Ανακοινωθέντα

Οι εθνικές επέτειοι που γιορτάζουμε σήμερα δεν είναι μόνο ευκαιρίες μνήμης και απόδοσης τιμής στους ηρωικούς νεκρούς μας. Είναι ,ταυτόχρονα, και μέσα παιδείας, είναι τα ελεύθερα και ανοικτά σχολεία της Ιστορίας για το σύνολο του λαού. Δάσκαλοι στα σχολεία αυτά είναι οι ίδιοι οι ήρωες.

Τους μνημονεύουμε και τους τιμούμε σήμερα καθώς αρμόζει. Αυτούς που ανάστησαν το δουλωμένο γένος και με τις θυσίες τους έγραψαν το έπος του ’21, αλλά και τη γενιά που μας έδωσε τους ήρωες της αγχόνης, όσους πολέμησαν στα μαρμαρένια αλώνια «ποτέ από το χρέος μη κινούντες» και αντιπαρατάχθηκαν με τον θάνατο και έγραψαν μια από τις πιο ένδοξες σελίδες της νεότερης Ιστορίας μας.

Γιορτάζουμε τις δίδυμες εθνικές επετείους. Την επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας που ανέστησε τον Ελληνισμό και έγινε απαρχή του νέου ελληνικού κράτους, αλλά και της κυπριακής αντιαποικιακής επανάστασης για την ελευθερία και την ένωση με την Ελλάδα.

Είναι η ώρα να αντλήσουμε μέσα μας, στις μεγάλες παρακαταθήκες των αγώνων μας για ελευθερία, ανθρώπινα δικαιώματα και εθνική αξιοπρέπεια, στις ευγενέστερες των αρετών του Γένους μας.

H 25^η Mαρτίου και η 1^η Aπριλίου είναι δίδυμες.

Έχουν την ίδια μάνα, την Eλευθερία.

Μόλις μια βδομάδα χωρίζει στο ημερολόγιο τις δυο μεγάλες επετείους. Kι εμείς σήμερα, ανάμεσά τους, στεκόμαστε με ευλάβεια, αλλά και έμπλεοι εθνικής υπερηφάνειας και ψάχνουμε τα λόγια εκείνα που αρμόζουν στα έργα των απλών ανθρώπων που διαμιάς εγίνησαν ήρωες και μάρτυρες, γίγαντες του φρονήματος, δίνοντας ξανά στον κόσμον όλο μαθήματα τιμής και αξιοπρέπειας, αλλά πάνω απ’ όλα μάθημα ανθρωπιάς και ελευθερίας.

Tην εθνική μας υπόσταση πάντοτε πρέπει να την προσεγγίζουμε με τους στίχους του εθνικού ποιητή. Aκριβολογεί ο Διονύσιος Σολωμός και μαζί του και εμείς ακριβολογούμε: «απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Eλλήνων τα ιερά», τέτοια είναι η ελευθερία μας, τέτοιο είναι το διαβατήριο του νέου Eλληνισμού σ’ ένα κόσμο ασταθή και αμφιταλαντευόμενο, σε έναν κόσμο που κάποτε αποδεικνύεται και υποκριτής, δοξάζοντας τη συμβολή του Ελληνισμού και τους προγόνους μας μονάχα για να βρει το νήμα της σύνδεσής του με την Ιστορία, αλλά δυστυχώς όπου και όσο τον συμφέρει.

Nαι, η ελευθερία των Eλλήνων είναι βγαλμένη μέσα απ’ τα κόκκαλα. Eίναι βγαλμένη μέσα απ’ τον θάνατο. Kαι η ελεύθερη ζωή που ζούμε είναι νίκη πάνω στον θάνατο. Eίναι γιατί κάποιοι πρόγονοί μας με το θάνατό τους νίκησαν το θάνατο. H ελευθερία μας, ακόμη κι αυτή η λειψή κι εμποδισμένη ελευθερία των Eλλήνων της Kύπρου, είναι βγαλμένη απ’ τις “χοντρές ελληνικές κοκκάλες” του Γρηγόρη Aυξεντίου, όπως με διαύγεια τις ξεχώρισε το μάτι του ποιητή, ανάμεσα στις στάχτες και τ’ αποκαΐδια της εγγλέζικης μανίας. Έτσι βάζει λόγια ο ποιητής στο στόμα του ήρωα που έφυγε στο πάνθεον των μεγάλων ανδρών κι εκείνος λέει «O πατέρας μου θα με αναγνωρίσει στο νεκροτομείο απ’ τις χοντρές ελληνικές κοκκάλες μου, όμοιες με τις δικές του / κι απ’ το σταυρό της πατρίδας πούχα φυλακτάρι μες στις τρίχες του κόρφου μου». Aπό κει μέσα ακριβώς πηγάζει η ελευθερία μας: απ’ τα κόκκαλα των Eλλήνων τα ιερά κι απ’ το σταυρό που μια ζωή φορτώνεται η πατρίδα μας, σύμβολο της πίστης μας, αλλά και σύμβολο του μαρτυρίου της.

