Ανακοινωθέντα

Με αισθήματα βαθύτατου σεβασμού και εθνικής υπερηφάνειας, γιορτάζουμε και φέτος τις δύο μεγάλες εθνικές μας επετείους την ελληνική παλιγγενεσία του 1821 και τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ του ‘55-‘59, κατά τις οποίες μεγαλούργησε ο Ελληνισμός.

Οι οπλαρχηγοί της Ελληνικής Επανάστασης, ευθυτενείς και αγέρωχοι, με βλέμμα καθάριο και αρχοντικό εμφανίζονται μπροστά μας.

Με τις περίτεχνες φορεσιές και τις αρματωσιές τους και στα χέρια τους τα καριοφίλια.

Τριγύρω και ανάμεσά τους οι ένδοξοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Κυριάκος Μάτσης, ο Μάρκος Δράκος, ο Στυλιανός Λένας, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης.

Στο ένα χέρι έχουν το μπαρουτοκαπνισμένο όπλο και στο άλλο την Αγία Γραφή.

Στα χείλη έχουν σφραγισμένο τον όρκο της ΕΟΚΑ και στο βλέμμα τον ασίγαστο πόθο για λευτεριά.

Ακτινοβολώντας μεγαλείο και επιβλητικότητα, ατενίζουν τα ένδοξα και τιμημένα πεδία των μαχών, απ’ άκρη σ’ άκρη, σε Ελλάδα και Κύπρο.

Από την Τριπολιτσά στην Αλαμάνα, από τη Χίο στα Ψαρά, από το Χάνι της Γραβιάς στα Δερβενάκια, από τον Μαχαιρά στο Δίκωμο και από τον Αχυρώνα του Λιοπετρίου στα Σπήλια και στα «Σκλινίτζια» της Ευρύχου.

Θεοφιλέστατε (Επίσκοπος Καρπασίας Χριστοφόρος) - Σεβαστό Ιερατείο,

Κυρίες και Κύριοι εκπρόσωποι των κοινοβουλευτικών κομμάτων,

Κύριοι Δήμαρχοι Γερίου και Αγλαντζιάς,

Κύριε Εκπρόσωπε του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου της Εθνικής Φρουράς

Κύριε Εκπρόσωπε της Αστυνομικής Δύναμης Κύπρου,

Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,

Κυρίες και κύριοι,

Τον Μάρτη του 1821 οι υπόδουλοι Έλληνες της Πελοποννήσου, με επίκεντρο την ανυπότακτη Μάνη, αποφάσισαν να «λάβωσιν τα όπλα εναντίον των Τούρκων», για να επιστρέψουν στις ρίζες τους, εκεί που αναδείχθηκαν οι πανανθρώπινες αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας, στην αρχαία Ελλάδα.

Η Επανάσταση του ‘21 σήμανε την απαρχή της απελευθέρωσης από την οθωμανική δεσποτεία και οδήγησε στη σταδιακή σύσταση του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους.

Του πρώτου Έθνους-κράτους της Ευρώπης, που ανατρέποντας το παλαιό καθεστώς της «Ιεράς Συμμαχίας», σήμανε την απαρχή του τέλους των μοναρχικών αυτοκρατοριών.

«Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις εκεί που πάει να σκύψει

με το σουγιά στο κόκκαλο με το λουρί στο σβέρκο»

γράφει ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος.

Τιμούμε λοιπόν, σήμερα, τον ηρωισμό όλων εκείνων των αγωνιστών, ο οποίος αναδύθηκε από τις αξίες και τα ιδανικά που τους ενέπνευσαν και τους οδήγησαν να προσφέρουν το υπέρτατο αγαθό, τη ζωή τους, στον βωμό της ελευθερίας.

«Ποτέ δεν αποτυχαίνουν αυτοί που πεθαίνουν για έναν μεγάλο σκοπό» υπέδειξε πολύ εύστοχα ο Άγγλος, ένθερμος φιλέλληνας και ποιητής, Λόρδος Βύρων.

Και τι άλλο παρά «μεγάλος σκοπός», μπορεί να χαρακτηριστεί η πανανθρώπινη προαιώνια ανάγκη για λευτεριά;

Η Επανάσταση του ‘21, πέραν του ότι αποτελεί τρανταχτό παράδειγμα του πόθου ενός λαού για ελευθερία, αποτελεί συνάμα έμπρακτη απόδειξη της αδάμαστης ελληνικής ψυχής.

