Ανακοινωθέντα

Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκληση να παραστώ και να απευθύνω χαιρετισμό στην 4^η Γιορτή των Κυπριακών Παραδοσιακών Σπόρων. Πρόκειται για μια αξιέπαινη πρωτοβουλία της Ένωσης Κυπρίων Αγροτών και του Κοινοτικού Συμβουλίου Καμπί Φαρμακά, με στόχο την προβολή και την προώθηση των σπόρων παραδοσιακών ποικιλιών του νησιού μας. Η επιλογή της Κοινότητας Καμπί Φαρμακά για τη διοργάνωση της φετινής γιορτής δεν ήταν καθόλου τυχαία, αφού οι γεωργοί που δραστηριοποιούνται στην περιοχή συνέβαλαν τα μέγιστα, μέσω της καλλιέργειας, στη διάσωση σπόρων της παραδοσιακής ποικιλίας ντομάτας «μαρμάντα», ενώ συμμετέχουν σε καινοτόμα προγράμματα διάσωσης και άλλων παραδοσιακών ποικιλιών σπόρων.

Η ευρεία χρήση βελτιωμένων και παραγωγικότερων ποικιλιών και υβριδίων, ως αποτέλεσμα των ραγδαία αυξανόμενων διατροφικών αναγκών του πληθυσμού παγκοσμίως, οδήγησε στη σταδιακή εγκατάλειψη της καλλιέργειας παραδοσιακών ποικιλιών, με αποτέλεσμα, δυστυχώς, αρκετές από αυτές να κινδυνεύουν σήμερα με ολοκληρωτική εξαφάνιση. Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, θέλοντας να διαφυλάξει τις παραδοσιακές ποικιλίες της Κύπρου, δημιούργησε και λειτουργεί, από το 1978, την Τράπεζα Γενετικού Υλικού στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών. Η Τράπεζα αυτή, έχει ως στόχο τη συλλογή, τη διατήρηση, τον χαρακτηρισμό, την αξιολόγηση και την αξιοποίηση ντόπιου φυτικού γενετικού υλικού, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διάσωση και στη διατήρηση σπόρων ντόπιων παραδοσιακών ποικιλιών σιτηρών, ψυχανθών και λαχανικών. Σήμερα, η εν λόγω Τράπεζα διατηρεί σπόρους ποικιλιών οι οποίες έχουν εγκαταλειφθεί από τους γεωργούς και, εν τέλει, έχουν εξαφανιστεί από τις καλλιέργειες, όπως οι παραδοσιακές ποικιλίες ντομάτας και κρεατοφάσουλου στις οποίες είναι αφιερωμένη η σημερινή γιορτή.

Οι ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες αποτελούν πολύτιμο γενετικό υλικό και συνδέονται με την ιστορία και την παράδοση της περιοχής εξάπλωσής τους. Οι ποικιλίες αυτές είναι ιδιαίτερα προσαρμοσμένες στις περιβαλλοντικές συνθήκες που παραδοσιακά καλλιεργούνταν και συνήθως έχουν έντονες γεύσεις και αρώματα. Πρόσθετα, είναι κατάλληλες για καλλιέργεια σε συστήματα χαμηλών εισροών σε νερό και περιορισμένης χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, όπως είναι η βιολογική γεωργία. Η χρήση τους αποτελεί βιώσιμη λύση για την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, αλλά και πολύτιμη πηγή γονιδίων για τη δημιουργία νέων ποικιλιών, ανθεκτικών σε αβιοτικούς παράγοντες και στην Κλιματική Αλλαγή.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιλαμβανόμενη τη συνεχώς αυξανόμενη τάση για καλλιέργεια παραδοσιακών ποικιλιών, κυρίως από ερασιτέχνες καλλιεργητές και βιοκαλλιεργητές, εξέδωσε Οδηγίες οι οποίες προβλέπουν παρεκκλίσεις, με σκοπό την αποδοχή και την εμπορία ντόπιων, μη βελτιωμένων φυλών και ποικιλιών γεωργικών ειδών και λαχανικών, που καλλιεργούνται κατά παράδοση σε συγκεκριμένες περιοχές και απειλούνται με γενετική διάβρωση.  Οι Οδηγίες έχουν ήδη ενσωματωθεί στο Εθνικό μας Δίκαιο, επιτρέποντας την εγγραφή των παραδοσιακών ποικιλιών στον «Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών», προκειμένου οι σπόροι αυτοί να μπορούν να παραχθούν και να διατεθούν στην αγορά της περιοχής στην οποία η κάθε παραδοσιακή ποικιλία καλλιεργείτο ιστορικά και είναι φυσικά προσαρμοσμένη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης περιλαμβάνονται μέτρα που προωθούν την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα στη γεωργία μέσα από καινοτόμες δράσεις, συνολικής αξίας 1,5 εκατ. ευρώ.  Η ΕΚΑ περιλαμβάνεται στους αιτητές των μέτρων αυτών, για πρόγραμμα που αφορά ακριβώς στην ανάδειξη της σημασίας και της αξίας των κυπριακών σπόρων, και γι’ αυτό της αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία της ΕΚΑ με το Τμήμα Γεωργίας, το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών και γεωργούς της περιοχής στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, υλοποιείται το έργο με τίτλο «Επανένταξη των κυπριακών παραδοσιακών ποικιλιών στη γεωδιατροφική αλυσίδα». Στόχος του έργου είναι η εγγραφή, στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών, διάφορων παραδοσιακών ποικιλιών σιταριού, ντομάτας, φασολιού και πεπονιού. Το εν λόγω έργο βρίσκεται στο στάδιο της υλοποίησης, και με ιδιαίτερη χαρά σας πληροφορώ ότι η επιχειρησιακή ομάδα έχει προχωρήσει στην παραγωγή σπόρων των παραδοσιακών ποικιλιών ντομάτας, φασολιού και πεπονιού, οι οποίοι σύντομα αναμένεται να είναι στη διάθεση των γεωργών μας.

Η ανάδειξη της καλλιέργειας παραδοσιακών ποικιλιών του τόπου μας είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε για να φτάσουμε σε ένα πιο βιώσιμο αγροτικό τομέα, συμβάλλοντας παράλληλα στην προώθηση της αειφορίας, στην προστασία της βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος, στην προβολή της αξίας των παραδοσιακών μας προϊόντων και στη διατήρηση των παραδόσεων του τόπου μας. Συγχαίρω, λοιπόν, θερμά, τόσο την Ένωση Κυπρίων Αγροτών όσο και τους υπόλοιπους διοργανωτές της 4^ης Γιορτής των Κυπριακών Παραδοσιακών Σπόρων, αφού εκδηλώσεις όπως η σημερινή, συμβάλλουν τα μέγιστα στην επίτευξη των πιο πάνω στόχων.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στη συνέχιση των προσπαθειών σας.

(MAK)