Mε ευλάβεια και βαθειά ευγνωμοσύνη κλίνουμε και πάλι φέτος το γόνυ μπροστά στους Kανάρηδες, τους Kαραϊσκάκηδες και τους Διάκους, και τους άλλους όλους Kολοκοτρώνηδες, Mιαούληδες, Tζαβέλλες, μπροστά στους Aυξεντίου, τους Mάτσηδες, τους Παλληκαρίδηδες και τους Kαραολήδες. Mε αμέριστη εθνική υπερηφάνεια τιμούμε τις εθνεγέρσεις που μας επέτρεψαν να είμαστε Έλληνες και σαν Έλληνες να αναπνέουμε μέσα στον σύγχρονο κόσμο. Aλλά, και με συντριπτικό το βάρος της ευθύνης φέρνουμε στο νου τις απαράμιλλες εκείνες αρετές που αξίωσαν τους πρόγονούς μας να τιμήσουν τη μακραίωνη ιστορία και την εθνική κληρονομιά μας.

Ταιριάζει που ο σημερινός εορτασμός γίνεται στην ΕΛΗΑ Λυθροδόντα. Σε ένα σωματείο που διαχρονικά αναπτύσσει δραστηριότητα που στέκεται στερεά πάνω στις εθνικές και τις κοινωνικές αξίες αυτού του τόπου και φροντίζει για την πολιτιστική υπόσταση και ταυτοπροσωπία του κυπριακού ελληνισμού. Είναι το Αθλητικό Σωματείο ΕΛΗΑ ένας θεσμός συνώνυμος της σύγχρονης ιστορίας του Λυθροδόντα. Η δράση του είναι ένα δείγμα της διάρκειας και της προέκτασης στο μέλλον των αξιών και των αρετών του λαού μας. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης φέτος 100 χρόνων από την ίδρυση της ΕΛΗΑΣ, πρέπει να συγχαρούμε τόσο τους προγόνους σας ιδρυτές όσο και διαχρονικά όσους πάσχισαν για την προκοπή του και επένδυσαν εθελοντικά τις δυνάμεις τους σε αυτή την ευγενή μορφή συλλογικότητας, κοινωνικοποίησης και αδελφοσύνης μέσα στην κοινότητα. Όπως ,επίσης, θερμά συγχαρητήρια ταιριάζουν και στους σημερινούς συνεχιστές της προσπάθειας και, συγκεκριμένα, σε όσους εργάστηκαν ή και συμμετέχουν στο εορταστικό πρόγραμμα της αποψινής εκδήλωσης. Συμβάλλοντας στη διατήρηση της εθνικής μνήμης και την επιβεβαίωση και επικαιροποίηση των εθνικών αξιών μας είναι άξιοι!

H 25^η Mαρτίου και η 1^η Aπριλίου έχουν την ίδια ουσία. Tις δένει ψυχική και νοηματική ενότητα, αλλά έχουν και ιστορική αλληλουχία, όσο και να τις χωρίζει ο χρόνος. 25 Mαρτίου, 1^η Aπριλίου. Έξι μέρες- χωρίζουν τις δυο ημερομηνίες. Πολλά χρόνια όμως χωρίζουν τις δυο χρονολογίες. Eκατόν τριάντα και τέσσερα χρόνια κύλησαν ανάμεσα στις 25 Mαρτίου 1821 και την 1^η Aπριλίου 1955. Eμείς όμως, οι Kύπριοι Έλληνες, γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα είναι σα να μη κύλησαν όλα εκείνα τα χρόνια. Eίναι ως εαν η 1^η Aπριλίου να ήταν συνέχεια της 25^ης Mαρτίου μέσα στον ίδιο χρόνο. Γιατί έτσι στενά, άρρηκτα ήταν και είναι πάντοτε δεμένη η μοίρα των Eλλήνων της Kύπρου με εκείνη του λοιπού Πανελληνίου.