Οι Έλληνες, χωρίς οργανωτικές δομές και χωρίς συγκροτημένα ένοπλα σώματα, όρθωσαν το ανάστημά τους σε μια αυτοκρατορία και πέτυχαν την εθνική τους ανεξαρτησία.

Στηρίχθηκαν, κυρίως, στις πνευματικές τους δυνάμεις και στην ιστορική τους συνείδηση. Σε συνθήκες υποδούλωσης 400 χρόνων διατήρησαν αναλλοίωτη τη γλώσσα, τη θρησκεία και τον πολιτισμό τους.

Η Ελληνική Επανάσταση, αποτελεί το πρώτο επιτυχημένο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στην Ευρώπη του 19^ου αιώνα, και μοναδικό ιστορικό γεγονός-ορόσημο με παγκόσμιες προεκτάσεις.

Οι ιδέες του πνευματικού κινήματος του Διαφωτισμού, καθώς και αυτές της Γαλλικής Επανάστασης αποτέλεσαν τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήθηκαν και διαδόθηκαν ο φιλελευθερισμός και η ιδέα του έθνους κράτους στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Οι Ιδέες αυτές ενέπνευσαν πρώτα τους διανοούμενους του εξωτερικού, αλλά και τους Έλληνες της διασποράς, οι οποίοι με τη σειρά τους αποτέλεσαν τους οραματιστές και συνάμα τους διδασκάλους που οδήγησαν το Γένος να αναζητήσει τη δική του εθνική ταυτότητα.

O Αγώνας του ελληνικού λαού πέρασε μέσα από πολλές δοκιμασίες, που έθεσαν εν αμφιβόλω την ευτυχή του κατάληξη, όμως τελικά πέτυχε τον σκοπό του.

Το «Ελληνικό Ζήτημα» χρειάστηκε πρώτα να διεθνοποιηθεί.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις, νιώθοντας την πίεση από ένα διογκούμενο κύμα φιλελληνισμού, αποφάσισαν να βοηθήσουν τον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό.

Συνέβαλαν στην τελική έκβαση του αγώνα του για ελευθερία, μετά την καθοριστική τους παρέμβαση στη ναυμαχία στο Ναβαρίνο, τον Οκτώβρη του 1827.

Τις εξελίξεις επιτάχυνε η συντριπτική ήττα των Τούρκων στον Ρωσο-τουρκικό Πόλεμο το ΄28 και ΄29.

Τον Φεβρουάριο του 1830, με το «Πρωτόκολλο του Λονδίνου», αναγνωρίστηκε η πλήρης ανεξαρτησία του Ελληνικού κράτους.

Η απόφαση των Μεγάλων της Ευρώπης να παραχωρήσουν ανεξαρτησία σε ένα υπόδουλο έθνος αποτέλεσε την πηγή αφύπνισης των ευρωπαϊκών κοινωνιών, που οδήγησε στην «Άνοιξη των Εθνών».

Έτσι, από το 1848 και μετά ακολούθησε ένα πανευρωπαϊκό επαναστατικό κύμα που συμπαρέσυρε το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα, οδήγησε σε κοινωνικούς μετασχηματισμούς και σε μια πιο φιλελεύθερη πολιτικά κατεύθυνση.

Οδήγησε επίσης στη δημιουργία των ευρωπαϊκών εθνικών κρατών.

Εν ολίγοις, η Ελληνική Επανάσταση, υπήρξε ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, που τοποθετείται στο κέντρο του αξιακού οικοδομήματος της Ευρώπης.

Ο Έλληνας, έχοντας επίγνωση της βαριάς εθνικής κληρονομιάς, απέδειξε πως όταν ένας λαός, όσο μικρός και αδύναμος κι αν είναι, θυσιάζει τα πάντα πολεμώντας, τότε μπορεί να πετύχει αυτό που πραγματικά του αξίζει, την ελευθερία.

Η απαρχή του ξεσηκωμού των Ελλήνων συναντάται έξω από την οθωμανοκρατούμενη Ελλάδα, όταν ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρος Υψηλάντης ανέλαβε την πρωτοβουλία να ηγηθεί ενόπλων σωμάτων.

Στις 22 Φεβρουαρίου του ’21, στο Ιάσιο της σημερινής Ρουμανίας, κήρυξε την επανάσταση.

«Εἶναι καιρὸς νὰ ἀποτινάξωμεν τὸν ἀφόρητον τοῦτον ζυγόν, νὰ ἐλευθερώσωμεν τὴν Πατρίδα […] διὰ νὰ ὑψώσωμεν τὸ σημεῖον δι᾿ οὗ πάντοτε νικῶμεν, […] τὸν Σταυρόν», έγραφε στην προκήρυξή του.

