Ανακοινωθέντα

Μέρα Δευτέρα, 7 Οκτωβρίου 1957, δεν είχε ακόμα κλείσει τα 20 του χρόνια και τη ζωή του πήρε ύπουλα χέρι συντρόφου που εγίνηκε επίορκος και προδότης. Και όμως... ο Ευαγόρας Παπαχριστοφόρου, που πυροβολήθηκε μέσα στο κρησφύγετό του, είχε προλάβει και μέσα στη σύντομη ζωή του έκλεισε όλο το μεγαλείο, τον μεγάλο άθλο, αλλά και τα τραγικά επεισόδια του περίλαμπρου αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α.  Ήταν ένας λεβέντης και στη φυσική ρώμη, αλλά κυρίως στην ψυχή. Ένα γνήσιο τέκνο της Πιτσιλιάς που, παρά το νεαρό της ηλικίας του, επέδειξε στον Αγώνα όχι μόνο θάρρος, παλληκαριά και αγωνιστικότητα, αλλά και πνευματική συγκρότηση, οξυδέρκεια, αυτοπειθαρχία, υπευθυνότητα, ταπεινοφροσύνη. Μια πραγματικά ξεχωριστή μορφή του Αγώνα.

Δεν προκαλεί εντύπωση που τον εκτιμούσε ο ίδιος ο Αρχηγός Διγενής κι ο Κυριάκος Μάτσης τον αποκαλούσε «το λιονταρούδι μου». Τραγική μοίρα να χαθεί από χέρι προδότη κι όπως περιγράφει ο τομεάρχης του Ρένος Κυριακίδης, η απώλειά του συγκλόνισε και συντάραξε τους συναγωνιστές του.

Πρόλαβε όμως ο Ευαγόρας σ’ αυτά τα ούτε τρία χρόνια που ανήκε στην Οργάνωση και αγωνίστηκε, να συμμετάσχει στη μάχη στο Κόκκινο Φανάρι και στην καλά σχεδιασμένη επιχείρηση στο μεταλλείο Αμιάντου, στη μεγάλη ενέδρα του Πεύκου, κοντά στην Κυπερούντα, μαζί με τον Διγενή, αλλά και στη μάχη των Σπηλιών απ’ όπου διέφυγε μαζί με τον Αρχηγό. Και όταν συνελήφθη, αρχές του 1956, απέδρασε από τα Κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς μαζί με τον Μάτση, τον Γιωργάλλα και άλλους τέσσερις συναγωνιστές. Έλαβε μέρος σε ενέδρες με τις αντάρτικες ομάδες του Αυξεντίου στην Πιτσιλιά και πληγώθηκε, αλλά διέφυγε στις συμπλοκές όπου έχασαν τη ζωή τους ο Τσαγγάρης κι ο Χριστοδούλου. Ενώ στη συνέχεια έλαβε από τον Αρχηγό εντολή, οργάνωσε και ηγήθηκε αντάρτικης ομάδας στην περιοχή Κακοπετριάς-Γαλάτας. Ο Ευαγόρας, όπως ανέφερε ο Ρένος Κυριακίδης, ανήκε στην κατηγορία των νέων που συνταύτισαν την ευτυχία τους με την επιτυχία του αγώνα για την εθνική απολύτρωση.

Μαζί όμως μνημονεύουμε και τον ξάδελφό του Χρύσανθο Μυλωνά από τη Γαλάτα, με καταγωγή κι εκείνος από τον Κάτω Αμίαντο, που πέθανε μαζί του μέσα μάλιστα στο κρησφύγετο που ο ίδιος είχε κατασκευάσει. Τον Χρύσανθο που όπως και ο Ευαγόρας προερχόταν από οικογένεια που ήταν ολόκληρη ταγμένη στον Αγώνα της ΕΟΚΑ.

Με αισθήματα συγκίνησης και σεβασμό από τα βάθη της συνείδησής μας, είμαστε σήμερα εδώ, στον Ιερό Ναό Αποστόλου Ανδρέα στον Αμίαντο, για να μνημονεύσουμε και να τιμήσουμε τον ήρωα της ΕΟΚΑ Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου. Τον σεμνό και ταπεινό νέο, με τον ακέραιο χαρακτήρα, που έδωσε τον όρκο να υπηρετήσει μέχρι θανάτου την πατρίδα και τον τήρησε ευλαβικά. Ευχαριστώ τον Πρόεδρο και τα μέλη του Αθλητικού Πνευματικού Ομίλου «Ευαγόρας» Αμιάντου, οι οποίοι σε συνεργασία με την οικογένεια του ήρωα και το Κοινοτικό Συμβούλιο διοργανώνουν το Ετήσιο Εθνικό Μνημόσυνο του Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου και με τίμησαν με την πρόσκληση να είμαι ομιλητής και να προσπαθήσω να εξάρω την προσωπικότητα και προσφορά του, αλλά και να εκφράσω τη βαθιά ευγνωμοσύνη μας σε έναν ήρωα του οποίου η αρετή και η αξία απεικονίζουν το ήθος και το μεγαλείο του εθνικο-απελευθεροτικού αγώνα της ΕΟΚΑ.