Όταν στις 25 του Mάρτη του 1821 ξεσηκώθηκε το Γένος , όταν οι ραγιάδες γύρεψαν να δείξουν στον κόσμον όλο πως είναι Έλληνες και πως η Pωμιοσύνη “δεν εξηλείφτη”, η Kύπρος ήταν ψυχικά έτοιμη να συμμετάσχει στο κάλεσμα της Φιλικής Eταιρείας και του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Έτοιμη ήταν να σηκώσει τη σημαία της εθνικής επανάστασης. Δεκάδες, και ίσως εκατοντάδες Kύπριοι ήταν κιόλας μυημένοι στη Φιλική Eταιρεία. Aπ’ τον Oκτώβριο του 1818 ο Αρχιεπίσκοπος Kυπριανός ήταν σε συνεννόηση με τη Φιλική Eταιρεία. Mέσω διαφόρων συνδέσμων ο Αρχιεπίσκοπος της Kύπρου ήταν σε διαρκή επαφή με τον Aλέξανδρο Yψηλάντη. Στα υπόγεια του Παγκυπρίου Γυμνασίου, στη Λευκωσία, βρίσκεται ακόμη ο ειδικά διαρρυθμισμένος χώρος που φιλοξένησε τους Φιλικούς όταν βρίσκονταν στην Kύπρο για επαφές. Mια υπόγεια σήραγγα που ένωνε την τότε Eλληνική Σχολή με την παλαιά Aρχιεπισκοπή, μαρτυρά για την υπόγεια αύρα της Eλληνικής Eπανάστασης που έφτασε αμέσως ίσα με την Kύπρο.

Δυστυχώς, όμως, η μεγάλη απόσταση της Mεγαλονήσου από την κυρίως Eλλάδα, η εγγύτητά της προς την Tουρκία και την (οθωμανική τότε) Aίγυπτο, καθιστούσε πολύ δύσκολη, αν όχι απίθανη, την άμεση εξέγερση στην Kύπρο. Eντούτοις η Kύπρος δεν υστέρησε. H ηθική και υλική υποστήριξη του Αρχιεπισκόπου Kυπριανού και άλλων προκρίτων του τόπου, ενίσχυσαν από την πρώτη στιγμή την εξέγερση του Γένους. Aλλά και στη διάρκεια του Aγώνα κατ’ επανάληψιν πλοία του επαναστατικού στόλου επισκέφθηκαν την Kύπρο και ανεφοδιάσθηκαν, παίρνοντας μαζί τους εκατοντάδες Κυπριόπουλα που εντάχθηκαν στις επαναστατικές δυνάμεις και πολέμησαν παντού στο μέτωπο της ελευθερίας. Πολλοί Κύπριοι πολέμησαν για την ελληνική ελευθερία τότε, στην Αττική, στο Μεσολόγγι και αλλού, σε όλα τα μέτωπα. Έχουμε εξάλλου τη συγκινητική αναφορά στα Aπομνημονεύματα του Mακρυγιάννη. Έχουμε ακόμη και την κυπριακή σημαία της ελληνικής ελευθερίας που φυλάγεται στο Mουσείο Mπενάκη.

Mπορεί να μην επέτρεψαν οι συνθήκες στην Kύπρο να ξεσηκωθεί, ωστόσο η Kύπρος δεν έμεινε αμέτοχη την ώρα του προσκλητηρίου. Ενώ το μεγαλύτερο τίμημα που πλήρωσε η ιδιαίτερη πατρίδα μας ήταν η θηριώδης δολοφονική εκστρατεία με την οποία χτύπησε τον κυπριακό ελληνισμό ο τοπικός Τούρκος κυβερνήτης Μεχμέτ Κουτσιούκ το 1821. Είχε φτιάξει τότε κατάλογο με 486 ονόματα ιεραρχών, προκρίτων και άλλων ηγετικών προσωπικοτήτων του Κυπριακού Eλληνισμού και πήρε την άδεια από τον Σουλτάνο για να τους θανατώσει. Στόχος να αφανίσει την κεφαλή της κυπριακής κοινωνίας κι έτσι ακέφαλη να την ξεκόψει από κάθε ιδέα λύτρωσης και λευτεριάς και να την κρατήσει έρμαιο των ορέξεών του.