Παρόλο που το κίνημα του Υψηλάντη καταπνίγηκε στο αίμα, η φλόγα άναψε το φιτίλι και οδήγησε στην έκρηξη της Εθνεγερσίας.

Οι Έλληνες στον μητροπολιτικό χώρο ακολούθησαν το παράδειγμά του.

Έτσι, λίγες μέρες αργότερα, πήραν σειρά οι Μανιάτες, με επικεφαλής τους Μαυρομιχαλαίους.

Ακολούθησαν προοδευτικά οι εξεγέρσεις στην υπόλοιπη Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα, στα νησιά και στην Ήπειρο.

Ο αγώνας των Ελλήνων είχε πλέον ριζώσει.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος επικράτησε κατά των Τούρκων στο Χάνι της Γραβιάς.

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπόλησε την τουρκική ναυαρχίδα τον Ιούνιο του ΄22.

Στη θάλασσα, μια γυναίκα, που θυσίασε το βιός της για τη λευτεριά, η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, μεγαλούργησε, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τον σπουδαίο ρόλο των γυναικών στον αγώνα.

Οι ήρωες και ηρωίδες της Ελληνικής Επανάστασης, μετέδωσαν την άσβεστη φλόγα του Αγώνα σε κάθε σκλαβωμένη γωνιά βροντοφωνάζοντας «Ελευθερία ή Θάνατος».

«Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή (…)

Θέλει νεκροί χιλιάδες να ’ναι στους τροχούς, θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους», έγραψε ο Οδυσσέας Ελύτης.

Ο δροσερός αέρας της Ελληνικής Επανάστασης έφθασε στην, για αιώνες τελούσα υπό τουρκική σκλαβιά, Κύπρο.

Παρά τον ελλοχεύοντα κίνδυνο για εκτεταμένες σφαγές από τους Τούρκους, η Μεγαλόνησος ανταποκρίθηκε αρχικά στις εκκλήσεις της Φιλικής Εταιρείας για υλική βοήθεια.

Ακολούθως, εκατοντάδες Κύπριοι εθελοντές εντάχθηκαν σε ένοπλα τμήματα και έλαβαν μέρος σε μάχες της επανάστασης.

Αυτό τεκμηριώνεται από μαρτυρίες και απομνημονεύματα οπλαρχηγών του Αγώνα, στα οποία αναφέρονται ονόματα Κυπρίων αγωνιστών, αποδεικνύοντας την αδιαμφισβήτητη ελληνική ψυχή και καρδιά των Κυπρίων και τους άρρηκτους και ακατάλυτους δεσμούς με τον μητροπολιτικό Ελληνισμό.

Η αντίδραση της οθωμανικής διοίκησης στην Κύπρο υπήρξε βάναυση και το τίμημα, το οποίο κλήθηκε να πληρώσει η Κύπρος σε αίμα, ήταν πολύ βαρύ.

Αποκορύφωμα αποτελούν τα γεγονότα της 9ης Ιουλίου 1821 και ο απαγχονισμός του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, ο οποίος συνοδεύθηκε από τις καρατομήσεις των μητροπολιτών Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας και τη σφαγή αρκετών προκρίτων.

Οι σφαγές ενέπνευσαν τον ποιητή μας Βασίλη Μιχαηλίδη, ο οποίος έγραψε το ποίημα «Η 9η Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου», βάζοντας στα χείλη του ηρωομάρτυρα Αρχιεπισκόπου τους στίχους, που μέχρι σήμερα προκαλούν ρίγη συγκίνησης, υπερηφάνειας και εθνικής έπαρσης.

«[…] Δεν θέλω, Κκιόρ-ογλου, εγιώ, να φύω που την Χώραν,

γιατί αν φύω, το κακόν, εν' να γινή περίτου.

Θέλω να μείνω, Κκιόρ-ογλου, τζι ας πα' να με σκοτώσουν,

ας με σκοτώσουσιν εμέν τζι οι άλλοι να γλυτώσουν».

Η θυσία των Κυπρίων, και όλων των άλλων ηρωικών μαρτύρων του ’21, αποτέλεσε το ζώπυρο που άναψε τη φλόγα και γέννησε τους επόμενους ήρωες της πατρίδας.

Ο επικός αγώνα της ΕΟΚΑ του ’55-‘59 αποτελεί την πιο τρανή απόδειξη.