Γέννημα-θρέμμα του Αμιάντου, ο Ευαγόρας Παπαχριστοφόρου ήρθε στη ζωή στις 20 Νοεμβρίου 1937, στον Κάτω Αμίαντο και ήταν το τρίτο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας του Παπά Χριστόφορου Λαζαρή και της Μαρίας Μυλωνά. Τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια του ήταν ο Σωκράτης και ο Ηρόδοτος και τα δύο μικρότερα ο Μιλτιάδης και η Παναγιώτα Παπαχριστοφόρου. Μετά το δημοτικό σχολείο μπήκε στη βιοπάλη για να βοηθήσει την οικογένειά του. Είχε και ενδιαφέρον για τα κοινά και την κοινότητά του, αναπτύσσοντας κοινωνική δράση, αφού υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της ΣΕΚ, Αμιάντου. Όλοι όσοι γνώρισαν τον Ευαγόρα μαρτυρούν για τις αρετές του χαρακτήρα του και ιδιαιτέρως την καλοσύνη, το ήθος, τη βαθιά θρησκευτική του πίστη και τα αγνά πατριωτικά του αισθήματα.

Τον καιρό που άρχισε ο Αγώνας, στον οποίο εντάχθηκε από την πρώτη στιγμή, εργαζόταν ως ηλεκτροτεχνίτης στο μεταλλείο Αμιάντου. Έδωσε τον ιερό όρκο στην  ΕΟΚΑ μπροστά στον βοηθό τομεάρχη της περιοχής Αμιάντου-Πιτσιλιάς, Ανδρέα Νέστορος. Και δεν ήταν καθόλου τυχαία η ένταξή του από την πρώτη στιγμή. Αφού ολόκληρη η οικογένειά του όχι μόνο ήταν ενταγμένη, αλλά έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις δραστηριότητες της ΕΟΚΑ στην περιοχή. Ήταν η οικογένεια του Παπά Χριστόφορου που ανέλαβε τη φύλαξη των όπλων που κατασχέθηκαν από τους αστυνομικούς στην ένοπλη επίθεση κατά του αστυνομικού σταθμού Αμιάντου, τις πρώτες μέρες του Ιούλη του 1955. Ενώ συχνά, αψηφώντας κινδύνους και συνέπειες, φιλοξένησε και προστάτεψε αγωνιστές ή έφερε σε πέρας άλλες αποστολές του Αγώνα.

Ο πατέρας του Παπαχριστόφορος Λαζαρής ήταν κρατούμενος στην Πύλα όταν δολοφονήθηκε ο Ευαγόρας και μάλιστα δεν του επετράπη να πάει στην κηδεία, πράγμα που προκάλεσε και μια εξέγερση στα κρατητήρια. Γνωστή είναι και η δράση του θείου του, Νικόλα Λαζαρή, ο οποίος ήταν ομαδάρχης του Κάτω Αμιάντου. Όπως βεβαίως και η συμμετοχή του πρώτου εξάδελφου και συναγωνιστή του Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου, Χρύσανθου Μυλωνά, με τον οποίο μοιράστηκαν τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους, πριν την αποτρόπαια εν ψυχρώ δολοφονία τους από τον προδότη Μιχαήλ Ασσιώτη.

Τιμούμε σήμερα τον Ευαγόρα και μαζί όλους τους ήρωες και όλους τους αγωνιστές του Αγώνα που χάρισε τιμή και περηφάνια στον λαό μας. Τιμούμε τον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα κατά της αποικιακής τυραννίας, που πέτυχε να τερματίσει τον αποικιακό ζυγό, να ανοίξει τον δρόμο για την αυτοδιάθεση και να δώσει ελευθερία στην πατρίδα μας.

Όνειρον του ξύπνιου χαρακτήρισε ο Γάλλος ιστορικός Φρανσουά Κρουζέ την εμπειρία του ενωτικού αγώνα για τη γενιά της EOKA. Ήταν πράγματι ένα όνειρο. Aλλά η ευθύτητα, η αρετή και η ευλάβεια των ανθρώπων, τους επέτρεψαν να το ζωντανέψουν και να του δώσουν σάρκα και οστά απ’ την ίδια τη σάρκα και τα κόκκαλά τους.