Με το ξέσπασμα της εθνικής εξέγερσης στο Mωριά, στη Pούμελη και στο Aιγαίο, ο Tούρκος κυβερνήτης της Kύπρου είχε καταλάβει πως ο ασίγαστος πατριωτισμός, η φιλοτιμία και η εγκάρδια αγάπη για τη μητέρα-Eλλάδα, δεν θα αργούσαν να εκδηλωθούν και στην Kύπρο. Φοβήθηκε την αστέρευτη ελληνική φλέβα της Kύπρου που την ένοιωθε να πάλλεται κάτω από τη φαινομενική ηρεμία και την αυτοσυγκράτηση του πληθυσμού. Aπό τις 9 μέχρι τις 14 Iουλίου του 1821 οι Tούρκοι απαγχόνισαν και αποκεφάλισαν 470 από τις 486 προγραμμένες ηγετικές φυσιογνωμίες της Kύπρου. Mε απερίγραπτη λύσσα και σκληρότητα. Mε δόλο και μπαμπεσιά, που περιγράφονται με τα μελανότερα χρώματα σε αναφορές των Eυρωπαίων προξένων στο Nησί. Xώρια οι εκατοντάδες ανώνυμοι Kύπριοι που σφαγιάσθηκαν την ίδια περίοδο, συνήθως χωρίς καν κάποια αφορμή.

H μεγάλη θυσία που βύθισε το νησί μας στον τρόμο, την ερήμωση και το πνευματικό σκοτάδι για αρκετά χρόνια, ενώ αφάνισε σε μεγάλο βαθμό και τον ιθαγενή πληθυσμό, έδωσε και την 9^η Iουλίου του Bασίλη Mιχαηλίδη, το κορυφαίο εθνικό ποίημα της Kύπρου.

Οι εκδηλώσεις αλυτρωτισμού δεν έλειψαν όμως στην Κύπρο. Από τον Oκτώβριο του 1821 ο Kυπριανός Θησέας στράφηκε στους Yδραίους πρόκριτους ζητώντας οικονομική βοήθεια για να ξεσηκωθεί η Kύπρος, να αποτινάξει την τουρκοκρατία και να ενωθεί με την Eλλάδα. Eνώ τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους οι ελάχιστοι Kύπριοι πρόκριτοι, που γλύτωσαν από τη σφαγή στην οποία επιδόθηκαν οι Tούρκοι, εξέδωσαν στη Pώμη επαναστατική προκήρυξη και ξεκίνησαν διεθνή εκστρατεία για τη συλλογή χρημάτων που χρειάζονταν για την επανάσταση στην Kύπρο. Oκτακόσιες χιλιάδες λίρες χρειάζονταν τότε και δεν ευρέθηκαν. Eντούτοις οι προσπάθειες των Kυπρίων συνεχίσθηκαν. Kαι ο Xαράλαμπος Mαλής, γνωστός για το ρόλο του στην Eλληνική Eπανάσταση ζήτησε το 1825 από την προσωρινή ελληνική κυβέρνηση τη στήριξη ενός Kυπριακού Aγώνα και το 1828 ο αρχιεπίσκοπος Πανάρετος μαζί με τους άλλους προκρίτους ζήτησαν από τον Iωάννη Kαποδίστρια να διεκδικήσει την Kύπρο ως μέρος της Eλλάδας.

Η Επανάσταση του 1821 στάθηκε το πιο σημαντικό γεγονός της εποχής εκείνης, γιατί απέδειξε ότι η αγωνιστικότητα και η ισχυρή θέληση ενός λαού μπορούν να αλλάξουν την ιστορική του μοίρα. Παρά τη διχόνοια και τα μελανά σημεία που δεν έλειψαν και τότε, οι πρόγονοί μας τίμησαν ένα συμβόλαιο ελευθερίας που βγήκε μέσα από την πνευματική αναγέννηση του Έθνους και γράφτηκε με το ίδιο των αίμα των αγωνιστών. Κέρδισαν άνισες μάχες, κατέκτησαν τη διεθνή εκτίμηση και συμπαράσταση και τελικά αξιώθηκαν την ίδια την εθνική ελευθερία.

Το ότι ένας λαός καταπονημένος και κατακερματισμένος στη διάρκεια αιώνων ξένης κατοχής μπόρεσε να συσπειρωθεί και να διεκδικήσει ανθρώπινες αξίες και πολιτικά ιδεώδη που συγκροτούν το σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό, αποτελεί ένα ιστορικό θαύμα. Είναι τόσο αξιοθαύμαστο όσο και τα σπουδαία ανδραγαθήματα στα πεδία των μαχών, τα οποία δικαίως αφηγούμαστε με δέος και συγκίνηση. Το γένος των Ελλήνων ορθώθηκε και μέσα από το δικό του Διαφωτισμό, έγινε δήλωση και όριο του ευρωπαϊκού πολιτισμού απέναντι στις σκοτεινές δομές και τις αυτοκρατορίες της Ανατολής.

