Σύμβουλο του Προέδρου της Δημοκρατίας για θέματα Πολυπολιτισμικότητας, Αποδοχής και Σεβασμού στη Διαφορετικότητα κ. Γαβριηλίδη και την Υπεύθυνη Μονάδας Σεξουαλικού Προσανατολισμού Ταυτότητας Φύλου του Συμβουλίου της Ευρώπης κα Τσετσέκου.

Κυρίες και κύριοι,

«Το να είσαι ο εαυτός σου δεν είναι η ιδεολογία σου. Είναι η ταυτότητά σου». Θέση καθαρή, μη επιδεχόμενη αμφισβήτηση και παρερμηνεία. Θέση η οποία εκφράστηκε από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen στην Κατάσταση της Ένωσης για το 2020. Θέση από την οποία πρέπει να αρχίζει και να τελειώνει η συζήτηση για τα δικαιώματα των πολιτών της Ένωσης. Όλων των πολιτών. Η οικονομική, κοινωνική και πολιτική δύναμη της Ένωσης πηγάζει από την ενότητα αυτών των διαφορετικών ανθρώπων. Την ενότητα που στηρίζεται στην ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται, να σέβονται και να προστατεύουν τα δικαιώματά τους ταυτόχρονα με τα δικαιώματα του συμπολιτών τους. Δικαιώματα που αντιστοιχούν στον κάθε πολίτη χωρίς προϋποθέσεις και εκπτώσεις και, επί του προκειμένου, ανεξαρτήτως ταυτότητας φύλου, δηλαδή ανεξάρτητα με το πώς ένα άτομο αντιλαμβάνεται και προσδιορίζει την ταυτότητα του.

Δυστυχώς, η ταυτότητα φύλου ως συμπεριφορά φύλου δεν έχει απασχολήσει σε ικανοποιητικό βαθμό τον δημόσιο διάλογο στην Κύπρο, όπως μας έχουν απασχολήσει, τις τελευταίες δεκαετίες, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και, τους τελευταίους αιώνες, ο ρόλος του φύλου. Γι’ αυτό τον λόγο κάθε συνεισφορά παρατηρήσεων, προβληματισμών και ερωτήσεων είναι πολύτιμη.

Αναμφίβολα, τα δικαιώματα του ανθρώπου -ως οικουμενικά και απαράγραπτα δικαιώματα κάθε ανθρώπου- ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, γλώσσας, θρησκείας, φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού, κατοχυρώνονται νομικά σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο από πολυάριθμα νομοθετικά και άλλα κείμενα.

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, βασικό διεθνές νομικό κείμενο αναφοράς για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ορίζει στο άρθρο 8 ότι κάθε πρόσωπο δικαιούται τον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής, της κατοικίας και της αλληλογραφίας του. Κατά τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αδιαμφισβήτητο στοιχείο της ιδιωτικής ζωής αποτελεί και η ταυτότητα φύλου.

Παράλληλα, αναφορικά με την απαγόρευση των διακρίσεων σε βάρος ατόμων βάσει της ταυτότητας φύλου, το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ορίζει ότι η χρήση των αναγνωριζόμενων στη Σύμβαση δικαιωμάτων και ελευθεριών εξασφαλίζεται ασχέτως διακρίσεως φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή κοινωνικών πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής προελεύσεως, συμμετοχής σε εθνική μειονότητα, περιουσίας, γεννήσεως ή άλλης καταστάσεως. Παρόλο που η ταυτότητα φύλου και ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν αναφέρονται ρητά στη Σύμβαση ως απαγορευμένος λόγος διακρίσεως, ερμηνευτικά και νομολογιακά υπάγονται στον όρο «άλλη κατάσταση».

Κυρίες και κύριοι,

Η Κύπρος είναι μία από τις τελευταίες χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης που προβαίνουν στη θέσπιση εφαρμοστικού νομοθετικού πλαισίου για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Η εθνική μας νομοθεσία, όπως γνωρίζετε, σύντομα θα συμπεριλάβει ειδικό νομοθέτημα, στο οποίο, όπως φαίνεται από το προσχέδιο του νομοσχεδίου, θα κατοχυρώνεται το δικαίωμα κάθε ατόμου στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ως στοιχείου της προσωπικότητάς του και στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας βάσει της ταυτότητας φύλου.

Παράλληλα, στο Κυπριακό Δίκαιο υπάρχουν πρόνοιες για απαγόρευση διάκρισης λόγω ταυτότητας φύλου. Ο περί Ποινικού Κώδικα Νόμος ποινικοποιεί, στο άρθρο 99^Α, την υποκίνηση βίας ή μίσους λόγω γενετήσιου προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Κατά το άρθρο 35^Α του ίδιου νόμου, δύναται επίσης να ληφθεί υπόψη ως επιβαρυντικός παράγοντας κατά την επιμέτρηση και επιβολή της ποινής το κίνητρο της προκατάληψης βάσει, μεταξύ άλλων, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου.

Αφήνω να προκύψει από τη σημερινή συζήτηση το πώς από την ποινικοποίηση των διακρίσεων μπορούμε να προχωρήσουμε σε μέτρα ισότιμης μεταχείρισης των ατόμων ΛΟΑΤΙ, ιδιαίτερα στη βάση του προσχεδίου του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εσωτερικών για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου.

Περαιτέρω προβληματίζει το επίπεδο προστασίας της ψυχικής υγείας των νεαρών ατόμων και αυτή είναι μια διάσταση που πρέπει να μας απασχολήσει ουσιαστικά.

Φίλες και φίλοι,

Μέσα από τον σημερινό διάλογο ευελπιστώ να πλουτίσουμε τις αντιλήψεις μας για τα δεδομένα και τα ζητούμενα στην εσωτερική έννομη τάξη και, τελικά, να θέσουμε ακόμα πιο συγκεκριμένους στόχους για το νομικό καθεστώς που επιδιώκουμε: νομοτεχνικά άρτιο, υποστηρικτικό προς την ποικιλομορφία και σεβόμενο την αυτονομία του προσώπου πριν από κάθε έμφυλη κατηγοριοποίηση.

Κλείνω τον χαιρετισμό μου επαναλαμβάνοντας τη γενικότερη πεποίθησή μου ότι η πρόληψη της βίας, της παραπλάνησης και της άγνοιας είναι θέμα παιδείας. Η ώριμη και ελεύθερη διάπλαση της ταυτότητας φύλου κάθε παιδιού, κάθε εφήβου, κάθε νεαρού ενήλικου αρχίζει από το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης όλων όσοι αναλαμβάνουν να τους βοηθήσουν να γνωρίσουν τον εαυτό τους.

Συγχαίρω, επίσης, με αυτή την ευκαιρία τη δράση της ομάδας Accept ΛΟΑΤΙ Κύπρου για την ευαισθητοποίηση της κυπριακής κοινωνίας σχετικά με τις πολλές μορφές που μπορεί να λάβει η ταυτότητα φύλου. 

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. Εύχομαι αυτή η συζήτηση να είναι χρήσιμη για όλους και είμαι σίγουρη ότι θα συνεχιστεί στο μέλλον.

(ΝΓ/ΣΧ)