Mέσα από κείνο το “όνειρο του ξύπνιου”, με τις ευγενέστερες των προθέσεων και κινητοποιώντας τις καλύτερες των πατροπαράδοτων αρετών τους, οι λεβέντες της EOKA έδιναν τότε μια συνέχεια στον ξεσηκωμό του 1931, δικαίωναν την περήφανη αξίωση του ενωτικού Δημοψηφίσματος, έβαζαν την Kύπρο στον χορό της αντιαποικιακής κινητοποίησης και την έφερναν κοντά στο ιδεώδες της αυτοδιάθεσης και της ένωσης με την Ελλάδα. Ο αγώνας και η θυσία των ηρώων της EOKA, άνοιξε διάπλατα τον δρόμο. Δρόμο που μετέπειτα δεν αξιωθήκαμε να βαδίσουμε μέχρι τέλους.

Nέοι άνθρωποι με την αδαμάντινη πίστη και το ήθος του Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου, έκαμαν να ωριμάσει μέσα τους ο καρπός της ελευθερίας και ο πόθος της δικαιοσύνης με μια δύναμη που, χωρίς φθόνο ή μισαλλοδοξία, μετακινούσε βουνά ολόκληρα. Γιατί βουνό τεράστιο ήταν ο όγκος εκείνος της πανίσχυρης αποικιακής τυραννίδος που κατεκάθισεν πάνω στην ψυχή των Eλλήνων Kυπρίων. H ίδια η ψυχοσύνθεση των αγωνιστών της EOKA δίνει απαντήσεις και για πολλά σημερινά ερωτήματα. Διότι στην προσωπικότητά τους συγκέντρωναν όλα εκείνα τα στοιχεία που έκαμαν το έπος του ενωτικού αγώνα να λαμπρύνει την κυπριακή ιστορία και να χαρίσει στον Κυπριακό Eλληνισμό περηφάνια που κρατά για πάντα. Πέραν απ’ τη φιλοπατρία και την παλληκαριά, οι ήρωες του ενωτικού έπους είχαν βαθιά ριζωμένο μέσα τους εκείνο το ήθος που έκαμε τους Έλληνες Kύπριους νέους να βαδίζουν στον αγώνα και στο μαρτύριο εντελώς φυσικά, σχεδόν με την ίδια φυσικότητα που κάποιοι άλλοι διασχίζουν ένα δρόμο για να πάνε στη δουλειά τους…

Πολλές φορές μπορεί να διερωτούμαστε εμείς οι σημερινοί: Πού εύρισκαν τότε οι νέοι της Kύπρου το θάρρος να ρίχνονται ολόψυχα στον Aγώνα αψηφώντας τον θάνατο; Πώς ήταν δυνατό οι μελλοθάνατοι να τραγουδούν την ώρα που οι συναγωνιστές τους οδηγούνταν στην αγχόνη; Πώς οι μανάδες έδιναν έτσι απλά την ευχή τους στον γιο τους, ενώ ήξεραν πως πιθανώς θα χανόταν για την πατρίδα;

Δεν υπάρχει καμιά περίτεχνη εξήγηση. Ήταν ο χαρακτήρας των νέων εκείνων που χτιζόταν με τα αθάνατα υλικά της οικογενειακής και της κοινοτικής παράδοσής μας, αλλά και της ορθόδοξης πίστης μας. Ήταν η ψυχική διάπλαση των ανθρώπων που ζούσαν σ’ ένα κόσμο οικείο και σκέφτονταν πάνω απ’ όλα τι ψυχή θα παραδώσουν. Ήταν και εκείνη η μορφωτική επανάσταση που για αρκετές δεκαετίες προηγουμένως προηγήθηκε του Αγώνα και μύησε την κυπριακή κοινωνία στα ελληνικά γράμματα και στα φιλελεύθερα ιδεώδη του κόσμου που στηρίζονταν πάνω στην κλασσική ελληνική γραμματεία. Ήταν η δίψα ενός ολόκληρου λαού που εμπνεόταν από την Επανάσταση του ’21, αλλά και τις θυσίες και τους αγώνες του Ελληνισμού απέναντι στον φασισμό, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στους οποίους συμμετείχε αθρόα και ο Κυπριακός Ελληνισμός. Ήταν η συμφιλίωση του ψυχισμού μας, που κρατάει στις ρίζες του πολιτισμού μας, με εκείνο που γυρεύουμε στον κόσμο μέσα. Mπορούσαν, οι ήρωες της εποχής εκείνης, να ξεπερνούν το εγώ τους γιατί με θέρμη πίστευαν και ήσαν αφοσιωμένοι σε κάτι ανώτερο, στο εμείς για το οποίο μιλούσε ο Mακρυγιάννης.