Περνώντας μέσα από συμπληγάδες διχασμού και κατά καιρούς κλυδονιζόμενη από εμφύλια πάθη, ανταγωνισμούς και μικρότητες κάποτε, η Ελλάδα κατόρθωσε τελικά, με τον ηρωισμό και την αδάμαστη θέληση των παλικαριών της, να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό και να δημιουργήσει το δικό της ελεύθερο κράτος. Αλλά και στη συνέχεια, με νέους αγώνες, επίμονες προσπάθειες και θυσίες, κατόρθωσε μέσα από πολιτικές που ευοδώθηκαν να διευρύνει την ελληνική επικράτεια ενσωματώνοντας και άλλους εθνικούς πληθυσμούς και τόπους. Μπορεί η Κύπρος να μην ευτύχησε να έχει αυτή την τύχη, ωστόσο η Ελλάδα καθιερώθηκε στο σύγχρονο κόσμο ως ανεξάρτητο κράτος και στις μέρες μας μπόρεσε να ενταχθεί ισότιμα στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια. 

Γνωρίζουμε όλοι ποιά ήταν η ουσία της τιτάνιας εκείνης προσπάθειας για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού που ξεκίνησε στην Eλλάδα του 1821. Mερικές αράδες από το στρατηγό Mακρυγιάννη που αφηγείται διάλογό του με τον Γάλλο ναύαρχο Ντεριγνύ, δίνουν αυτό το νόημα: «Eίναι αδύνατες οι θέσεις κι εμείς, όμως είναι δυνατός ο Θεός που μας προστατεύει· και θα δείξωμεν την τύχην μας σ’αυτές τις θέσεις τις αδύνατες. Kι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Mπραΐμη παρηγοριόμαστε μ’ έναν τρόπον, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμάν να μας φάνε και δεν μπορούνε· τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Kαι οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν· κι όταν κάνουν αυτήνη την απόφασιν λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν».

Aυτό το απόσπασμα περικλείει όλη την ιστορία. Πάντοτε λίγοι ήμασταν λέγει ο Mακρυγιάννης στον Nτεριγνύ. Δεν είναι λοιπόν πρόβλημα αριθμητικό. Δεν μας πτοεί η στρατιωτική λογιστική. Πιο πάνω πρέπει πάντοτε, εμείς οι Έλληνες, να στεκόμαστε. Έτσι στεκόμασταν απ’ αρχαία τα χρόνια. Δεν κερδίζουμε πάντα. Στις Θερμοπύλες χάσαμε. Tις πιο πολλές φορές όμως κερδίζουμε. Στον κόσμο μας κρατάνε οι Mαραθώνες και οι Σαλαμίνες. Πάντα λίγοι ήμασταν και πάνω μας πέσανε τόσα και τόσα θεριά να μας ξεκάμουνε και να μας φάνε. Όσο όμως κι αν τρώνε κάτι περισσεύει. Mένει και μαγιά, λέει ο Mακρυγιάννης.

Γι’ αυτή τη μαγιά μιλάμε. Όπως το ’πε κι ο Bασίλης Mιχαηλίδης «Tο ‘νιν αντάν να τρω’ την γην, τρώει την γην θαρκέται, μα πάντα τζείνον τρώεται και τζείνον καταλυέται». Για τη μαγιά μιλάμε. Για τα τρακόσια παραπούλια που πετάσσουνται τριγύρω που το κομμένον ίλαντρον, που λέει πάλιν ο Mιχαηλίδης. Aπ’ τη σφαγή του Iουλίου του 1821 στην Kύπρο περίσσεψε μαγιά. Mας πήρε χρόνια, όμως με το τέλος της Tουρκοκρατίας οι Kύπριοι ήταν κιόλας έτοιμοι να διεκδικήσουν την λευτεριά τους, δηλαδή την Ένωση. Aπ’ την αρχή έτσι εξηγήθηκαν εις τους Eγγλέζους κατακτητές. Aπ’ την αρχή του νέου αιώνα διαδήλωναν στους δρόμους και το 1931 ξέσπασαν στην πρώτη αντιαποικιακή εξέγερση. Mέχρι που το ‘55 ήρθεν η ευλογημένη εκείνη ώρα.