Τίποτα δε μπορεί να σπάσει το αόρατο νήμα που συνδέει το Κούγκι με τον Μαχαιρά, το Χάνι της Γραβιάς με τον μαρτυρικό αχυρώνα Λιοπετρίου, την Πύλη του Πατριαρχείου στο Φανάρι με τον χώρο της αγχόνης δίπλα από τα κελιά των μελλοθανάτων.

«Εδώ σωπαίνουν τα πουλιά, σωπαίνουν κι οι καμπάνες

σωπαίνει κι ο πικρός Ρωμιός, μαζί με τους νεκρούς του.

Και άπα στην πέτρα της σιωπής, τα νύχια του ακονίζει,

μονάχος κι αβοήθητος της λευτεριάς ταμένος», μας υποβάλλει ο Μονεμβασιώτης ποιητής μας.

Αυτή είναι η μοίρα του Έλληνα. Να αγωνίζεται και να θυσιάζεται για τη δικαιοσύνη και τη λευτεριά.

Να πέφτει, να γκρεμίζεται, να σπαράζει και να θρηνεί τους νεκρούς του, αλλά να ξανασηκώνει το κεφάλι, να ακονίζει τα νύχια και να μάχεται στην αέναη αναζήτηση και υπεράσπιση της ελευθερίας.

«Από μικρά παιδιά φούντωνε μέσα μας η φλόγα, και θέριεψε, και μας έσπρωξε σε κάποια ανεβάσματα και σε κάποιους δρόμους, που είμαστε αποφασισμένοι να τους περπατήσουμε ως το τέλος».

Ο πύρινος λόγος του διανοούμενου αγωνιστή Κυριάκου Μάτση μεταφέρει, σε όλη της την έκταση και με κάθε λεπτομέρεια, την ανάγκη του λαού της Κύπρου για ελευθερία και αυτοδιάθεση.

Την 1^η Απριλίου 1955, ο κυπριακός Ελληνισμός, πραγματοποιώντας μια ιστορική υπέρβαση, άρχισε έναν υπέροχο αγώνα, που κατασυγκίνησε την οικουμένη και απέδειξε πως εάν η θέληση του αδύναμου για επιβίωση και δικαιοσύνη είναι ισχυρή και ακλόνητη μπορεί να επιτύχει το ακατόρθωτο.

«Προσέξετε. Δεν ξέρουμε ποια θα είναι η μοίρα του καθενός μας. Είτε ζήσουμε είτε πεθάνουμε, ένα θα είναι το έπαθλο του αγώνα μας για νεκρούς και ζώντας. Η Κύπρος να γίνει Ελληνική και να ζήσει ελεύθερη και ευτυχισμένη», συμβούλευε ο Αυξεντίου στους συμπολεμιστές του τα Χριστούγεννα του 56.

Μια χούφτα «τρελοί», όπως τους χαρακτήριζαν, αλλά αποφασισμένοι Έλληνες μετέτρεψαν τον πόθο για ελευθερία σε δήλωση αυτοθυσίας.

Ανατρέποντας τα συντριπτικά σε βάρος τους αριθμητικά και στρατιωτικά δεδομένα, πορεύθηκαν ολομέτωπα προς τον ένδοξο θάνατο.

Απλοί, αγράμματοι τις πιο πολλές φορές, καθημερινοί άνθρωποι, της αγροτιάς και της βιοπάλης, μικρά μαθητούδια και έφηβοι.

Ανιδιοτελείς και αυθεντικοί, εγκατέλειψαν τις οικογένειες και τα παιδιά τους, τους συμμαθητές και τα θρανία των σχολείων και ανέβηκαν στα βουνά.

Όργωσαν τις ρεματιές και τ’ απάτητα μονοπάτια, βίωσαν το κρύο και τις κακουχίες, την πείνα και τη μοναξιά. Υπερέβησαν τα ανθρώπινα όρια, έγιναν μύθος, τραγούδια, ποιήματα, ιστορίες που θα εξιστορούνται για χρόνια ολόκληρα. 

Θα σείει και θα συγκλονίζει παντοτινά την εθνική μας συνείδηση η ανατίναξη της Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας.

Τότε, που ο Μάρκος Δράκος, στη νυκτερινή επιχείρηση της 31^ης Μαρτίου του ‘55, ηγήθηκε της ομάδας κρούσης και έστειλε με εκκωφαντικό τρόπο το μήνυμα έναρξης του Αγώνα.

Οφείλουμε παντοτινό σεβασμό στον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, που αψηφώντας τον θάνατο και με το χαμόγελο στα χείλη, προχώρησε ολόρθος στο φρικτό ικρίωμα της αγχόνης.