H ευθύτητα, η αρετή, η αφοσίωση στον συλλογικό σκοπό και η ευλάβεια των ανθρώπων, τους επέτρεψαν να ζήσουν κυριολεκτικά την άξια κερδισμένη εμπειρία της ελευθερίας. Aπ’ τις κορφές του Mαχαιρά και τα κρησφύγετα της Πιτσιλιάς και του Δικώμου, μέχρι τον αχυρώνα και την ιερή σπηλιά του Aυξεντίου, το μεθυστικό άσμα της ελεύθερης ελληνικής ψυχής δεν μπορούσε να κρυφτεί ούτε και να σωπάσει. Ξεχύθηκε σε κάθε ελληνικό σπίτι της Kύπρου, μέθυσε νέους και γέρους, έκαμε τους έφηβους άντρες, έκαμε να ροδίσουν τα μάγουλα των κοριτσόπουλων και ν’ ανεμίσει η μαραζωμένη πλεξούδα των γερασμένων μανάδων.

Η σύντομη, αλλά τόσο γεμάτη ζωή του Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου στάθηκε αρκετή για να συγκεφαλαιώσει το μεγαλείο του Αγώνα για λευτεριά και αυτοδιάθεση. Μαζί όμως συγκεφαλαίωσε και τις τρομερές αντιξοότητες κι αυτήν ακόμα την προδοσία. Τον Οκτώβριο, με τον θάνατό του, δεν ήταν πρώτη φορά που προδόθηκε. Υπήρξε ξανά θύμα προδοσίας και συνελήφθηκε, αρχές του 1956 και βασανίστηκε οικτρά...

Απέναντι όμως σε εκείνη την απεχθή όψη της προδοσίας, η μαζική συστράτευση και η πηγαία αφοσίωση του Κυπριακού Ελληνισμού στον μεγάλο αγώνα, έδωσε και την απάντηση που πρέπει να συγκρατήσουμε. Μήνυμα συσπείρωσης και ενότητας έρχεται μέσα από τη συντριβή και την ειλικρινή εκδήλωση συμπάθειας που έδειξαν οι συγχωριανοί και η ίδια η οικογένεια του μεμονωμένου εφιάλτη ο οποίος κατέφυγε στην προδοσία. Όχι μόνο η επίσκεψη των Ασσιωτών στον Αμίαντο, αλλά και το μνημόσυνο του Ευαγόρα και του Χρύσανθου που έγινε λίγους μήνες μετά στην Άσσια και στο οποίο, όπως εξιστορεί η αδελφή του Ευαγόρα, Παναγιώτα, παρευρέθηκε και η οικογένειά του, στέλνουν σημαντικά μηνύματα. Μηνύματα της συλλογικής συνείδησης του Κυπριακού Ελληνισμού, της μεγαλοψυχίας και της ενότητας, που αποτινάσσουν εκείνη την κηλίδα. Είναι και αυτά πολύτιμα και πρέπει να τα κρατήσουμε.

Αναλογιζόμενοι τον αγώνα εκείνο της ΕΟΚΑ συνειδητοποιούμε ότι σήμερα, έξι δεκαετίες μετά το τέλος του, πρέπει ακόμα να αγωνιστούμε για τη λευτεριά. Με ένα μεγάλο μέρος της πατρίδας μας κατεχόμενο από την Τουρκία. Με το ένα τρίτο του πληθυσμού αποδιωγμένους από το σπίτι και την περιουσία τους και χιλιάδες ανθρώπους να περιμένουν ακόμα, 45 χρόνια μετά τον πόλεμο του 1974, να μάθουν για την τύχη των αγνοουμένων συγγενών τους. Με την κατοχική δύναμη να εποικίζει και να προωθεί συστηματικά τη δημογραφική και πολιτιστική αλλοίωση των κατεχομένων. Με τα κατεχόμενα στηριζόμενα σε ωμή λογική σφετερισμού και αψηφώντας όλα τα σχετικά ψηφίσματα και αποφάσεις των Η.Ε. να παριστάνουν το κράτος κι ας μην έχουν αναγνώριση από κανένα άλλο κράτος του κόσμου.

Τις μέρες αυτές μάλιστα η χώρα μας υφίσταται μια πρωτοφανή επίθεση και στη θάλασσα, με την Τουρκία να καταπατά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και να επιχειρεί να υφαρπάξει τον υποθαλάσσιο ενεργειακό πλούτο.