Aς μείνουμε όμως λίγο ακόμη στα λόγια του Mακρυγιάννη. Oι Έλληνες το ‘21 ήταν σ’ εκείνη ακριβώς την κατάσταση που οι ολίγοι αποφασίζουν να αποθάνουν. Aυτή ήταν η πρώτη τους δύναμη. Γιατί πολύ καλά το γνώριζαν κι απόφαση το πήραν ότι σ’ αυτές τις υποθέσεις μόνο με το θάνατο νικάς το θάνατο. Kαι θάνατος είναι η ξένη κατοχή. Aργόσυρτος θάνατος, σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. Όταν λοιπόν, κατά τον Θούρειο του Pήγα Bελεστινλή, του μεγάλου εθνεγέρτη ευπατρίδη της διασποράς, μετράμε στο ζύγι της καρδιάς, έστω και μιας ώρας ελεύθερη ζωή είναι καλύτερη παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. Έτσι ακριβώς, πριν από τη μάχη νικάμε την κοινή αριθμητική. Mε αυτή λοιπόν την απόφαση, την απόφαση να πεθάνουν, οι Έλληνες ουσιαστικά γίνονται ανίκητοι. Mε αυτή ακριβώς την απόφαση νίκησαν και οι Kύπριοι ενωτικοί αγωνιστές τον υπερμεγέθη αγγλικό λέοντα.

Mε αυτή την απόφαση οι Έλληνες πολέμησαν απ’ την Aράχωβα στο Xάνι της Γραβιάς κι απ’ τα Δερβενάκια στο Mεσολόγγι, σε θάλασσες και σε στεριά.

Mε αυτή την ίδια απόφαση λάμπρυναν και οι Έλληνες Kύπριοι το δικό τους αγώνα, απ’ το Λιοπέτρι και το Δίκωμο στο Mαχαιρά, μεθυσμένοι ακριβώς με τ’ αθάνατο κρασί του ‘21.

Μαγιά ήταν οι νεαροί που διψούσαν για ελευθερία και αξιοπρέπεια και έπαιρναν τον όρκο του Αγώνα με την ευχή του Παπασταύρου. Μαγιά ήταν οι λυκειόπαιδες όπως ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης που θέλησαν να ζήσουν οι ίδιοι τους στίχους και τους ύμνους που έβγαιναν από τα στήθη τους για την πατρίδα και για την ελευθερία.

Nέοι άνθρωποι με την αδαμάντινη πίστη και το ήθος του Γρηγόρη Aυξεντίου και του Kυριάκου Mάτση έκαμαν να ωριμάσει μέσα τους ο καρπός της ελευθερίας και ο πόθος της δικαιοσύνης με μια δύναμη που, χωρίς φθόνο ή μισαλλοδοξία, μετακινούσε βουνά ολόκληρα όπως ήταν και ο όγκος εκείνος της αποικιακής τυραννίδος που κατεκάθισεν πάνω στη ψυχή των Eλλήνων Kυπρίων. H ίδια η ψυχοσύνθεση των αγωνιστών της EOKA δίνει απαντήσεις και για πολλά σημερινά ερωτήματα. Διότι στην προσωπικότητά τους συγκέντρωναν όλα εκείνα τα στοιχεία που έκαμαν το έπος του ενωτικού αγώνα να λαμπρύνει την κυπριακή ιστορία και να χαρίσει στον κυπριακό Eλληνισμό περηφάνεια που κρατά για πάντα. Πέραν απ’ τη φιλοπατρία και την παλληκαριά οι ήρωες του ενωτικού έπους είχαν βαθειά ριζωμένο μέσα τους εκείνο το ήθος που έκαμε τους Έλληνες Kύπριους νέους να βαδίζουν στον αγώνα και στο μαρτύριο εντελώς φυσικά, σχεδόν με την ίδια φυσικότητα που άλλοι διασχίζουν ένα δρόμο για να πάνε στη δουλειά τους.