Πριν το χάραμα της 14^ης Μαρτίου του 57, κρεμόταν νεκρός, με τον Ελληνισμό να σπαράζει γοερά και να υποκλίνεται εμπρός του.

Θα τηρούμε ως ιερό φυλαχτό την ανυπέρβλητη ηρωική θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου.

Τότε, που, στις 3 του Μάρτη του ’57, στο κεκαυμένο κρησφύγετο του Μαχαιρά αναμετρήθηκε με την Ιστορία και πέρασε πρώτος των πρώτων στο πάνθεο των ηρώων της πατρίδας μας.

Θα στεκόμαστε με δέος μπροστά στους τέσσερις ανδριάντες που στήθηκαν έξω από το «Νέο Χάνι της Γραβιάς», το Λιοπέτρι.

Θα απευθύνουμε ύμνο δοξαστικό στους 4 ηρωομάρτυρες, που στις 2 του Σεπτέμβρη του ’58, μετά από πολύωρη συγκλονιστική μάχη, με απαράμιλλο θάρρος έλαβαν την απόφαση να εξέλθουν από τον καιόμενο αχυρώνα, γνωρίζοντας ότι βάδιζαν προς τον θάνατο.

Ο αγώνας και η θυσία τους προσέφεραν σε όλους εμάς την Κυπριακή Δημοκρατία, ως ανεξάρτητο, διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος.

Κυρίες και κύριοι,

Αυτό που γίνεται εύκολα αντιληπτό και από τις δύο κορυφαίες αυτές ιστορικές στιγμές είναι ότι η πίστη και η αγνή υπεράσπιση της ελευθερίας διατηρεί ένα ιδιαίτερο νόημα και περιεχόμενο, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ίδιας της ύπαρξης του Ελληνισμού.

Υπ’ αυτήν την έννοια, λοιπόν, η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ του 1955 αποτέλεσαν μεγαλειώδεις επαναλήψεις του ίδιου ελληνικού πνεύματος.

Σήμερα, λαμβάνοντας όλα τα διδάγματα του αγώνα της ΕΟΚΑ και της Επανάστασης του ΄21, αλλά και των άλλων μεγάλων ιστορικών αγώνων και στιγμών του Ελληνισμού, οφείλουμε με συλλογικότητα, αίσθημα ευθύνης, ομοψυχία, και αρραγή ενότητα, να φανούμε αντάξιοι της ιστορίας μας.

Η υφιστάμενη κατάσταση στην Κύπρο δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον της πατρίδας μας.

Η διαίρεση και η τουρκική κατοχή δε μπορούν να διαιωνίζονται.

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι υπάρχουν δυσκολίες.

Η επανάπαυση και η αναμόχλευση των παθών με σκοπό την επίρριψη ευθυνών δεν οδήγησε και δεν πρόκειται να οδηγήσει πουθενά.

Αυτό που χρειάζεται είναι εποικοδομητικές πρωτοβουλίες και ωφέλιμες και παραγωγικές προτάσεις, που θα οδηγήσουν σε περαιτέρω συγκλίσεις και στη δημιουργία κλίματος συναντίληψης.

Προς αυτή την κατεύθυνση οφείλουμε να βαδίσουμε και να προβούμε σε κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να αρθούν οι δυσκολίες, να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για επανέναρξη του διαλόγου, για να πετύχουμε τον πολυπόθητο στόχο.

Αυτόν της απελευθέρωσης και της επανένωσης της Κύπρου, με μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του κυπριακού, με βάση τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Είναι μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο που ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης και η Κυβέρνηση θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο.

Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι μια λύση του κυπριακού που θα διασφαλίζει την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής, την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου και την απαλλαγή της Κύπρου από το αναχρονιστικό σύστημα των εγγυήσεων και των ξένων επεμβάσεων, θα είναι προς όφελος όλων.

Αυτό οφείλουμε στις ιερές παρακαταθήκες των Αγώνων του Έθνους μας και στους ήρωες που πλήρωσαν το τίμημα με το αίμα τους.

Αυτό οφείλουμε στις μελλούμενες γενιές. Ένα μέλλον ειρήνης, προόδου και ευημερίας, που να παρέχει το αίσθημα ασφάλειας στον λαό μας.

Ας είναι αιωνία η μνήμη και η δόξα που θα συνοδεύει όλους όσοι έδωσαν τη ζωή τους προσφορά στην πατρίδα, σε όλους τους Αγώνες του Έθνους μας.

Σας ευχαριστώ.

(ΝΓ)