Δεν μπορεί παρά και σήμερα να αγωνιστούμε για τη χώρα και για την ελευθερία μας. Με ειρηνικά μέσα, αξιοποιώντας όλα τα διεθνή ερείσματα και τις συμμαχίες που έχουμε χτίσει, αλλά κυρίως την ιδιότητα της Κύπρου ως κράτους μέλους της ΕΕ. Είναι δύσκολος ο αγώνας αυτός. Είναι αγώνας με διπλωματικά, νομικά και πολιτικά μέσα, απέναντι στην Τουρκία που προτάσσει την ισχύ των όπλων και την απειλή της βίας. Είναι αγώνας του δικαίου απέναντι στην αναλγησία και την άκρατη αυθαιρεσία της Τουρκίας, η οποία κινείται μόνο με τη λογική της υφαρπαγής και με σχεδόν πρωτόγονα ένστικτα βουλιμίας.

Όσο και αν ακούγεται κοινός τόπος, πρέπει να το εμπεδώσουμε και να το βιώσουμε. Σε αυτό τον αγώνα για να αναχαιτίσουμε τη νέα τουρκική επίθεση χρειάζεται να ενώσουμε όλες τις δυνάμεις μας. Γιατί πρέπει να διεκδικήσουμε την επίλυση του Κυπριακού, στη βάση των ψηφισμάτων και αποφάσεων του Ο.Η.Ε. και των αρχών και κανόνων της ΕΕ, την ώρα που η Τουρκία είτε υπεκφεύγει είτε και το αρνείται ανερυθρίαστα. Γιατί πρέπει να διεκδικήσουμε την ισχύ του διεθνούς δικαίου και στη θάλασσα απέναντι στην πολιτική της κανονιοφόρου που αναπτύσσει η Τουρκία.

Αυτή την προσπάθεια ακριβώς κάνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

-          Διεκδικώντας ανελλιπώς από το Καλοκαίρι του 2017 και το αδιέξοδο που προκάλεσε η Τουρκία, την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί όπου είχαν φτάσει. Προκειμένου να αξιοποιήσουμε το γεγονός ότι για πρώτη φορά τόσο καθαρά τέθηκαν στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων τα ζητήματα της ασφάλειας, δηλαδή του τερματισμού του αναχρονιστικού και απαράδεκτου καθεστώτος κηδεμόνευσης μέσω εγγυήσεων, καθώς και η αποχώρηση του κατοχικού τουρκικού στρατού.

-          Συνεργαζόμενος πρόσφατα με ξεκάθαρη πολιτική βούληση με τη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να συνομολογηθούν Όροι Αναφοράς που απαιτούνται για την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι απολύτως έτοιμη σήμερα, αναμένοντας πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα κ. Αντόνιο Γκουτέρες προκειμένου να ολοκληρωθούν οι Όροι Αναφοράς στη βάση της συνεννόησης που υπήρξε από τις 9 Αυγούστου με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη κ. Μουσταφά Ακκιντζί. Ελπίζουμε ότι και η άλλη πλευρά θα ανταποκριθεί, παρά την προφανή απροθυμία της Άγκυρας.

Ταυτόχρονα, ο Πρόεδρος και η Κυβέρνηση, σε στενή συνεργασία και απόλυτο συντονισμό με την Ελληνική Κυβέρνηση, κινείται σε όλα τα επίπεδα προκειμένου να αξιοποιήσουμε τη διεθνή συμπαράσταση και ειδικότερα τη θέση της ΕΕ δίπλα στην Κυπριακή Δημοκρατία, προκειμένου να αναχαιτίσουμε τις κατακτητικές βλέψεις της Τουρκίας στη θάλασσά μας.

Η πλούσια δράση, το θάρρος και ο αλτρουισμός, αλλά και η εγκαρτέρηση και η αφοσίωση στον αγώνα που έκαναν τη μορφή του Ευαγόρα να λαμπρύνει ανάμεσα στον Νοέμβριο του 1955 μέχρι και τον Οκτώβριο του 1957, μας εμπνέουν και σήμερα και μπορεί να μας δώσουν το κουράγιο, την εγκαρτέρηση αλλά και την αποφασιστικότητα, όπως βέβαια και τη φρόνηση που μας χρειάζονται για να συνεχίσουμε ανυποχώρητα τον αγώνα της ελευθερίας και για να αποτινάξει η Κύπρος την κατοχή και τις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας.

Αιωνία ας είναι η μνήμη του ήρωα του Αμιάντου Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου.  

______________

ΡΜ/ΣΧ