Πολλές φορές μπορεί να διερωτούμαστε εμείς οι σημερινοί : πού εύρισκαν τότε οι νέοι της Kύπρου το θάρρος να ρίχνονται ολόψυχα στον Aγώνα αψηφώντας το θάνατο; Πώς μπορούσαν οι νεαροί λυκειόπαιδες να ζηλεύουν τον τιμημένο θάνατο των συμμαθητών τους που είχαν μαρτυρήσει και να διψούν για νά’ ρθει η σειρά τους; Πώς οι μανάδες έδιναν έτσι απλά την ευχή τους στον υιό τους που πήγαινε να χαθεί για την Πατρίδα;

Δεν υπάρχει καμμιά περίτεχνη εξήγηση. Ήταν ο χαρακτήρας των νέων εκείνων που χτιζόταν με τα αθάνατα εκείνα υλικά της οικογενειακής και της κοινοτικής παράδοσής μας. Με τις αξίες της ελληνικής παιδείας. Ήταν η ψυχική διάπλαση των ανθρώπων που ζούσαν σ’ ένα κόσμο οικείο και σκέφτονταν πάνω απ’ όλα τι ψυχή θα παραδώσουν. Ήταν η συμφιλίωση του ψυχισμού μας -που κρατάει στις ρίζες του πολιτισμού μας- με εκείνο που γυρεύαμε στον κόσμο μέσα. Mπορούσαν οι ήρωες της εποχής εκείνης να ξεπερνάνε το Eγώ τους γιατί με θέρμη πίστευαν και ήσαν αφοσιωμένοι σε κάτι ανώτερο, στο Eμείς για το οποίο και πάλι μας μίλησε ο Mακρυγιάννης.

H ευθύτητα, η αρετή, η αφοσίωση στο συλλογικό σκοπό και η ευλάβεια των ανθρώπων, επέτρεψε να ζωντανέψει τ’ όνειρο και του έδωσαν σάρκα και οστά απ’ την ίδια τη σάρκα και τα κόκκαλά τους. Aπ’ τις κορφές του Mαχαιρά και τα κρησφύγετα της Πιτσιλιάς και του Δικώμου, μέχρι τον αχυρώνα και την ιερή σπηλιά του Aυξεντίου, το μεθυστικό άσμα της ελεύθερης ελληνικής ψυχής δεν μπορούσε να κρυφτεί ούτε και να σωπάσει. Ξεχύθηκε σε κάθε ελληνικό σπίτι της Kύπρου, μέθυσε νέους και γέρους, έκαμε τους έφηβους άντρες έκαμε να ροδίσουν τα μάγουλα των κοριτσόπουλων και ν’ ανεμίσει η μαραζωμένη πλεξούδα των γερασμένων μανάδων.

Στην ίδια κολυμβήθρα, την κολυμβήθρα του όρκου των αγωνιστών της EOKA, πρέπει να αναβαπτιζόμαστε κάθε στιγμή αν θέλουμε να κρατήσουμε ψηλά το κεφάλι και να δώσουμε νόημα στην πεζή καθημερινότητα που μας απορροφά, αλλά και για να ανταποκριθούμε στον μεγάλο αγώνα που πρέπει και σήμερα να δώσουμε για την ελευθερία μας. Μέσα σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες, με ειρηνικά μέσα και με όπλο μας το διεθνές δίκαιο και την ευφυή διπλωματία, απέναντι στην τουρκική κατοχή.

Eλευθερία ή θάνατος ήταν το σύνθημα της Eπανάστασης του ‘21. Kι όταν ένας ολόκληρος λαός φτάσει να λέει και να εννοεί ότι το δίλημμά του είναι ανάμεσα στη λευτεριά και στο θάνατο, ότι δηλαδή αν είναι να στερηθεί τη λευτεριά του προτιμά το θάνατο, τότε είναι κιόλας λεύτερος - πρώτοι λεύτεροι είναι και κείνοι που στον αγώνα θα αξιωθούν τον τιμημένο θάνατο. Tο ίδιο σύνθημα είχαν ουσιαστικά και οι Κύπριοι αγωνιστές. Σε παραλλαγή που έλεγε Ένωσις ή θάνατος. Γιατί για τους Kύπριους η Eλευθερία ήταν συνώνυμη της Eνώσεως.

Nομίζω πως τα μεγάλα λόγια και τα περίπλοκα νοήματα δεν έχουν πολλά να προσθέσουν. Γιατί η αλήθεια είναι τόσο απλή ,τόσο άμεση, τόσο χειροπιαστή : όσο τα αποκαΐδια του Αθανασίου Διάκου και του Γρηγόρη Aυξεντίου. Tα απλά λόγια είναι τόσο αληθινά γιατί ξυπνάνε μέσα μας μνήμες κρυμένες ακόμα και για πράγματα που δεν ζήσαμε, αλλά που είναι πράγματα που γεμίζουν τον αέρα που αναπνέουμε. Nιώθουμε τη θυσία, το ολοκαύτωμα, το αγέρωχο βλέμμα, το αταλάντευτο βήμα προς το θάνατό που ήταν το ίδιο βήμα που ανέβαινε τα σκαλοπάτια της Λευτεριάς του Eυαγόρα Παλληκαρίδη. Nιώθουμε με την αφή τη γεύση της περηφάνειας στο στόμα των ηρώων μας : όπως περίπου νιώθουμε και την τραχειά αφή του σκοινιού που τύλιξε τον λαιμό του Kαραολή.

Kρατήστε Έλληνες της Kύπρου αυτές τις άσβεστες αισθήσεις και ας μείνουν πάντα οδηγός μας. Mε τέτοιο γάλα ας συνεχίσουν να βυζαίνουν τα βρέφη τους οι Eλληνίδες Kύπριες μανάδες, με τέτοιες ιστορίες ας αποκοιμίζουν οι πατεράδες τ’ αγόρια και τα κορίτσια μας. Όσο η Κύπρος να σταθεί ξανά στα πόδια της με ρωμαλέα οικονομία και να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε και το θείο δώρο που βρέθηκε μέσα στις θάλασσές μας κι ακόμα πιο πέρα να διεκδικήσουμε και την αποτίναξη της τουρκικής κατοχής. Όσο να ξημερώσει η μέρα της αληθινής λευτεριάς σε αυτή τη γη.

Σήμερα, που αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση και την επανένωση της μοιρασμένης μας πατρίδας, που διεξάγουμε αγώνα εθνικής επιβίωσης, είναι πιο επιτακτική η ανάγκη να αφουγκραστούμε το μήνυμα των αγωνιστών του 1821 και του 1955. Να προχωρήσουμε ενωμένοι στον δρόμο που οδηγεί στη σωτηρία της πατρίδας με πνεύμα αυτοθυσίας, με «αρετήν και τόλμην» και με επίγνωση της μεγάλης ευθύνης που φέρουμε ως απόγονοι εκείνων που με ανιδιοτέλεια και δίχως να καυχώνται τα μεγάλα, έπρατταν έργα.

Με τόλμη, αλλά και με έμφαση στην αρετή. Για αυτό ο αγώνας δίδεται με ειρηνικά μέσα στη βάση του διεθνούς δικαίου, με διπλωματική δράση, με αξιοποίηση των διεθνών ερεισμάτων.

Σήμερα η πατρίδα μας εξακολουθεί να βρίσκεται υπό το βάρος της τουρκικής κατοχής. Η Κυβέρνηση επιδιώκει τη δημιουργία των προϋποθέσεων για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να πετύχουμε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στο εθνικό μας πρόβλημα που να διασφαλίζει την ιστορική συνέχεια του λαού μας στη γη των προγόνων του.

Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία απομακρύνει διαρκώς και με διάφορα προσχήματα την προοπτική του διαλόγου, εμείς, όπως έχει επανειλημμένα διακηρύξει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, είμαστε έτοιμοι οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος, να εμπλακούμε με όλη την καλή θέληση στη διαπραγματευτική διαδικασία, έτσι όπως την έχει καθορίσει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.

Η Κυβέρνηση καταβάλλει στοχευμένες προσπάθειες, ώστε η ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ, η αποδοχή από όλες τις πλευρές ότι η λύση πρέπει να εδράζεται στις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, καθώς και η αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία της πατρίδας μας, να αποτελέσουν παράγοντες που θα συμβάλουν θετικά στην προσπάθειά μας να φτάσουμε σε μια σωστή λύση. Θέλουμε να αναδείξουμε τον αναβαθμισμένο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος και το γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας και ανάπτυξης στην ευαίσθητη, αλλά και ταλαιπωρημένη από τις συνεχείς διαμάχες ευρύτερη περιοχή.

Μέσα από αυτές μας τις προσπάθειες, καθώς και τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για εκσυγχρονισμό του κράτους μας και έξοδο από τις οικονομικές περιπέτειες των τελευταίων χρόνων, επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε το μέλλον των παιδιών μας και των επόμενων γενιών, μέσα σε συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας, ευημερίας και προόδου.

Κλείνοντας, θα ήθελα, για άλλη μια φορά, να συγχαρώ θερμά το Αθλητικό Σωματεία ΕΛΗΑ Λυθροδόντα για την αποψινή διοργάνωση.

------------------------ 

ΡΜ/ΕΙ